1. T. C. İStanbul cumhuriyet başsavciliğI
Yüklə 14,92 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Savcılık beyanı;
35-Şüpheli Arif Doğana-SavunmalarıEmniyet beyanı;1983 yılında Jandarma Genel Komutanlığı Karargahına dahil olduğunu, İstihbarat Başkanlığı İHKK Şube Müdürlüğü’nde Jandarma İstihbarat Grup Komutanlığı’ nı kurarak 8 yıl burada çalıştığını, Türkiye geneli ile alakalı görev yaptığını, ancak görev alanının Doğu ve Güneydoğu Anadolu olduğunu, Yakalanan şüphelilerden Veli Küçük’ ü tanıdığını, zira 1990 yılında Jandarma İstihbarat Grup Komutanlığı görevini Veli Küçük’ e devrettiğini, İstihbarat Grup Komutanlığının merkezinin Ankara’ da bulunduğunu ve Jandarma Genel Komutanlığı İstihbarat Başkanlığına bağlı olarak görev yaptığını, Veli Küçük’ ün Jandarma generali olmasından sonra yüz yüze veya telefonla jandarma teşkilatı ile alakalı görüştüğünü, diğer şahısları tanımadığını, ERGENEKON SİLAHLI TERÖR ÖRGÜTÜ ile bilgi ve alakasının olmadığını, örgütü basından öğrendiğini, örgütsel faaliyetinin söz konusu olmadığını, Sedat Peker’ i tanıdığını, 1984-1985 yıllarında tanıştığını, kendisi ile ağabey, kardeş gibi görüşmeleri olduğunu, Mehmet Şener Eruygur’ u Jandarma Genel Komutanlığı yaptığı dönemden tanıdığını, emekli olduktan sonra özel koruma kararının kaldırıldığını, bu konu için görüştüğünü, kendisi ile ilgilendiğini, Bir kısım şüphelilerden ele geçen örgütsel dokümanlardan haberi olmadığını, Beykoz Polonezköy yolu No:117 sayılı yerde bulunan deponun mülkiyetinin İslam olarak bildiği Muzaffer Öztürk isimli şahsa ait olduğunu, Muzaffer Öztürk’ ün bu yerde Turabi Emlak ismiyle emlakçılık yaptığını, emlak bürosunun arka tarafındaki boş bulunan depoyu da kullanmak üzere kendisine verdiğini, eşyalarını buraya taşıttırdığını, depoda bulunan eşyaların kendisine ve Jandarma İstihbarat Grubunda kendisi ile beraber görev yapan bazı rütbelilere (örn.Cem Ersever gibi) ait olduğunu, depoyu 1 yıldır kullandığını, bu eşyaların daha önce Muzaffer’ in ağabeyi İsmail Öztürk’ e ait depoda bulunduğunu, İsmail’ in bu yeri başkalarına kiraya vermesinden sonra bahse konu yeri boşaltmak zorunda kaldığını, Muzaffer Öztürk’ ü, İslam olarak bildiğini, Sadettin S.’ ın ortağı olduğunu, deponun mülkiyetinin bu şahıslara, depo içindeki malzemelerin ise kendisine ait olduğunu, bu şahıslarla ticari ilişkisi bulunmadığını, Depoda ele geçirilen 2 adet kaleşnikof marka silahtan, beyaz menevişe renkli olanın kendisine ait olduğunu, tüfeği kendisine eski Asayiş Komutanı Hulusi Sayın’ ın OHAL bölgesinde kullanmak üzere verdiğini, tüfeğe ait belgenin şuanda nerede olduğunu bilmediğini, diğer kaleşnikof silahı Cem Ersever’ in koymuş olabileceğini, ancak bu silahın kendisinde olduğunu unuttuğunu, Smith Wesson marka tabancanın kendisine ait olduğunu, bu tabancanın da Hulusi Sayın tarafından belgesi ile verildiğini, diğer tabancanın Cem Ersever’ in arkadaşlarından birine ait olabileceğini, 3 adet av tüfeğinin kendisine ait olduğunu, ancak sahiplik belgelerinin nerede olduğunu bilmediğini, Depoda ele geçen yaklaşık 650 gr. esrar maddesini Jandarma İstihbarat Grubu olarak uyuşturucu mücadelesinde yemleme olarak kullanılmak üzere aldıklarını, ancak bu esrarın depoda unutulduğunu, esrar ticareti yapmadığını, Ses kayıt cihazı, çağrı cihazları, uydu iletişim cihazları ile el telsizlerinin kendisine ait olduğunu, bunları piyasadan satın aldığını ve kendi ihtiyacı için kullandığını, Adil T.’ ı emekli olduktan sonra tanıdığını, bu şahsın itirafçı olarak Jandarma İstihbarat birimlerinde hizmet ettiğini duyduğunu, Adil T.’ ın cezaevinde olduğunu öğrendiğini, kendisi ile herhangi bir ilişkisinin olmadığını, Jandarma Genel Komutanlığı’ nda arşivlenmesi gereken gizli belgeleri depoladığını, zira mesai saati dışında bile istihbari konularda çalışma yaptığını, bu belgeleri özel deposunda saklama ihtiyacı duyduğunu, bu belgeleri dışarı çıkartmanın Yasak olduğunu bildiğini, PKK ve DHKP/C terör örgütü mensuplarının ifadelerini sakladığını, bunun sebebinin kendilerini takipte tutmak ve bunlar hakkında bilgi kaynağı oluşturmak olduğunu, Doğu ve Güneydoğu bölgelerindeki aşiretlerle ilgili bilgileri istihbari çalışma yapmak için arşivlediğini, yöre halkının genelde terör örgütün meyilli insanlar olduğunu, emekli olduktan sonra da bu dosyaların kendisinde kaldığını, 1999 yılında Ankara’ da MSB isimli güvenlik şirketi kurduğunu, şirketin ortaklarının Mehmet TÜMER, Salih MİT ve Bülent ORAKOĞLU olduğunu, ancak şirketin faaliyete geçemediğini, JİTEM’ in açılımının jandarma istihbarat ve terörle mücadele olduğunu, kendisinin de jandarma istihbarat grup komutanlığı görevi yaptığını, bazı belgeleri deposunda arşivlediğini, ancak bunları iade etmeyi unuttuğunu, PKK’ nın gençlik yapılanması olan YDGH(Yurtsever Demokratik Gençlik Hareketi) içinde faaliyet gösteren şahıslara yönelik 07.01.2008 tarihinde Ankara TEM Şube Müdürlüğü görevlilerince yapılan operasyonda Abdulkerim B. isimli şahsın yakalandığı, şahıstan ele geçen cep telefonuna takılı 0543 … numaralı sim kartın hafızasında Arif Doğan adına kayıtlı 0532 …. numarasının kayıtlı olduğu hususu şüpheliye sorulduğunda cevaben; Abdulkerim B.’ u tanımadığını, telefon numarasının bu şahısta bulunma sebebini bilmediğini, JİTEM’ İ 1987 yılında İstihbarat Daire Başkanlığı’ na bağlı olarak kurduğunu, ancak uyuşturucu ve silah kaçakçılığı yapmadığını, Adına kayıtlı 0532 283 89 24 numaralı hat ile 19.03.2004 tarihinde Sedat Peker’ in adamlarından olan İsmet Ö. ile yaptığı görüşmede İsmet Ö.’ ın kendisine bir emanet vermek için yerini öğrenmeye çalıştığı hususu sorulduğunda cevaben; gerek İsmet Ö.’ ı gerekse bu şahısla yaptığı söylenen telefon görüşmesini hatırlamadığını beyan ettiği, Volkan GEZMİŞ isimli şahsı tanımadığını, belirtilen telefon görüşmesini hatırlamadığını beyan ettiği, İstanbul Organize Suçlarla Mücadele Şube Müdürlüğüne 15.08.2008 günü gelen bir ihbarda, ismini belirtmeyen bir şahıs, kendisinin Veli Küçük’ ün en iyi adamı olduğunu, kendisi ile birlikte yarbay rütbesinde görevli Savaş Subay olduğunu bildiği, Kadir ve Feramus isimli şahısların illegal yapılanmaya gittiğini, ERGENEKON SİLAHLI TERÖR ÖRGÜTÜnde çok önemli konumlarda bulunduğunu, Savaş, Kadir ve Feramus’ un henüz deşifre edilemediğini, kendisinin çetenin eylemlerini anlatabileceğinin belirttiği hususu sorulduğunda cevaben; hiç kimsenin adamı olmadığını, Savaş, Kadir ve Feramus isimli şahısları tanımadığını beyan etmektedir. Savcılık beyanı;İfadesi alınmamıştır. Sorgu beyanı;Ankara 11.Ağır Ceza Mahkemesindeki ifadesinde; İstanbul Çavuşbaşı’nda ki depoda bulunan malzemelerin genel olarak kendisine ait olduğunu, bu deponun kendisi tarafından kullanıldığını, İstihbarat Grup Komutanı olarak görev yaptığını, yakın çalışma arkadaşlarının bir kısım silah ve belgelerinin kendisinin belirlediği depolarda bulunduğunu, depoda bulunan 2 adet kaleşnikof tüfekten beyaz menevişe renkli olanın kendisine ait olduğunu, bu tüfeğin kendisine Hulusi Sayın tarafından verildiğini, belgesinin nerede olduğunu hatırlamadığını, Smith Wesson marka silahın da kendisine ait olduğunu, bu silahın da Hulusi Sayın tarafından kendisine belgesi ile verildiğini, Kendisinin grup komutanı olduğunu, Cem Ersever’ in de yardımcısı olduğunu, kendisine ait sandıkların gruptaki arkadaşları tarafından ortak kullanıldığını, kendisine ait olmayan silahların arkadaşları tarafında konulmuş olabileceğini, 3 adet av tüfeğinin kendisine ait olduğunu, sahiplik belgelerinin bulunduğunu, depodaki telsizlerin askeri malzeme olmadığını, piyasadan parayla aldıklarını, Depodaki mermilerin depodaki tabanca ve tüfeklere ait olabileceğini, bunların kendisiyle ilgisi olmadığını, grup içinde yer alan Cem Ersever’ in mermilere hobisi olduğunu, depodaki mermilerin gruptaki arkadaşlarına ait olabileceğini, MKE’ ye ait mermilerin Cem Ersever’ in topladığı mermiler olduğunu, Depoda bulunan uçaksavar mermilerinin imha edilecek türden olduğunu, bunların bir kısmını çalıştığı bürokratlara masa süsü olarak hediye ettiğini, Jandarma İstihbarat Grup Komutanlığı ve JİTEM Grup Komutanlığı görevlerinde bulunduğunu, JİTEM’ in, üst düzey yetkili komutanların bilgisi ve kararları doğrultusunda denenmek üzere kurulmuş bir yapılanma olduğunu, kendisinin de bunun kurucusu olduğunu, faaliyet alanının OHAL bölgesi olduğunu, kadrolu elemanının bulunmadığını, mesai sonrası saatlerinden zaman ayırmak suretiyle bu yapılanma içerisinde terörle mücadele ettiklerini, üst düzey görevleri kapsamında pek çok belgenin elinden geçtiğini, bu belgelerin suretlerini edindiğini ve muhafaza ettiğini, Uyuşturucu ile mücadele ettiğini, operasyonlarda yem olarak uyuşturucu kullandıklarını, depodaki uyuşturucunun da bu amaçla kullanıldığını, suçlamayı kabul etmediğini beyan etmiştir. b-Elde Edilen Dokümanlar ve Delillerİstanbul ili Beykoz ilçesi Polonezköy yolu No.117 sayılı yerde yapılan aramada; bahse konu işyerinin 3 ayrı oda ve müştemilattan oluştuğu, en dipte bulunan 40m² büyüklüğündeki odada 30-35 civarında, tahtadan yapılmış, kapaklı, üzerinde asma kilidi bulunan 100x50x60 cm. ebatlarında kutuların olduğu, kutularda yapılan aramada; -(1) adet 9mm çaplı L 59393 seri numaralı Browning marka tabanca, tabancaya ait; (1) adet şarjör,
(2) adet Sony ve Maxell marka mikro kaset,
(8) adet l'den 8'e kadar numaralandırılan doküman ve belgelerin bulunduğu bez torbalar, Siyah poşet içerisinde yeşil renkli toz esrar olduğu değerlendirilen madde, Alaca renkli bez torba içerisinde yeşil renkli toz esrar olduğu değerlendirilen maddenin ele geçirildiği anlaşılmaktadır. Kriminal Polis Laboratuarı Daire Başkanlığı’ nın 15.08.2008 tarih ve 2008/8007 sayılı ekspertiz raporuna göre, net ağırlığı 295 gr. gelen yeşil renkli toz madde ile net ağırlığı 1072 gr. gelen yeşil renkli toz maddenin uyuşturucu maddelerden Esrar olduğunun tespit edildiği, Kriminal Polis Laboratuarı Daire Başkanlığı’nın 22.08.2008 tarih ve 2008/10511 sayılı ekspertiz raporuna göre, depoda ele geçirilen L 59393-59393 numaralı Belçika yapısı Browning silahın 6136 sayılı yasa kapsamında bulunduğu, Üzerinde T893 numarası bulunan Smith Wesson marka silahın 6136 sayılı yasa kapsamında bulunduğu, 1980WT40559 numaralı kaleşnikof marka silahın otomatik tüfek olduğu, 6136 sayılı yasanın 12/4 maddesi kapsamında vahim silahlardan olduğu, 1952-4291-3367 numaralı kaleşnikof marka silahın otomatik tüfek olduğu, 6136 sayılı yasanın 12/4 maddesi kapsamında vahim silahlardan olduğu, 3345, 7618, 129441 numaralı tüfeklerin av tüfeği oldukları, 6136 sayılı yasa kapsamında bulunmadıkları, Ele geçen tüm dolu fişeklerin 6136 sayılı yasa kapsamında bulunduklarının tespit edilmiştir. Ergenekon davası kapsamında gözaltına alınan ve tutuklanan emekli Albay Arif Doğan’a ait depoda ele geçirilen ve (8) torba içinde muhafaza edilen çeşitli nitelikteki evrakların kronolojik veya mantıki bir silsilede olmadığı, karışık bir şekilde toplanarak muhafaza edildiği görülmüştür. Fotokopi olarak çoğaltılan evrakların birçoğunun resmi niteliği olan ve kişisel olarak bulundurmanın suç teşkil ettiği resmi belgeler olduğu, Dokümanların içinde çeşitli Jandarma birimlerinin günlük rutin işleyişine ilişkin bilgileri ihtiva eden belgeler olduğu gibi, “ÇOK GİZLİ”, “GİZLİ” , “KİŞİYE ÖZEL”, “HİZMETE ÖZEL” ibareli evrakların da bulunduğu, ayrıca görevle ilgisi bulunmayan, Arif Doğan’ a veya bir başkasına ait şahsi evraklar ve günlüklerin olduğu görülmektedir. Dokümanlar genel olarak 1987–1991 tarihleri arası ile 1993 ve 1997 tarihlerine ait olup ancak 1984, 1985, 1986, 1992 yıllarına ait az sayıda da olsa belgenin bulunduğu tespit edilmiştir. 1987-1991 yıllarına ait dokümanlar, daha çok Jandarma İstihbarat Grup Komutanlığı (1989-1991 yılları arasına ait bazı resmi yazılarda JİTEM adının kullanıldığının tespit edildiği) bünyesindeki çalışmalarla ilgili ve nerdeyse tamamı “GİZLİ” ibareli belgelerden oluşmaktadır. 1993 yılına ait dokümanlar Arif Doğan’ ın Niğde İl Jandarma Komutanlığı dönemine aittir. Belgeler genellikle günlük rutin işleyişle ilgili olup “GİZLİ” “KİŞİYE ÖZEL” ibareli belgelerin de bulunduğu görülmektedir. 1997 yılına ait dokümanlar Arif Doğan’ ın Yalova l. Jandarma Alay Komutanlığı dönemine aittir. Belgeler genellikle günlük rutin işleyişle ilgili olup “GİZLİ” “KİŞİYE ÖZEL” ibareli belgelerin de bulunduğu görülmektedir. Eldeki evrakların kapsamına yönelik olarak yapılan ilk incelemede; büyük çoğunluğunun tutuklu şüphelinin Jandarma Genel Komutanlığı bünyesinde çalıştığı/görev yaptığı dönemlerde kurumun/kurumların resmi evraklarının fotokopiler olduğu belirlenmiştir. Diğer bir bölümünün ailesine ve kendisine ait kişisel bilgileri içerdiği, bir kısmının ise üçüncü kişilere ait adres, telefon vb. bilgileri kapsadığı, yine bir bölümünün kime ait olduğu belli olmayan imzasız el yazması veya daktilo edilmiş evraklardan meydana geldiği tespit edilmiştir. Şahıs ile ilgili olarak ele geçen resmi evrak fotokopilerinin ağırlıklı bölümü 1980’li yılların ortaları ile 1990’lı yılların sonlarına kadar olan yaklaşık (15) yıllık bir dönemi kapsamaktadır.. Emekli Albay Arif Doğan, bu dönemin Ağustos 1990 öncesini Mardin ve Diyarbakır’ da Jandarma İstihbarat Terörle Mücadele Grup Komutanı görevini ifa ederken, sonraki dönemde ise Ankara’da Destek Kıtalar Komutanı, Niğde ve Yalova’da ise İl Jandarma Alay Komutanı olarak görev yapmıştır. Ankara, Niğde ve Yalova dönemini (1990-1997) ihtiva eden yıllarda resmi belgelerden ayrı olarak çok sayıda kişisel belgelere özellikle adreslere, telefon numaralarına ve yazışmalara ilişkin dokümanlar, sosyal ilişkiler kapsamında toplumun çeşitli kesimlerine yönelik bilgi ve belgeler öne çıkmıştır. Evrakların içeriğine ilişkin yapılan incelemede ise; çok farklı konularda evrakların bulunduğu, bunların önemli bir bölümünün gizli damgalı veya hizmete özel evraklar niteliğinde olduğu ve içeriğinde askeri yönerge, talimat ve benzeri hizmeti ilgilendiren hususların yer aldığı anlaşılmıştır. Bunun yanı sıra, alt birliklerin üst makamlara sunmak için kaleme aldığı ve bölgenin bölücü faaliyetler açısından analiz edildiği dönem rapor ve değerlendirmelere de geniş bir biçimde yer verilmiştir. Öne çıkan dokümanlardan birisi olarak, kırsal kesimdeki terörist faaliyetleri etkisiz hale getirmek maksadıyla Jandarma Genel Komutanlığı bünyesinde ve Jandarma İstihbarat Gruplar Komutanlığı’na bağlı olarak Ankara, İzmir, Diyarbakır, Van, Adana, Erzurum, İstanbul ve Samsun’ da kurulması planlanan Jandarma İstihbarat Grup Komutanlıkları’nın ve bağlı (24) Jandarma İstihbarat timlerinin sıralandığı belgeler olmuştur. Evrakın içeriğinde daha sonra bu planlamadan vazgeçildiği ve merkezi Ankara’ da bulunan Jandarma İstihbarat Gruplar Komutanlığı ile Gruplar Komutanlığına bağlı olarak birincisi Ankara’ da ikincisi de Diyarbakır’da konuşlu olacak şekilde (2) Grup Komutanlığı oluşturulmasının kararlaştırıldığı belirtilmiştir. Yine Jandarma İstihbarat Gruplar Komutanlığının, Jandarma İstihbarat ve Terörle Mücadele Gruplar Komutanlığına dönüştürülmesine ilişkin gerekçeleri içeren bir başka evrakın içeriğinde değerlendirme ve rapor da yer almıştır. Evrakların yapılan incelemesinde bölgede görev yapan yüzbaşı, binbaşı ve yarbay rütbesindeki bir bölüm Jandarma subayının ilk etapta, istihbarat zafiyetinin giderilmesi amacıyla yapmış oldukları girişim (1986) üst makamlarca onaylanmış ve 1987’de Jandarma İstihbarat Grup ve Tim Komutanlıkları teşkil edilmesi benimsenmiştir. (8) torbanın (31)’inci klasöründe “Jandarma Genel Komutanlığı karargahında ve alt birimlerinde istihbarat ünitesinin yokluğu ve buna duyulan ihtiyaçtan dolayı, bölgeyi iyi tanıyan ve istihbarat faaliyeti yürütmüş Bnb. Doğan, Bnb. KARA, Bnb. Ersever, Yzb. Aytekin Ö. ve Yzb. Ali Y.’ın 1986 yılı Aralık ayından itibaren görevlendirildiği, bu personel kuruluş altında toplamak maksadıyla Jandarma Asayiş Grup Komutanlığı emrinde faaliyet gösteren Jandarma İstihbarat Grup Komutanlığında kadrolu olarak ihdas edildiği” şeklinde yer alan bilgi bunu teyit etmektedir. Jandarma İstihbarat Grup ve Tim Komutanlıklarınca hazırlanan brifing ve değerlendirme notlarının içeriğinden, terörle mücadeleyi etkin kılmak maksadıyla istihbarat, sorgu ve operasyonun bir bütün olarak değerlendirilmesi gerçeğinden hareketle üst makamları ikna eden grup ve tim komutanları tarafından 1988’de grup ve timlerin isimlerinin Jandarma İstihbarat Terörle Mücadele olarak değiştirilmesi sağlanmıştır. Yine anılan dokümanlardan Ankara’daki Gruplar Komutanlığının kuruluşunda yer alan Diyarbakır Jandarma İstihbarat Grup Komutanlığının 1988 itibarıyla Jandarma Asayiş Bölge Komutanlığının hareket emrine verildiği anlaşılmaktadır. Ayrıca, bahse konu klasörde “Jandarma İstihbarat Grup Komutanlığı’nın, Jandarma Genel Komutanlığı İstihbarat Başkanlığı’na bağlı prensip olarak emrinde görev yapmakta iken güneydoğu bölgesinde cereyan eden iç güvenlik harekatının özelliği nedeniyle 14 Eylül 1987 tarihinden bu yana Jandarma Asayiş Komutanlığı harekat kontrolüne, 13 Ekim 1988 tarihinde ise ikinci bir emre kadar emrine verildiği” ifadeleri yer almaktadır. Emekli Albay Arif Doğan, Diyarbakır Jandarma İstihbarat Grup Komutanı/Diyarbakır Jandarma İstihbarat ve Terörle Mücadele Grup Komutanı olarak görev yaptığı dönem içinde Grup Komutanlığına bağlı olarak faaliyet sürdüren Diyarbakır, Mardin, Silopi, Batman, Van ve Elazığ Tim Komutanlıklarının faaliyet raporları ile örgütten ele geçirilen belgeler ve çeşitli sanık ifadelerine ilişkin dokümanların aslı ve fotokopilerini yanında alıkoymuştur. Bu dokümanların yapılan incelemesinde terör örgütünün bölgedeki yapılanmasına, üslenme ve hareket güzergâhlarına eleman durumuna, işbirlikçilerine ve karşı faaliyetlere geniş bir biçimde yer verildiği görülmüştür. Diğer bir kısım belgelerin ise, Jandarma İstihbarat Grup/Tim Komutanlıklarınca hazırlanan faaliyet raporları olduğu, bu faaliyet raporları incelendiğinde içeriğinde Jandarma İstihbarat Timlerinin neden Jandarma İstihbarat ve Terörle mücadele olması gerektiği belirtilmektedir. Faaliyet raporları kapsamında ayrıca, dönem itibarıyla terör örgütünün eyalet ve bölge yapılanması, üst düzey teröristler, bölgede terör örgütüne destek veren şahıslar ile terörle mücadelede yararlanılan şahıslar/aşiretler, bölgedeki elemanların açık kimlikleri ve kod isimleri, elemanlara ve aşiret ileri gelenlerine verilen silah ve maddi desteğin dökümü, elemanların çalışma şartları belirtilmiştir. Jandarma İstihbarat Tim Komutanlıklarının faaliyet raporları kapsamında yer alan bilgilerden, Tim komutanlıklarının kendi kontrollerinde GKK mensuplarından, aşiret mensuplarından, elemanlardan “sivil operasyon timlerinin” hazırlandığı ve görevlendirmelerin yapıldığı, hazırlanan operasyon timlerinin ilgili istihbarat timleri ve gruplarınca silahlandırıldığı, bir kısım elemanların da (en tecrübeli ve güvenilir olanların) yetkilendirilerek belirlenen mıntıkalarda kendilerine bağlı elemanlar örgütlenmesi oluşturduğu öğrenilmiştir. Terörle mücadelede zafiyet meydana getiren hususları içeren değerlendirmeler kapsamında ise askeri personelin durumu ile örgütün yapısı, faaliyet tarzı ve bölge halkının yaklaşımı ortaya konmuştur. Özellikle kurumlar arası (Asker, Jandarma, MİT, Polis) koordinasyonsuzluk veya yarış nedeniyle mücadelede zafiyetler yaşandığını, bunu gidermenin yolunun Jandarma İstihbarat Timlerinin her konuda (istihbarat, sorgu, operasyon) konusunda yetkin hale getirilmesi olduğu değerlendirmesi yapılmıştır. Yine, bir kısım teslim olan ya da yakalanan örgüt mensubunun mahkemelere intikal etmiş ifadeleri ile bölgede faaliyet gösteren teröristlerin faaliyet alanları, açık kimlikleri veya eşkalleri belirtilmiştir. Örnek olması açısından, “Jandarma İstihbarat Ve Terörle Mücadele Grup Komutanlığı’nın Ağustos-Eylül-Ekim 1989 Aylarına Ait İstihbarat Değerlendirme Raporu” başlıklı, “Jandarma İstihbarat ve Terörle Mücadele Grup Komutanı Jandarma Albay Arif Doğan” imzalı “GİZLİ” ibareli belge içeriğinde; “Genel Asayiş ve Emniyet İstihbaratı”, “Yıkıcı ve Bölücü Faaliyetlerle İlgili İstihbarat”, “Kaçakçılıkla İlgili İstihbarat” ve “Komşu Devletlerin Sınır ve Emniyet Kuvvetleriyle İlgili İstihbarat” olmak üzere 4 (dört) başlık altında toplanmıştır. Yıkıcı ve Bölücü faaliyetlerle ilgili olarak; çoğunluğu PKK’nın dönem içerisinde gerçekleştirdiği faaliyetlere, örgüte yardım ve yataklık edenlere ve bu doğrultuda yapılan operasyonlara ilişkin bilgiler yer almıştır. Jandarma İstihbarat Grup Komutanlığı sorumluluk sahasında terörle mücadele kapsamında bir kısım koruculardan ve elemanlardan sivil gruplar teşkil edilmiştir. Günün koşullarında teşkil edilen grup üyelerine para ve silah verilmiştir. Çatışmalarda ölü veya sağ olarak ele geçen teröristlerin üzerinde veya sığınaklarda elde edilen örgütsel dokümanların özelliklede adres isim belirtilenleri fotokopi edilerek alıkonmuştur. Jandarma İstihbarat Grup Komutanlığı ve bağlı timlerinin devletin ve ilgili güvenlik birimlerinin terörle mücadele konseptine eleştiriler yönelterek bu kurumlardan Jandarma’nın mücadele metotları özellikle de istihbarat konusunda yetersiz olduğunu sık sık belirttikleri, JİT veya JİTEM’ i de bu eksikliklerin veya boşluğun bir sonucu olarak vücuda getirdikleri anlaşılmaktadır. Örnek Teşkil Etmesi Bakımından İçeriği Açısından Öne Çıkan Bazı Evraklar Jandarma Genel Komutanlığının emir-komuta sistemi içinde olmasına rağmen, çalışma tarzları itibarıyla adeta özerk yapılanma ile faaliyetlerini sürdüren Diyarbakır Jandarma İstihbarat Grup Komutanlığı ve bağlı Jandarma İstihbarat Tim Komutanlıklarının üst makamlara sundukları resmi brifing veya özel değerlendirme notlarından bir kısmı önem arz etmektedir. Önemli bulunan bu dokümanlardan bir kısmı örnek teşkil etmesi açısından özetlenerek veya özetinden ilgili bölümü aşağıya çıkartılmıştır. Örnek-1: (1) nolu torbanın (9)uncu klasöründe, “Gizli Faaliyetler’’ başlığı altında 29–30. sayfalarda; “Terör örgütünü geri bölgesinde vurabilmek amacıyla terör örgütünün ideolojisine ters düşen bir başka örgüt ile görüşmeler yapıldığı ve bu görüşmelerde adı verilmeyen örgütün en üst seviyelerine kadar çıkıldığı” bilgisi bulunmaktadır. (11) nolu klasörde, 03 Mart 1988 tarihli Ankara İstihbarat Grup Komutanlığı’na hitaben yazılmış A. Cem Ersever imzalı 2. İstihbarat Tim Komutanlığı’na ait bilgi ve faaliyet formunun sonuç ve teklifler kısmında dikkat çeken husus, haber elemanlarından kanun kaçağı olanlar için kamuflaj maksadıyla boş TC nüfus cüzdanı temin edilmesi talep edilmiştir. (15) nolu klasörde; mücadeledeki hata ve noksanlıklarla ilgili yapılan değerlendirmelerden “Devletin yapması gerekenin psikolojik paniği çete korucular için yaptığı, bir terör olayı olmasına rağmen teröristlerin ve onlara yardım edenlerin evinin uçurulması gerektiği ve olay yerine PKK, HRK, ERNK bildirilerinin bırakılması gerektiği” hususu, (17) nolu klasörde; “PKK’ya karşı, karşı güç kullanmadaki kapalı yöntem” başlıklı dokümanın 2.sayfasının 2.maddesinin d bendinde “PKK’nın etkin propagandasına maruz kalan yerleşim alanlarında PKK’ya karşı yöre halkının antipatisini kazandıracak hareketleri deşifre olmadan uygun dozda yapma” ifadesi, 19.sayfadaki 4, 5 ve 6.maddelerde “aşiretlerin operasyonlarda daha fazla kullanılması” hususu, dikkat çekicidir. - 1 Ocak 1986 tarihli sayfada; “Devlete müzahir olan köy ve mezralarda gizli anlaşmaya girilerek silahlan... Faaliyetle alınmasına ve illegal olarak gizli faaliyette silahlandırılarak PKK eylem… … notu”, - 15 Ocak 1986 tarihli sayfada; “Sivil Tim Mevcudu” notu, yer almaktadır. Örnek-2: (2) nolu torbanın (42)inci klasöründe, bölgenin, güvenlik güçlerinin ve örgütün genel durumunu, istihbarat faaliyetlerini, teklif ve önerileri içeren brifing metninde, “…çeşitli devlet kuruluşları bu şahısları kendi çizgilerine çekmek maksadıyla gözaltına alınan veya aldırılan ve çeşitli suçlar yükleyerek kullanmak istemektedirler …” ifadeleri, 10.sayfanın ilk paragrafının son kısmında “Burada yöre halkının adil ve otoriter davranıştan hoşlandığını da unutmamak gerekir ki bu da suçluyu adil yargılayıp anında infaz durumunu ortaya çıkarır. Bu olgu devlet terörü yaratmayacak şekilde icra edilirse PKK terör örgütünün bölgedeki üstünlüklerinden bir tanesi dengelenmiş olur.” ifadesi yer almaktadır. 5.paragrafta “yurtdışında oturduğu halde Türkiye’ye yönelik silah kaçakçılığını idare eden ve örgüt geçişlerini yaptıran bir hedefe sınır ötesindeki adresinde aktif engel konmuştur” ifadesi, 33.sayfada “bölge halkı ile ilgili çalışmalar” başlığı altındaki a bendinde aşiretlerden silahlı gruplar oluşturulduğu ve terör örgütüne karşı çatışmaya girmeleri sağlandığı” ifadeleri dikkat çekicidir. Örnek-3: (3) nolu torbanın (1)inci klasöründe, ilk sayfanın 2. ve 3. paragraflarında, “istihbarat timlerinin illegal tedbirler almasının normal ve gerekli olduğu” hususu, ilk sayfanın son satırında ise “Bir grup sivilin silahlandırılarak bölgedeki bölücü unsurların karşısına örgütlü olarak çıkarmak aktif engel tedbirlerin muhtevası içindedir ve bu yöntem uygulanmaktadır.” ifadesi, belgenin 4.sayfasının 3.paragrafının sonunda “yörede bir kültür baskısı kurmak gereği” ifadesi, belgenin 5.sayfasının 2.paragrafında “istihbarat timlerinin silahlı propaganda ünitelerinin de olması gerektiği” hususu, belgenin son sayfasında “bir sorgu odası çizimi”, dikkat çekicidir. Örnek-4: (4) nolu torbanın (80)inci klasöründe, belgede “İstihbarat Grup Komutanlığı”nın kuruluşunu anlatan doküman yer almaktadır. Belgenin ilk sayfasında Bnb. Arif Doğan, Yzb.Aytekin Ö., Bnb.Hüseyin K., Bnb.Cem Ersever ve Yzb.Ali Y.’ın bu kuruluşun ilk mensupları olduğu belirtilmektedir. Aynı husus (5) nolu torbanın (12)inci klasöründe de bölgeyi iyi tanıdıkları, bölgede başarılı hizmetleri olduğu ve istihbarat hizmetinde başarılı oldukları gerekçesiyle YB. Doğan, BNB. KARA, BNB. Ersever, BNB. AYTekin ÖZEN ve BNB. ALİ YILDIZ’ın Aralık 1986 tarihinden itibaren görevlendirildiği belirtilmektedir. Jandarma İstihbarat Grup Komutanlığı’nın haber alma, araştırma, değerlendirme ve operasyon yapma işlemlerinin hepsini yaptığı” ifadeleri bulunmaktadır. Örnek-5: (5) nolu torbanın (12)inci klasöründe, “JİTEM’in aldığı duyumların sayısı ve bunların sonuçlarına göre sınıflandırılması yapılmış, duyumlardan operasyona dönüştürülenler özet halinde verilmiştir. Yapılan operasyonlarla ilgili Operasyon Sonuç Raporları” düzenlenmiştir. “JİTEM’ in yaptığı birçok operasyon ve sorgu ayrıntılı olarak belirtilmektedir. Bazı evlerde aramalar yapıldığı” hususuna yer verilmektedir. İdil İlçe Jandarma ekiplerince yakalanan bir şahsın JİTEM tarafından sorgulanıp suçu itiraf ettirildiği ve sonrasında tutuklandığı belirtilmektedir. “JİTEM tarafından yapılan operasyonlarla ilgili dikkat çeken bir nokta da elde edilen silah ve mühimmatın kayıt altına alınmamış olmasıdır”. Sadece birkaç operasyon için elde edilen silahların ilgili makamlara teslim edildiği belirtilmiş olup diğer bütün teçhizatın akıbeti bilinmemektedir. Örnek-6: (6) nolu torbada yer alan (10) nolu klasör içeriğinde kaleme alınan bir değerlendirmede kanuni dayanakları olmayan faaliyetlere tevessül edildiği görülmüştür. Örgüte girmeye meyilli ve müsait olan askeri firar ve adi suçlularla temasa geçilerek talimatlandırıldığı ve örgüt kadrosuna sokulmaya çalışıldığı, “Örgütü geri bölgesindeki kamplarında vurabilmek maksadıyla PKK’nın ideolojisiyle ters düşen örgütlerle görüşme yapıldığı ve bu görüşmelerin bir örgütle üst seviyeye kadar ulaştığı”, Özellikle Irak topraklarında PKK kamplarına darbe indirecek gönüllü ekiplerin teşkil edildiği, “noksan malzeme nedeniyle eylemlere girişilmediği, ancak yapılan çalışmalar sonucu Irak ve Suriye’de istenilen bölgeye eylem yapılabilecek duruma gelindiği”, Güç gösterisinde bulunmak amacıyla sınır ötesine bilinen iki eylem gerçekleştirildiği, bu tarz eylemlerin belli bir maddi gücü gerektirdiği, Yurtdışında oturduğu halde Türkiye’ye yönelik silah kaçakçılığını idare eden ve örgüt geçişlerini yaptıran bir hedefin sınır ötesindeki adresine eylem planlandığı ancak şahsın eylem anında verilen adreste bulunmaması nedeniyle sonuç alınamadığı, PKK’yı barındığı alanlarda ve köylerde vurabilecek kabiliyette bir örgütsel yapının çalışmalarının tamamlandığı, kış dönemi itibariyle aktif hale getirileceği, Hatalı tutumlar sonucu deşifre edilmiş ve örgütün hedefi haline gelmiş bazı şahıs ve köylerde PKK saldırısına karşı aktif olarak karşı koyabilecek bir uygulamanın yapıldığı ve bu uygulamanın mahalli güvenlik kuvvetlerinin bilgilerinin dışında olduğu, Tasarlayıp da yapılamayan faaliyetler kapsamında; “yurtdışı örgütlerle temasa geçerek PKK’ya karşı kullanılmasının düşünüldüğü, belli bir çalışma sonucunda Federal Almanya, Irak ve Suriye’de bulunan örgütlerle temasa geçilebilecek duruma gelindiği ve gerekli girişimlerin yapıldığı ancak bu konudaki devlet politikasının tam olarak bilinmemesinden ve maddi yetersizliklerden dolayı çekingen davranıldığı”, Sonuç ve öneriler kısmında; “halen yasal olmadığı halde silah taşıyan ve kullanmasını istediğimiz elemanlara geçici de olsa taşıma belgesinin verilerek hukuki sorumluluktan kurtarılmaları gerektiği” söylenmektedir. Örnek-7: yine (6) nolu torbada yer alan (10) nolu klasör içeriğinde Jandarma İstihbarat Grup Komutanlığının bölgede yaptığı faaliyetler ilgili olarak; bazı aşiretlerle sürekli temas sağlanarak devlet yanlısı ve PKK’ya silah sıkar hale getirildiği, elde edilen istihbari bilgilerin Jandarma Asayiş Komutanlıklarına ve talep halinde diğer jandarma unsurlarına gönderildiği, Gizli faaliyetler kapsamında; “örgüte girmeye meyilli ve müsait olan askeri firar ve adi suçlularla temasa geçilerek talimatlandırıldığı ve örgüt kadrosuna sokulmaya çalışıldığı”, Örnek-8: (7) nolu torbanın (7) nolu klasörünün içeriğinde, Veli Küçük’ ün yer aldığı Jandarma İstihbarat ve Terörle Mücadele Grup Komutanlığına atanan subaylar listesine yer verilmektedir. Veli Küçük ve Arif Doğan’ ın isimleri listenin ilk sırasındadır. Örnek-9: (7) nolu torbanın (27) nolu klasörünün içeriğinde, “JİTEM–1 Birlik Komutanlığı’nın Fiilen Katıldığı Operatif İstihbarat Faaliyetleri” başlıklı JİTEM-1 Birlik Komutanı Binbaşı Hüseyin K. imzalı “GİZLİ” ibareli doküman içeriğinde; Mart-Nisan 1988 döneminde Mardin-Merkez ve bazı ilçelerinde faaliyet gösteren KILIÇ-1 unsuru adı altında içlerinde PKK itirafçılarının da bulunduğu 10 kişilik sivil bir grubun teşkil edildiği, bu köylerde PKK yanlısı bir tavır sergilenerek alınan duyumların istihbarata dönüştürüldüğü, “Mardin-Merkez-Akbağ köyü yakınında bulunduğu istihbar edilen 3 kişilik sığınağın bizzat 1. JİTEM Komutanlığı istihbarat astsubaylarının refakat ettiği operasyonla 14.05.1989 tarihinde imha edildiği hususlarına” vb. operatif istihbarat faaliyetlerine değinilmiştir. Örnek-10: (8) nolu torbanın (43) nolu klasörünün içeriğinde, Bir Jandarma İstihbarat Tim görevlisinin günlüğünden bazı bölümler aşağıdaki gibidir. “Celil Ekibi bugün Mecit ile birlikte Ova’ da Yusuf grubu ile buluştu 5 kişiye gereken yardım yapıldı (25) er bin, birer keleş-28 Mart 1987” “ 8 Nisan 1987 tarihi altında “ Şenoba’ ya Babatlarla görüşmeye gidildiği, M.Tahir B.’ ın babası Abdülmecit B.’ ın evine gidildiği, Şehmuz gelmediği için toplantı yapılamadığı” not alınmıştır. Teröristlerle ilgili birkaç bilginin peşinden “Çatışmaya Katılanlar” başlığı altında “Şehmuz B., Abdülkerim B. ve M.Tahir B.” isimleri yer almaktadır. “11 Mayıs 1987 tarihi altında “Küfe ile Salih’ i görmek üzere Geçitboyuna gidildi. Görüşme tatmin edici. Silah ve bombalar ile 200 kuruş verildi. 6 kişi PKK’ye eylem koyacak 21 Mayısa kadar gün verildi” Küfe kod adlı şahıs Hacı ZEYREK’tir. (bu notta adı geçen şahıslar silahlandırılıp para karşılığında PKK ile çatışmaya sokulmaktadır.) “Bu arada Dedeören ile görüşmek gerekir. H.Mehmet G. ve İbrahim S.’ la Karok’ ta (Bozova) görüşüldü. Çatak ile Gürpınar arasında yaylada PKK ile temas sağlayacaklar. Bu temas bayramdan sonra olabilir şeklinde görüşüldü. İbrahim S. adına belge verilecek.” “Abdülkerim B., Tahir B. ve Ahmet B. ile son olayla ilgili görüşüldü vurdukları büyük ihtimalle BOTAN’dır (terörist). Gerekli görüşme yapıldı 7 gün mühlet daha verildi. Çünkü ilk işi tam beceremediler netice bizi tatmin etmedi. Anlaşmaya varıldı”. 10 Mayıs 1987 günlüğüne ilave başlığı altında çeşitli örgüt mensupları hakkında ayrıntılı bilgi yer almaktadır. 13 Mayıs 1987 tarihi altında “Cem noktadan geldi. Noktada yetkililerle görüşüldü. Anlaşmaya varıldı. Sinadı vuracaklar. Tahmin ederim başlamıştır. Bu durumla ilgili Cem detaylı rapor hazırlayacak.” Aynı torba ve klasörde ((8) nolu torbanın (43) nolu klasörünün içeriğinde) yine bir başka Jandarma İstihbarat Tim görevlisinin günlüğünden parçalar da aşağıya çıkartılmıştır. “17 Nisan 1987 tarihi altındaki kısımda önceden PKK ile irtibatlı olan Şehmuz SAKAK (DEDE) ve oğlu Hatip SAKAK ile görüştüğünü, paraya düşkün oldukları için sonuç alacağını kuvvetle tahmin ettiğini, sonra Ejder Mansur’un notunu aldığını, eylemin 20 Nisanda olacağını” not almıştır. 18 Nisan 1987 tarihi altında “Ömerli’de ejder başı reisle görüştüğünü, akşam Mansur’la görüştüğünü ve hazırlıkların tamamlandığını” not almıştır. 22 Nisan tarihinde “Arif ağabey geldi, kendisiyle genel durum değerlendirmesi yaptık” notu yer almaktadır. 23 Nisan tarihi altında “Yeşilli köyünden Hayrettin DEMİR (ŞAMİL)’e talimat verdiği, kendisi, Yakut, özel tim komutanı ve kom.yrd. dördü eylem yerini keşfe gittikleri, dönüşte eylemin ayrıntısını değerlendirdikleri ve 16 merkezinden arayan Arif ağabeyinin yanına gidip görüştükleri ” not alınmıştır. 25 Nisan 1987 tarihi altında Al.K.Ütğm Sedat ile eylemle ilgili görüştüğü ve Kızıltepe Em.Amr.Yrd.Koms. Abdullah ile görüştüğü not alınmıştır. 28 Nisan 1987 tarihinde “patlayıcı maddelerin imal edilmesini beklerken 16 merkezine gittiğinde Arif Binbaşıyı gördüğünü, Arif Binbaşının kendisine ulaşamadığı için sinirlendiğini ve tenkit ettiğini, Arif Binbaşının daha sonra Silopi’ye gittiğini” not almıştır. 10 Mayısta “Hamza ile beraber Koruma’da yemek yedikleri, Hamza’ya eylemin gerekli olduğunu söylediği, Hamza’nın güvensiz biri olduğu” notu alınmış. 13 Mayısta “Fuat ile beraber sanayide Abdullah’ı ve Hamza’yı buldukları, akşam eylemi konuştukları, Kendisinin Hamza’ya ‘böyle kendi kuyumuzu kazıyoruz’ diye kızdığı, Hamza’nın yanında adı Sıddık ve Mehmet olarak ayrı ayrı tanıtılan bir genç olduğu” notları alınmıştır. 15 Mayısta “Cem’in gelip Silopi hakkında bilgi verdiği, 16 Mayıs tarihinde Arif Bnb.nın emriyle AGİT’i karşılayıp Koruma’ya götürdükleri” notu alınmıştır. 17 Mayısta “Hamza, Abdullah, Ali YILDIZ, AGİT ve günlük sahibi görüşme yapmıştır. 18 Mayısta Arif Bnb. ve Ali Yzb. yı uğurladıkları, Cem’in geldiği ve Hamza ile Cumali’nin beraber geldikleri” notu alınmıştır. “Arif Bnb.nın kendisinin Ankara’ya dönmesi gerektiğini söylediği ve hazırlık yaptığı” notları alınmıştır. Örnek-11: (8)inci torbanın (44)üncü klasöründe Emekli Albay Arif Doğan “Düşmana tek kurşun sıkmaksızın madalya alanların olmasına karşılık kendi çabasıyla hangi eylemleri yaptığı, “Bunlardan dikkati çeken bir tanesi: 12 Aralık 1985’te Cizre Şah köyündeki operasyonumda Büyük İBO isimli Darar AKAY’ın (kırsal kadro terörist) özel ekibimle öldürülmesi” şeklindedir. c-Örgütsel İrtibatlarTape no: 5113, 10.03.2008 tarihinde saat:17.42’de Adil Serdar Saçan ile Şevki D. isimli şahsın yaptığı görüşmede özetle; Şevki D.’ nin “...öyle konuştuk ettik şeyi de, onun geçen gün iki tane adam yollamış bana o hani ARİF ibnesi vardı ya… İki tane kürt yollamış üç milyar telefon borcu varmış ben ödeyeymişim” dediği, A.Serdar Saçan’ ın “Kim O ya” dediği, Şevki D’ nin “O Arif Doğan’ a gitmiştik ya Yalova’ da” dediği, A.Serdar Saçan’ ın “Ne bileyim abi ben tanımıyorum ki ben onları… Seni uyardım bu ibneden uzak dur diye” dediği, Şevki D.’ nin “Uzak duruyorum onlarla bir alakam yok bir alakam yok ki Albaya götürdü ya bizi şeyde o zaman Yalova’ da görüştük ya bir albayda şey vardı.” dediği, A.Serdar Saçan’ ın “Ya tamam biliyorum gittiğimizi” dediği, Şevki D.’ nin konuşmanın devamında yine Arif Albaydan bahsettiği, devamla “…ben senin gibi çok albay gördüm. Yavşak yavşak konuşma dedim o zaman... benim kapıma dedim böyle itirafçı mıdır PKKlı mıdır nedir dedim benim kapıma böyle adam gönderecek albayı s…………..m dedim.” dediği, A.Serdar Saçan’ ın “İyi yapmışsın” diye karşılık verdiğinin tespit edilmiştir. Şüpheli Arif Doğan’ın dosya kapsamındaki diğer şahıslarla yapmış olduğu telefon görüşme sayısı şöyledir: Muzaffer Öztürk 89 Levent Temiz 5 Veli Küçük 18 e-Delillerin Ve Hukuki Durumunun DeğerlendirilmesiŞüpheli Arif Doğan’ ın kendisinden ele geçirilen doküman içerikleri ve ikrarına göre; JİTEM’ in kurucusu olduğu, görevini bilahare Veli Küçük’ e devrettiği, bu dönemde JİTEM kelimesinin resmi yazışmalarda açıkça kullanıldığının tespit edildiği, şüphelinin Veli Küçük ve organize suç örgütü lideri Sedat Peker ile irtibatlı olduğu, mesleki muktesebatı ile bağdaşmayacak şekilde Sedat Peker’ e “Reis” şeklinde hitap ettiği, eylem ve faaliyetlerinin çeşitliliği ve yoğunluğu, deposunda ele geçirilen gizli belgeler, silahlar mühimmat, uyuşturucu dikkate alındığında, ERGENEKON SİLAHLI TERÖR ÖRGÜTÜnün üyesi olduğu, örgütün mafya gruplarını ele geçirme ve amacı doğrultusunda yönlendirme stratejisi doğrultusunda hareket ettiği görülmektedir. PKK terör örgütünün ideolojisine ters düşen bir başka örgütün üst düzey yöneticileri ile görüşmelerde bulunduğu, haber elemanlarından kanun kaçağı olanlar için kamuflaj maksadıyla boş TC. Nüfus Cüzdanı temin ettiği anlaşılmaktadır. Kullandığı ve sakladığı silah ve mühimmatın kayıt altına alınmamış olduğu, emekli olmasına rağmen görev yaptığı döneme ait gizli belgeleri bir depoda muhafaza edip sakladığı, bu depoda ayrıca kaleşnikof marka 2 tüfek, 2 tabanca, el telsizleri, uyuşturucu esrar maddesi ve çok sayıda merminin ele geçirildiği anlaşılmakla; Şüphelinin TCK. nın 314/2, 334/1, 188/3, 53,54, 58/9, 63, 6136 sayılı kanunun 13/2,TCK. 54 ve 3713 sayılı kanunun 5. maddesi gereği cezalandırılması talep edilmiştir. Yüklə 14,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|