1-qisim. Mexanika va molekulyar fizika

17.11.
 
Har birining massasi 250 g dan bo’lgan ikkita sharcha bir xil uzunlikdagi iplarga osilgan holda 
gorizontal tekislikda aylanadi va doim aylananing qarama-qarshi diamertal nuqtalarida joylashadi(63-rasm).
O osilish nuqtasi dinamometr prujinasiga mahkamlangan. Dinamometr ko’rsatishini aniqlang. 
17.12.
 
Ip orqali shiftga osilgan yuk shiftdan 1 m masofada gorizintal tekislikda aylanmoqda (konik 
mayatnik). Aylanish davrini toping.
17.13.
 
Yengil ipga osilgan, gorizontal tekislikda tesis aylanayotgan 100 g massali sharchaning markazga 
intilma tezlanishi
ga teng (konik mayatnik) . Ipniong taranglik kuchini toping.
17.14.
 
Velosipedchi 80 m radiusli aylana bo’ylab gorizintal tekislikda harakatlanishi mumkin bo’lgan 
maksimal tezligi 64 km/h. Tuproq va rezina orasidagi ishqalanish koeffisentini aniqlang.
57

---

59 
17.15.
 
Konkichi 12 m/s tezlik bilan 50 m radiusli aylana bo’ylab harakatlanmoqda. U muvozanatni saqlash 
uchun gorizontga nisbatan qabday burchakka og’ishi kerak? 
17.16.
 
Samolyot aylanada doimiy gorizontal 700 km/h tezlikda harakatlanadi. Agar samolyot korpusi 5
0
burchak ostida burulgan bo’lsa, aylananing radiusini toping. Qanotning ko’tarish kuchi samolyot korpusiga 
perpendikuliyar yo’nalgan. 
17.17.
 
Girizintal aylanayotgan platformada aylanish o’qidan 10 sm masofada yuk joylashgan. Yuk va 
platforma oarsidagi ishqalanish koeffisenti 0.01. Platformaning qanday aylanish tezligida yuk sirpaga 
boshlaydi? 
17.18.
 
Gorizontal silliq stol ustida aylanish markaziga prujina orqali mahkamlangan yuk aylanadi. Aylanish 
chastotasi 0.5 Hz bo’lganda prujina deformatsiyasi 10 % bo’ldi. Bu yuk prujinaga osilsa uni 2 marta 
uzaytirsa, yukning aylanish radiusini aniqlang.