1 Tarih Bilimine Giriş Tarihin Tanýmý
Alp Arslan Dönemi (1040 – 1063)
Yüklə 0,8 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Melikşah Dönemi (1072 – 1092)
- Büyük Selçuklu Devleti’nin Parçalanma Nedenleri
- Türk - Islâm Devletlerinde Hakimiyet Anlayýşý
- 6) Ortaçag’da Avrupa Kilise ve Papalýk
- Feodalite Rejiminin Özellikleri
- Feodalite Rejiminin Zayýflamasý
- Haçlý Seferleri (1096 – 1270)
- 2. Haçlý Seferlerinin Sonuçlarý a. Dinsel Sonuçlarý
- Magna Charta (Büyük Şart) (1215)
- 7) Türkiye Tarihi 1. Türkiye Selçuklu Devleti’nin Kuruluş Dönemi
- 2. Türkiye Selçuklu Devleti’nin Genişleme ve Yükseliş Dönemi
- 3. Türkiye Selçuklu Devleti’nin Zayýflamasý ve Mogol Istilasý
- Baba Ishak Isyaný (1240)
- Kösedag Savaşý ve Sonuçlarý
- Uçlarda Hayat ve Beylikler
- Anadolu Türk Beyliklerinin Genel Özellikleri
- Anadolu’da Ekonomik Hayat Tarým ve Hayvancýlýk
- 8) Osmanlý Devleti’nin Kuruluş Devri Osmanlý Devleti’nin Kuruluşu
- Osmanlý Devleti’nin Kýsa Sürede Gelişmesini Saglayan Etkenler
- Balkanlardaki Gelişmeler Türklerin Rumeli’ye Geçişi
- Osmanlý Devleti’nin Rumeli’de Uyguladýgý Iskan Siyaseti
- Osmanlý Devleti’nin Balkanlarda Genişlemesi ve Haçlý Seferleri’nin Başlamasý
- Osmanlý Devleti’nin Anadolu’da Türk Siyasal Birligini Saglamasý
Alp Arslan Dönemi (1040 – 1063) Alp Arslan döneminin en önemli gelişmesi Bizans ile yapýlan Malazgirt Savaşý’dýr. Türklerin Anadolu üzerine düzenledigi seferlerin artmasý üzerine Bizans, Türkleri 32 Anadolu’dan atmaya karar verdi. Iki ordu arasýnda Muş yakýnlarýnda yapýlan Malazgirt Savaşý’ný Büyük Selçuklular kazanmýştýr (1071). Malazgirt Savaşý’nýn sonucunda; * Türkler Anadolu’ya yerleşmeye başlamýş ve Anadolu Türk yurdu haline gelmiştir. * Islâm dünyasý üzerindeki Bizans baskýsý sona ermiştir. * Türklerin batý yönünde ilerlemesi ve Bizans’ýn kýşkýrtmalarý sonucunda Türk – Islâm dünyasý üzerine Haçlý Seferleri başlamýştýr. * Anadolu’nun fethini hýzlandýrmak ve Türkleşmesini saglamak için ilk beylikler kurulmuştur.
Büyük Selçuklu Devleti Melikşah döneminde en geniş sýnýrlarýna ulaşmýş ve en parlak dönemini yaşamýştýr. Türk – Islâm büyüklerine karşý suikastler düzenleyen Batýnilere karşý başlatýlan mücadele Melikşah’ýn ölümü üzerine sonuçlandýrýlamamýştýr.
Büyük Selçuklu Devleti’nin yýkýlmasýnda; * Hükümdar ailesi arasýnda taht kavgalarý çýkmasý ve Selçuklu prenslerinin ayaklanmalarý * Devlete küstürülen Oguzlarýn ayaklanmasý * Şiî Fatimilerin ve Batýnilerin zararlý faaliyetleri * Merkezi otoritenin zayýflamasýndan yararlanan atabeylerin ayaklanarak bagýmsýzlýklarýný ilan etmeleri gibi nedenler etkili olmuştur. 33
Türklerin hakimiyet anlayýşýna göre, tanrý yeryüzünü yönetme yetkisini (Kut) Türk hükümdarlarýna vermiştir. Kut anlayýşýna göre, ülke topraklarý hanedan üyelerinin ortak malý kabul edilmiştir. Bu sisteme göre sýk sýk taht kavgalarý çýkmýş ve Türk devletleri kýsa sürede parçalanmýştýr.
Selçuklu şehzadelerini egiten, iyi bir yönetici ve komutan olarak yetişmesini saglayan bilgili, tecrübeli görevlilere “Atabey” denilmiştir. Şehzadelerin yanýnda önemli bir etkinlige sahip olan atabeyler, merkezi otoritenin zayýfladýgý dönemlerde bagýmsýzlýklarýný ilan ederek devletin parçalanmasýna neden olmuşlardýr.
Gelirleri hizmet ve mal karşýlýgý olarak komutanlara, askerlere ve devlet memurlarýna verilen topraklara ikta denir. Iktalarýn faydalarý şunlardýr: * Toprak gelirleriyle memur maaşlarý karşýlanmýş ve iktalarda savaşa hazýr askerler yetiştirilmiştir. * Üretim kontrol altýna alýnarak artýrýlmýştýr. * Taşrada devlet otoritesi saglanmýştýr. * Göçebe Tükmenlerin yerleşik hayata geçmesi saglanmýştýr. 34
Kilise ve Papalýk Ortaçag’da Katolik Kilisesi siyasal, dinsel ve ekonomik alanlarda güçlenmiştir. Katolik Kilisesi’nin güçlenmesinde; * Papa’nýn Avrupa krallarýna taç giydirerek krallýklarýný onaylamasý * Siyasal yapýnýn parçalanmasý * Skolastik düşüncenin yaygýnlaşmasý * Kilisenin kişileri dinden çýkarma (aforoz), bir bölgede yaşayanlarý dinsel faaliyetlerden men etme (enterdi) ve para karşýlýgýnda günah çýkarma, cennetten yer satma (endülüjans) yetkileri bulunmasý etkili olmuştur. Ortaçag’da kurulan devletlerin bir çogunda hükümdarlar egemenliklerini dine dayandýrmýşlardýr. Ortaya çýkan laik olmayan devlet anlayýşýnda din adamlarý devlet yönetiminde etkili olmuşlardýr.
Siyasal ve askeri gücü elinde bulunduran, topragýn mülkiyetine veya imtiyazýna sahip olan bir senyörler (derebeyler) sýnýfý ile bu sýnýfa bagýmlý köleler sýnýfýnýn oluşturdugu idari düzene feodalite denir. Feodalite Rejiminin Özellikleri * Feodalite rejimin kurulmasýndan sonra Avrupa’da siyasal birlik bozulmuş, küçük yönetim birimleri ortaya çýkmýştýr. Derebeylik yönetimi, IX. yüzyýlda Fransa’dan bütün Avrupa’ya yayýlmýş ve bütün Ortaçag boyunca devam etmiştir. 35 * Feodalite rejiminde, halk arasýnda eşitlik yoktu. Avrupa’da halk; soylular, rahipler, burjuvalar ve köylüler diye sýnýflara ayrýlmýştýr. Bu nedenle Ortaçag’da Avrupa’da sosyal adalet saglanamamýştýr. * Topraklarýn mülkiyeti soylularýn elinde toplanmýştýr. Ortaçag’da kapalý bir ekonomik politika izlendigi için halk sermaye birikimine sahip olamamýştýr. Feodalite Rejiminin Zayýflamasý Derebeylerinin zayýflamasýnda; * Haçlý Seferleri sýrasýnda derebeylerin ölmesi veya ordularýný kaybetmesi * Barutun ateşli silahlarda kullanýlmaya başlanmasý * Avrupa’da sürekli ordularýn kurulmasý * Yeniçag başlarýnda Cografi Keşiflerin yapýlmasýndan sonra ticaretin gelişmesi ve tarýmsal faaliyetlerin gerilemesi * Papa ile krallar arasýndaki mücadelenin krallar lehine sonuçlanmasý * gibi gelişmeler etkili olmuştur.
Hristiyan Avrupalýlarýn birleşerek XI. yüzyýlýn sonlarýndan itibaren Anadolu, Suriye ve Filistin’e düzenledikleri seferlere “Haçlý Seferleri” denir.
* Hristiyanlarýn, Müslümanlarýn elinde bulunan kutsal yerleri (Kudüs) geri almak istemeleri – X. yüzyýlda Fransa’da ortaya çýkan Kluni tarikatýnýn Hristiyanlarý Müslümanlarla savaşmak için kýşkýrtmasý * Katolik Kilisesi’nin Ortodoks Kilisesi’ne hakim olmak istemesi 36
* Açlýk ve yoksulluk içinde bulunan Avrupalýlarýn, ekonomik düzeyi yüksek olan Türk ve Islâm ülkelerini ele geçirerek zengin olmak istemeleri * Avrupalýlarýn dogudan gelen ticaret yollarýna hakim olmak istemeleri * Toprak sahibi olamayan soylularýn toprak kazanmak için yaptýgý çalýşmalar
* Malazgirt Savaşý’ndan sonra kýsa zamanda Anadolu’yu ele geçiren Türkleri durduramayan Bizans Imparatorlugu’nun Avrupalýlardan yardým istemesi * Avrupalýlarýn dogu ülkelerinde derebeylik sistemini kurmak istemeleri * Avrupalýlarýn Türkleri denizlerden ve Ön Asya’dan uzaklaştýrmak istemeleri
* Katolik Kilisesi zayýflamýş ve din adamlarýna olan güven sarsýlmýştýr. * Papa ve kilisenin baskýsý kalkýnca bilim, edebiyat ve sanat alanlarýndaki gelişmeler hýzlanmýş, skolastik düşünce zayýflamýştýr. * Avrupa dýşýnda misyonerlikler kurularak Hristiyanlýk dini Asya ve Afrika’da yayýlmaya çalýşýlmýştýr. b. Ekonomik Sonuçlarý * Dogu – Batý arasýndaki ticaret faaliyetleri gelişmiş ve Akdeniz limanlarýnýn önemi artmýştýr. * Seferler sýrasýnda gerekli mali destegin saglanmasý için krallýklarýn Italya bankerlerinden borç para almalarý, bankacýlýgýn gelişmesine ortam hazýrlamýştýr. * Haçlýlarýn deniz yoluyla taşýnmasý geregi gemiciligin gelişmesinde etkili olmuştur. Ayrýca Avrupalýlar kagýt, cam, deri işleme ve dokuma sanayisini ögrenmişlerdir. 37 * Anadolu, Suriye ve Filistin’deki şehirler zarara ugramýş ve bölgedeki Türk devletleri ekonomik yönden olumsuz etkilenmişlerdir. c. Siyasal Sonuçlarý * Seferlere katýlan derebeylerinin bir kýsmý öldü, bir kýsmý da ordularýný ve eski topraklarýný kaybettiler. Bu durum derebeylerinin zayýflamasýna, mutlak krallýklarýn güçlenmesine yol açmýştýr. * Türklerin batý yönündeki ilerleyişleri bir süre durmuştur. Dolayýsýyla Haçlý Seferleri Türklerin Balkanlara geçişini geciktirmiştir. * Türklerin elinde bulunan topraklarýn bir kýsmý istilaya ugramýş, Batý Anadolu Bizans’ýn eline geçmiştir. Türkiye Selçuklularý Orta Anadolu’ya çekilmiştir. * Türkler, Haçlý saldýrýlarýna karşý Islâm dünyasýný korumuşlar, bu durum Türklerin Müslümanlarýn yaşadýgý bölgelerde önemini artýrmýştýr. d. Sosyal Alandaki Sonuçlarý Feodalite rejiminin zayýflamasý sonucunda Avrupa’da köylüler yeni haklar elde ettiler. Çiftçilerin sosyal etkinligi artmýştýr. Ayrýca ticaret ve sanatla ugraşan burjuva sýnýfý zenginleşmiş ve önem kazanmýştýr. e. Bilim ve Teknik Alandaki Sonuçlarý * Avrupalýlar Türk ve Islâm dünyasýný daha yakýndan tanýma olanagý bulmuşlardýr. * Avrupalýlar, Müslümanlardan pusula, barut, kagýt, matbaa, şeker, tarçýn ve ipek işlemeciligini ögrenmişlerdir. Avrupalýlarýn bu teknolojik buluşlarý ögrenmeleri, hayatlarýnda önemli degişikliklere neden olmuş, Yeniçag’da Avrupa’nýn her alanda ilerlemesine ortam hazýrlamýştýr. * Skolastik düşüncenin yerini özgür düşünce almaya başlamýş, halk okullarý açýlmýş, Müslüman bilginlerin eserleri tercüme edilmiştir. Dolayýsýyla Avrupa’da kültürel ve bilimsel hayat canlanmýştýr. 38
Ingiltere’de halkýn kişisel haklarýnýn tanýndýgýný belirten ilk siyasal belgedir. 1215 yýlýnda Ingiltere Kralý Jan (John) ile soylular arasýnda imzalanmýştýr. Ingiliz demokrasisinin temeli sayýlan Magna Charta (Büyük Şart) krala zorla kabul ettirildi. Bu ferman ile; * Ingiltere’de kralýn yetkileri sýnýrlandýrýlmýştýr. * Anayasa niteligindeki bu ferman bir süre sonra Ingiltere’de parlamento yönetiminin kurulmasýna ortam hazýrlamýştýr. Ingiltere Mutlak Krallýk yönetiminden Meşruti Krallýk yönetimine geçmiştir. * Ingiltere’de demokratikleşme süreci başlamýştýr. 39
1. Türkiye Selçuklu Devleti’nin Kuruluş Dönemi Malazgirt Zaferi’nden sonra; * Bizans’ýn Anadolu’daki etkinligini kaybetmesi * Türkmenlerin gruplar halinde Anadolu’ya göç etmesi * Anadolu halkýnýn agýr vergiler ve adaletsizlikten dolayý, Bizans Imparatorlugu’ndan ve Anadolu’ya gönderdigi memurlardan memnun olmamasý * Anadolu Türk beyliklerinin kurulmasý Anadolu’nun Türkleşmesini hýzlandýrmýştýr. Türkiye Selçuklu Devleti’nin kurucusu Süleymanşah. Melikşah döneminde Iznik’i ele geçirerek bagýmsýzlýgýný ilan etti (1077). I. Kýlýç Arslan tahta geçtikten sonra devleti yeniden düzenlemeye ve Anadolu’da birligi saglamaya çalýşmýştýr. Birinci Haçlý Seferi’ne katýlan ordularý durduramayan Anadolu Selçuklu Devleti, Batý Anadolu’yu boşaltarak merkezini Konya’ya taşýmak zorunda kalmýştýr. 2. Türkiye Selçuklu Devleti’nin Genişleme ve Yükseliş Dönemi lI. Kýlýç Arslan döneminde, Bizans Imparatoru Manuel, Türklerin güçlenmesinden ve topraklarýný genişletmesinden rahatsýzlýk duymuş ve Türkleri Anadolu’dan atmak amacýyla farklý uluslardan oluşan büyük bir orduyu Anadolu’ya göndermiştir. Miryokefalon Savaşý diye bilinen mücadeleyi Türkiye Selçuklularý kazanmýştýr (1176).
Bu savaşýn sonucunda; 40 * Anadolu kesin olarak Türk vataný haline gelmiş ve Türklerin Anadolu’dan atýlamayacagý kanýtlanmýştýr. * Türkler taarruza, Bizans ise savunmaya geçmiştir. I. Gýyaseddin Keyhüsrev hükümdarlýgý sýrasýnda; askeri hareketlerini ekonomik ve ticari çýkarlar dogrultusunda düzenlemiştir. Bu amaca ulaşmak için I. Gýyaseddin Keyhüsrev, Karadeniz ticaret yolunu açmaya çalýşmýş, diger taraftan Antalya’yý fethederek Akdeniz’i Türk ticaretine açmýştýr. I. Izzeddin Keykavus, Trabzon Rum Imparatoru’na hakimiyetini kabul ettirdi. Sinop’u alarak ticaret merkezi haline getirdi (1214). Selçuklu hakimiyetinden çýkmýş olan Antalya’yý geri alarak Akdeniz ve Karadeniz’deki ticaret yollarýnýn güvenligini sagladý. I. Izzeddin Keykavus döneminde Kýbrýs Krallýgý ve Venediklilerle ticaret anlaşmalarý yapýlmýş, Trabzon Rum Imparatorlugu ve Çukurova Ermenileri vergiye baglanmýştýr. I. Alaeddin Keykubat döneminde, Anadolu Selçuklu Devleti en parlak dönemini yaşamýştýr. I. Alaeddin Keykubat, Asya’da büyük bir tehlike haline gelen Mogollara karşý tedbirler aldý. Bu tedbirler çerçevesinde dogudaki kale ve surlar tamir edilmiş ve komşu devletlerle ittifaklar kurulmuştur. I. Alaeddin Keykubat, Akdeniz’de önemli ticaret merkezlerinden biri olan Alanya’yý (Alaiye) topraklarýna kattý (1223) ve Alanya’da tersane kuruldu. Bu durum Selçuklularýn denizcilikte büyük bir gelişme göstermesini saglamýştýr. Selçuklular Akdeniz’den sonra Karadeniz’de de faaliyet gösterdiler. Mogol tehlikesine karşý Cengiz Han ile iyi geçinmek isteyen I. Alaeddin Keykubat, Mogollardan kaçarak Selçuklu sýnýrlarýna gelen Harzemşahlara da iyi davranmýştýr. Ancak Celaleddin Harzemşah’ýn Selçuklulara ait Ahlat’ý alarak tahrip etmesi ilişkilerin bozulmasýna neden olmuştur. Erzincan yakýnlarýnda yapýlan Yassýçemen Savaşý’ný Alaeddin Keykubat kazanmýştýr (1230). Bu savaştan sonra Harzemşahlar kesin olarak yýkýlmýştýr (1231). Harzemşahlarýn yýkýlmasýyla Türkiye Selçuklularýyla Mogollar arasýndaki tampon bölge ortadan kalkmýştýr. I. Alaeddin Keykubat’ýn ölümüyle Türkiye Selçuklularý eski gücünü kaybederek yýkýlýş sürecine girmiştir. 41
I. Alaeddin Keykubat’ýn ölümünden sonra yerine oglu II. Gýyaseddin Keyhüsrev geçmiştir. Vezir Saadettin Köpek’in etkisi altýnda kalan hükümdar babasý kadar yetenekli degildi.
XIII. yüzyýlda Asya’daki Mogol istilasý pekçok Türkmenin Anadolu’ya göç etmesine sebep olmuştur. Dogu ve Güneydogu Anadolu’ya gelen Türkmenler yer ve otlak darlýgý nedeniyle sýkýntý çekiyordu. Bölge halkýnýn sosyal ve ekonomik sýkýntýlarýný degerlendiren Baba Ishak isimli bir kişi isyan başlattý (1240). Türkmenlerin destegini alan Baba Ishak isyaný kýsa sürede yayýldý. Eski gücünü kaybeden Anadolu Selçuklularý bu isyaný bastýrmakta zorlanmýş, ancak iki yýl sonra isyaný bastýrabilmiştir. Anadolu Selçuklularýnýn Yassýçemen Savaşý’ný kazanmalarý Mogollarýn Anadolu’ya gelişini geciktirmiştir. Ancak Baba Ishak isyanýnýn güçlükle bastýrýlmasý, Selçuklularýn zayýfladýgýný ortaya çýkarmýş ve Mogollarý Anadolu’yu istila etme konusunda cesaretlendirmiştir. Kösedag Savaşý ve Sonuçlarý Anadolu Selçuklularýnýn dogu sýnýrlarýna dayanan Mogollar, Baba Ishak isyanýndan sonra Anadolu’yu istilaya karar verdiler. Sivas’ýn dogusunda yapýlan Kösedag Savaşý’nda Anadolu Selçuklu ordusu maglup olmuştur. Bu savaşýn sonucunda; * Anadolu Mogollarýn hakimiyetine girmiş ve Türkiye Selçuklularý Devleti Mogollara baglý hale gelmiştir. 42 * Trabzon Rum Imparatorlugu ve Ermeni Krallýgý Selçuklu hakimiyetinden çýkmýş, Anadolu’nun batý kýsýmlarýnda bagýmsýz Türk beylikleri kurulmuştur. Böylece Anadolu’da kurulan Türk siyasal birligi bozulmuştur. * Anadolu’da can ve mal güvenligi kalmamýş, ticaret faaliyetleri durma noktasýna gelmiş ve üretim azalmýştýr. Bu durum Anadolu halkýnýn ekonomik hayatýný olumsuz yönde etkilemiştir. * Anadolu’daki önemli bilim, sanat ve ticaret merkezleri tahribata ugramýş, kültürel gelişmeler durmuştur. * Mogollarýn baskýsýndan kurtulmak isteyen Türkmenler Anadolu’nun batýsýnda yogunlaşmýşlardýr. Türk kültürü Anadolu’nun batýsýnda da yayýlmýştýr. * Merkezî otoritesini kaybeden Anadolu Selçuklularý dagýlma ve yýkýlma sürecine girmiştir.
1243 Kösedag Savaşý’ndan sonra Anadolu Selçuklu Devleti’nin Mogol hakimiyetine girmesi üzerine, uc beyleri serbest hareket etmeye ve Anadolu Selçuklu sultanlarýný tanýmamaya başladýlar. Anadolu’nun batýsýnda yogunlaşan beyliklerin nüfus ve askeri gücünü Mogollarýn baskýsýndan kaçan Türkmenler oluşturuyordu. Mogollarýn hakimiyetini kabul etmek istemeyen uc beyleri ve aşiret beyleri bagýmsýzlýklarýný ilan ederek Türkiye’de “Beylikler Dönemi”nin başlamasýna neden olmuşlardýr. Anadolu’da Sögüt ve Domaniç çevresinde Osmanlýlar, Konya ve çevresinde Karamanogullarý, Kütahya ve çevresinde Germiyanogullarý, Balýkesir çevresinde Karesiogullarý, Izmir ve Aydýn çevresinde Aydýnogullarý, Manisa’da Saruhanogullarý, Sinop ve Kastamonu’da Candarogullarý, Mugla’da Menteşeogullurý, Maraş’ta Dulkadirogullarý ve Adana’da Ramazanogullarý beylikleri kurulmuştur. Anadolu Türk Beyliklerinin Genel Özellikleri * Türkiye Selçuklularýnýn zayýflamasýndan sonra Anadolu’nun batýsýnda kurulan beylikler, Anadolu Türk tarihinin kesintisiz olarak devam etmesini saglamýşlardýr. 43 * Orta Anadolu’da yogunlaşan Selçuklu kültür ve sanatýný Anadolu’nun uç bölgelerine taşýyarak yaygýnlaşmasýný ve devamýný saglamýşlardýr. * Her beylik kendi sýnýrlarý içinde bayýndýrlýk hareketlerine önem vermiş ve beylik merkezleri birer kültür merkezi haline gelmiştir.
Malazgirt zaferinden sonra, Orta Asya’dan gelen konar - göçerler Anadolu’ya yerleştirilerek Anadolu’da Rum ve Hristiyanlara karşý nüfus üstünlügü saglanmýştýr. Türkler Anadolu’da yaşayan Hristiyan unsurlarla birlikte (Rumlar, Ermeniler, Süryaniler) yaşamlarýný sürdürmüştür. Selçuklu sultanlarý Hristiyan ahaliye adaletli ve hoşgörülü davranmýş, karşýlýgýnda onlarda Selçuklu idaresini benimsemişlerdir. Anadolu’da Ekonomik Hayat Tarým ve Hayvancýlýk Anadolu Selçuklu sultanlarý ve beyler, köylüleri topraklarda tutabilmek amacýyla belirli zamanlarda vergi affý veya vergilerin hafifletilmesi gibi tedbirler almýşlardýr. Anadolu Selçuklu Devleti, tarým ve hayvancýlýgýn gelişmesine yardýmcý olmuş, bunun sonucunda Anadolu’da alýnan ürünlerin ihtiyaç fazlasýný (tarým ve hayvan ürünlerini) dýşarýya satmýştýr. Ticaret Anadolu’da ticaretin gelişmesi için Türkiye Selçuklularý döneminde şu tedbirler alýnmýştýr : * Ticarette kullanýlmak üzere yollar yapýlmýş ve bu yollarda güvenlik saglanmýştýr. * Ticaret yollarý üzerine tüccarlarýn konaklamasý ve ihtiyaçlarýnýn karşýlanmasý amacýyla kervansaraylar yapýlmýştýr. II. Kýlýç Arslan döneminde başlayan Kervansaray yapýmý, daha sonra gelen Selçuklu sultanlarý tarafýndan devam 44 ettirilmiş ve kervansaraylar komşu ülkelerden tüccarlarýn Anadolu’ya gelmesinde önemli rol oynamýştýr. * Tüccarlarýn korsan, eşkiya ve tabii afetlerden dolayý ugrayacagý zararlarý karşýlamak üzere bir çeşit devlet sigortasý yapýlmýştýr. * Büyük ticaret merkezlerinde hanlar ve kapalý çarşýlar yapýlmýştýr. * Ticareti geliştirmek amacýyla Akdeniz ve Karadeniz’de fetihler yapýlmýştýr (Antalya, Alanya, Sinop, Sugdak). * Kýbrýs Krallýgý ve Latin (Italyan) Cumhuriyetleriyle ticaret anlaşmalarý yapýlmýştýr. * Gümrük vergileri hafifletilmiştir. * Ticari önemi olan merkezlere Türk ve Müslüman tüccarlar yerleştirilmiştir. Anadolu’nun Dogu – Batý, Güney – Kuzey ticaret yollarýnýn üzerinde bulunmasý ve kýtalarý birbirine baglamasý, bölge ticaretinin gelişmesine ortam hazýrlamýştýr. Türkiye Selçuklularý döneminde Anadolu uluslararasý ticaret merkezi haline gelmiştir. Ahilik Teşkilatý Ahilik, Türkiye Selçuklu Devleti döneminde (XIII. yüzyýlda) ortaya çýkmýş, esnaf ve zanaatkarlarýn ticari hayatýný şekillendiren sosyal bir teşkilattýr. Bu teşkilat; * Esnaflar arasýnda dayanýşmayý saglamýştýr. * Mesleki egitim sonucunda çýrak, kalfa ve usta yetiştirerek bunlara diploma vermiştir. * Üyelerinin dini, ahlaki ve diger alanlarda bilgilerinin artýrýlmasýna çalýşmýştýr. * Üretim kalitesinin artýrýlmasýna ve fiyatlarýn ayarlanmasýna çalýşmýştýr. * Mogol istilasýndan sonra Anadolu’da huzur ve güvenligi saglamaya çalýşmýştýr. 45
Ilhanlýlarýn zayýflamasýndan faydalanan Osman Bey, bagýmsýz hareket ederek Osmanlý Devleti’ni kurmuştur (1299). Osman Gazi’nin, Ahi şeyhlerinden Edebali’nin kýzýyla evlenmesi Anadolu halký tarafýndan kabullenilmesini ve desteklenmesini saglamýştýr.
Osmanlý Devleti’nin kýsa sürede gelişmesinde; * Anadolu’da ve Balkanlarda siyasal birligin bulunmamasý * Merkeziyetçi bir devlet anlayýşý benimsenerek hakimiyetin tek elde toplanmasý * Devletin Bizans sýnýrýnda kurulmasý, ticaret ve göç yollarý üzerinde bulunmasý * Dogudan gelen yogun Türkmen göçleriyle nüfus üstünlügünün saglanmasý ve asker ihtiyacýnýn karşýlanmasý * Düzenli ve güçlü ordularýn kurulmasý gibi faktörler etkili olmuştur.
Bizans Imparatoru, Osmanlý Devleti’nden aldýgý yardýmlara karşýlýk Osmanlý Devleti’ne Gelibolu’daki Çimpe Kalesi’ni verdi. Böylece Türkler Rumeli’de toprak sahibi olmuşlar ve Balkan fetihlerinde bu kaleyi üs olarak kullanmýşlardýr. 46
Osmanlýlarýn Balkanlarda takip ettikleri iskan politikasýnýn temel amacý; yeni fethedilen topraklara Anadolu’dan getirilecek Türk halký yerleştirmek, bunun için özellikle konar-göçerleri tercih etmek ve fethedilen yerdeki yerli halktan ayaklanma çýkarma ihtimali bulunanlarý başka yerlere göç ettirmekti. Anadolu’dan Rumeli’ye götürülen halk, büyük yollar üzerinde bulunan ve askeri yönden önemli şehir ve kasabalara yerleştirilmiştir. Iskan politikasýnýn sonucunda; * Balkanlarýn Türkleşmesi ve bölgede Türk kültürünün yerleşmesi saglanmýştýr. * Geride düşman kuvveti býrakýlmadýgý için Osmanlýlarýn Rumeli’de güvenle ilerlemesi saglanmýştýr. * Anadolu’daki yurtsuz Türkmenlere yeni yurtlar bulunmuştur. Osmanlýlar Balkanlarda ele geçirdikleri yerlerde halka hoşgörülü ve adaletli davranmýşlar, halkýn inançlarýna, geleneklerine, dillerine ve kutsal saydýklarý degerlere dokunmamýşlardýr. Osmanlý Devleti’nin bu şekilde davranmasý Balkanlara yerleşmesini ve ele geçirdigi topraklarda tutunmasýný kolaylaştýrmýştýr.
XIV. yüzyýlýn ikinci yarýsýndan itibaren Türklerin Balkanlara yerleşmeye başlamasý üzerine Balkan uluslarýnýn birleşerek Osmanlý Devleti’yle yaptýgý savaşlara Haçlý Savaşlarý denilmiştir. XIV. ve XV. yüzyýllarda Haçlý Seferlerinin düzenlenmesinde; * Türklerin Balkan topraklarýndan atýlmak istenmesi * Papa’nýn Hristiyan dünyasýný Türkler üzerine kýşkýrtmasý * Türkler karşýsýnda başarýsýz olan Bizans Imparatorlugu’nun Hristiyan dünyasýndan yardým istemesi gibi nedenler etkili olmuştur. 47 Osmanlýlarla yapýlan Haçlý Savaşlarýna Macarlar, Sýrplar, Bulgarlar, Eflaklýlar, Bosnalýlar gibi uluslar katýlmýştýr. Osmanlý Devleti’nin Anadolu’da Türk Siyasal Birligini Saglamasý Osmanlý Devleti, Orhan Bey döneminde Karesi Beyligi’ni, I. Murat döneminde Germiyanogullarýnýn topraklarýnýn bir kýsmý çeyiz yoluyla Osmanlý Devleti’ne katýlmýştýr. Ayrýca, Hamitogullarý Beyligi’nden satýn alma yoluyla toprak kazanýlmýştýr. Germiyanogullarý ve Hamitogullarýndan savaş yapmadan toprak alan I. Murat döneminde Karamanogullarý Beyligi’yle savaşlar yapýlmýştýr. Anadolu’da siyasal birligi saglayan asýl faaliyetler Yýldýrým Bayezid döneminde başlamýştýr. Anadolu beyliklerinin Osmanlý Devleti’ne katýlmasýyla; * Anadolu’da Türk siyasal birligi kurulmuştur. * Marmara, Ege, Akdeniz ve Karadeniz sahillerinin bir bölümü Osmanlýlarýn eline geçmiş, Osmanlý denizciligi güçlenmiştir. Adalar Denizi’ndeki gaza faaliyetlerini Osmanlýlar üstlenmiştir.
Yüklə 0,8 Mb. Dostları ilə paylaş:
|