Seçmə müşhaidəsi dedikdə ç. başdan-başa müşhaidənin elə növü nəzərdə tutulur ki, bu zaman ümumi məcmudan seçilmiş bir hissə vahidlərin əlaməti əsasında bütün məcmunun xarakteristikası verilir. Vahidlərin seçildiyi ümumi məcmuu baş məcmuu adlanır. Seçilmə vahidlərin təşkil etdiyi məcmuu isə seçmə məcmuu adlanır. Seçmə məcmuda və baş məcmuda nisbi və orta kəmiyyətdən giriş istifadə olunur.
Nisbi kəmiyyətlər öyrənilən əlamətin xüsusi çəkisini eks etdirir orta kəmiyyətlər isə öyrənilən məcmuda müxtəlif vahidlərinin dəyişən əlamətini ümumiləşdirici tipin səviyyəsini əks etdirir. Baş məcmuda əlamətin xüsusi çəkisini əks etdirən göstərici baş pay adlanır. Baş məcmularda orta kəmiyyəti isə baş orta adlanır.
Seçmə məcmuda əlamətin xüsusi çəkisini əks etdirən nisbi kəmiyyət seçmə pay və seçmə tezliyi adlanır.
Seçmə məcmudakı orta kəmiyyət isə seçmə orta adlanır.
Seçmə məcmuun əsas vəzifəsi seçmə məcmunun xarakteristikası əsasında baş pay və baş orta göstəricilər haqqında dəqiq və dolğun əldə etməkdən ibarətdir.
Baş məcmudan vahidlərin seçimi əsasən aşağıdakı üsullarla seçilir.
Xüsusi-təsadüfi;
Mexaniki;
Tipik;
Seryalı.
ci seçmə zamanı vahidlərin baş məcmundakı seçimi təsadüfi üsulla həyata keçirilir.
ci meçim zamanı isə vahidlərin baş məcmundan seçiliö əvvəlcədən sərtlənmiş əlamət üzrə bərabər intervallarla aparılır.
cü seçmə zamanı isə baş məcmu əvvəl yekcins qruplara ayrılır, sonradan isə hər qrupun tərkibində vahidlərin seçimi xüsusi – təsadüfi və ya mexaniki üsulla aparılır.
ci seçim zamanı isə vahidlərin baş məcmundan seçimi bir-bir deyil seryalı şəkildə həyata keçirilir. Sonradan isə hər bir seryanın tərkibindəki vahidlər təqdiqatda məruz çalır.
