38.6. Sterjien o’qi bo’ylab yo’nalgan qanday kuch ta’sirida unda 15·10
7
Pa mexanik kuchlanish hosil
bo’ladi? Sterjenning diametri 0.4 sm.
38.7. Uzunligi 2 m bo’lgan po’lat simni 1 mm ga cho’zish uchun unga qanday kuch qo’yish kerak?
Simning ko’ndalang kesim yuzasi 0.5 mm
2
. Po’lat uchun yng moduli 2.2·10
11
N/m
2
.
38.8. Uzunligi 5 m bo’lgan mis sterjen 480 N kuch ta’sirida 1 mm dan ortiq cho’zilmasligi uchun, uning
ko’ndalang kesim yuzasi kamida qancha bo’lishi kerak? Mis uchun yung moduli 1.2·10
11
N/m
2
.
38.9. Ko’ndalang kesimi 1 sm
2
bo’lgan po’lat sterjenga massasi 2 t bo’lgan yuk osilgan. Sterjenning nisbiy
uzayishi qanday? Sterjenni nassasini etiborga olmang. Po’lat uchun yung moduli 2.2·10
11
Pa.
38.10. Balandligi 10 m bo’lgan erkin turgan marmardan yasalgan ustunning asosidagi mexanik kuchlanishni
aniqlang. Marmarning zichligi 2700 kg/m
3
.
38.11. Uunligi 1.8 m va diametri 0.5 mm bo’lgan po’lat sim 15 N kuch ta’sirida qanchaga cho’ziladi? Po’lat
uchun yung moduli 2.2·10
11
Pa. Simning massasi etiborga olinmasin.
38.12. Kesimi 2 sm
2
bo’lgan po’lat sterjenga massasi 5 t bo’lgan yuk osilgan. Agar Uning mustaxkamlik
chegarasi 12.5·10
8
N/m
2
bo’lsa, sterjen qanday muztaxkamlik zaxirasiga ega.
38.13. 5 karrali mustaxkamlik zaxirasiga ega bo’lish uchun diametri 1 sm bo’lgan po’lat trosga qanday kuch
qo’yish kerak? Po’lat uchun mustaxkamlik chegarasi 4·10
8
Pa.
Uchinchi daraja
38.14. Agar po’lat simning o’z og’irligi ta’siridagi uzilishi uning osilish nuqtasi yaqinida ro’y bersa, uning
uzunligi qanday? Po’latning mustaxkamlik chegarasi 500 MPa, zichligi 7.8 g/sm
3
.
124
