39. Sun’iy intellekt rivojlanish yo’nalishlari. Tabiiy tilga yaqin interfeysni yaratish va mashina yordamida tarjima qilish Tabiiy tilga yaqin interfeysni yaratish va mashina yordamida tarjima qilish. 50- yillarda sun’iy intellekt izlanishlarida mashina yordamida tarjima qilish yunalishi katta urin tutgan. Bu yunalishdagi birinchi dastur ingliz tilidan rus tiliga tarjima kiluvchi dasturdir. Birinchi qadam suzma-suz tarjima qilish dasturi bo’lib, u samarali chikmadi. Hozirgi davrda murakkabrok model ishlatiladi, unda bir necha bloklardan iborat tabiiy til elementlarini tahlil qilish asos bo’lib hisoblanadi.
Tahlil qilish quyidagi kurinishlarda amalga oshiriladi:
progmatik tahlil - shaxsiy bilimlar bazasiga asoslanib gapning ma’nosini biror atrofda tahlil qilish;
semantik tahlil - biror predmet sohaga yunaltirilganlgan bilimlar bazasiga asoslanib xar bir gapning ma’nosini tahlil qilish.
40. Sun’iy intellekt rivojlanish yo’nalishlari. Qiyofani bilish (raspoznovanie obrazov) Qiyofani bilish (распознование образов). Sun’iy intellektning traditsion yunalishlaridan bo’lib, uning aloxida yunalish bo’lib rivojlanishda katta urni bor. Bunda xar bir ob’ektga belgilar matritsasi mos kuyilib, uning qiyofasi bilinadi (urganiladi). Bu yunalish neyrokibernetika bilan boglangan.
An'anaga ko'ra, bu sun'iy intellektning yo'nalishlaridan biri bo'lib, u o'zining boshidanoq paydo bo'lgan, ammo hozirgi vaqtda u amalda mustaqil fanga aylangan. Uning asosiy yondashuvi muhim xususiyatlarning ma'lum qiymatlari orqali ob'ektlar sinflarini tavsiflashdir. Har bir ob'ektga xususiyatlar matritsasi beriladi , unga ko'ra uni tanib olish amalga oshiriladi. Tanib olish protsedurasi ko'pincha ob'ektlarni sinflarga ajratadigan maxsus matematik protseduralar va funktsiyalardan foydalanadi. Ushbu yo'nalish mashinani o'rganishga yaqin va neyrokibernetika bilan chambarchas bog'liq.
41. Sun’iy intellekt rivojlanish yo’nalishlari. Intellektual robotlar.
Intellektual robotlar. Robotlar - inson mexnatini avtomatlashtiruvchi elektromexanik kurilmalardir. Robotlarni yaratish fikri kadimiy bo’lib hisoblanadi. Robot suzi esa 20 - yillarda chex yezuvchisi Karel Chapek tomonidan taklif etilgan. Birinchi robotlar yasalishidan boshlab hozirgacha uning bir necha avlodi almashdi.
Aqlli robotlar - bu ob'ektlarni va ularning holatini taniy oladigan va shu tan olish asosida ular bajarishi kerak bo'lgan harakatlarini avtomatik ravishda aniqlaydigan robotlar.
Aqlli robot, ijro etuvchi mashina sifatida, vazifani umumiy shaklda qabul qilishi kerak va robotning o'zi o'zi tan olgan noaniq yoki murakkab muhitda qaror qabul qilishi yoki o'z harakatlarini rejalashtirishi kerak.
42. Sun’iy intellect rivojlanish yo’nalishlari. O’z-o’zini hosil qiluvchi yoki intellektual robotlar.
Uz-uzini xosil kiluvchi yoki intellektual robotlar. Bu robot texnikasining rivojlanishida oxirgi pirovard maksaddir. Intellektual robotlar yaratishdagi asosiy muammo - uning qurish kobiliyatini yaratish muammosidir. Hozirgi vaqtda jaxonda yiliga 60 mingdan ortik robotlar yaratilmokda.
Intelektual robotlar - bu ob'ektlarni va ularning holatini taniy oladigan va shu tan olish asosida ular bajarishi kerak bo'lgan harakatlarini avtomatik ravishda aniqlaydigan robotlar.
Aqlli robot, ijro etuvchi mashina sifatida, vazifani umumiy shaklda qabul qilishi kerak va robotning o'zi o'zi tan olgan noaniq yoki murakkab muhitda qaror qabul qilishi yoki o'z harakatlarini rejalashtirishi kerak.
Robotlarni yaratish g'oyasi yangilik emas. "Robot" so'zining o'zi 20-yillarda chexiyalik "robot" - qattiq iflos ishning hosilasi sifatida paydo bo'lgan. Uning muallifi chex yozuvchisi Karel Capek bo‘lib, u o‘zining R.U.R. qissasida robotlarni tasvirlab bergan.
Robotlar inson mehnatini avtomatlashtirish uchun mo'ljallangan elektr qurilmalardir.
43. EHMda qayta ishlanganda ma’lumotlar shartli ravishda qanday bosqichlardan o’tadi; EXMda qayta ishlanganda ma’lumotlar shartli ravishda quyidagi bosqichlardan o’tadi;
- ma’lumotlar, ulchovlar va kuzatishlar natijasi sifatida;
- ma’lumotlar ularni tashuvchilarda (jadvallar, ma’lumotnomalar);
- ma’lumotlar strukturasi (modelli) diagramma, grafik, funsiyalar kurinishida;
- ma’lumotlar kompyuterda ma’lumotlarni tavsiflash tilida;
- ma’lumot tashuvchilar bo’lgan ma’lumotlar bazalarida.
