1. Teng to’plamlar. To’plam osti. Universal to’plam

k) Agar C — «Ikki xonali juft sonlar» to’plami, D — «10 ga karrali ikki xonali sonlar» to’plami bo’lsa

l) Agar A— natural sonlar to’plami, B— beshga karrali natural sonlar to’plami
bo’lsa,
Juftlikdagi to’plamlardan qaysi biri ikkinchisining qism to’plami bo‘lishini aniqlang



To`plam tushunchasi. To`plamning elеmеnti. Bo`sh to`plam. Chekli to’plamning quvvati. To`plamlarning bеrilish usullari. Tеng to`plamlar. To`plam osti. Univеrsal to`plam. Eylеr-Vеnn diagrammalari.

№	Test savollari	A	B	C	D
1	sonli to’plamlar uchun xaraktеristik xossani formula bilan bеring.

2	to’plamni xarakteristik xossasiga ko’ra berilishini ko’rsating.
3

to’plamni xarakteristik xossasiga ko’ra berilishini ko’rsating

4

va bo’lsa

5

to’plamining barcha qism to’plamini ko’rsating

{3}, {5}, {1}, {3,5}, {3,1}, {5,1}, {3,5,1}	{3}, {5}, {1}, {3,5,1}	Æ, {3}, {5}, {1}, {3,5}, {3,1}, {5,1}, {3,5,1}	{3,5,1}
6	Teng to’plamlarni ko’rsating	va

va	va	va
7

To`plamlar qachon teng bo`ladi?

A to`plami B ning qism to`plami va B to`plami A ning qism to`plami bo`lsa	A va B to`plamlari chekli bo`lsa	A va B to`plamlari cheksiz bo`lsa	A to`plami B to`plamining qism to`plami bo`lsa
8	Qism to`plam deb nimaga aytiladi?	A va B to`plamlarining umumiy elementlari bor bo`lsa	Agar A to`plamning ayirim elementlari B to`plamda elementi bo`lsa	A va B to`plamlari teng bo`lsa	Agar A to`plamning barcha elementlari B to`plamga tegishli bo`lsa
9	A={1,2,3,4,5,6} to`plamlarining qism to`plamini toping	B={5,6,7}	B={1,3,5}	B={0,1,2}	B={2,4,6,8}
10	Cheksiz to`plamlar qanday usulda beriladi?	Elementlarini sanab ko’rsatish yo’li bilan	Xarakteristik xossalarini ko’rsatish orqali	Eyler-Venn diagrammalari bilan	xoxlagan xossalarini ko’rsatish orqali
11	Bo’sh to`plam deb qanday to`plamga aytamiz?	Chekli to`plam	Natural sonlar to`plami	Hech bir elementga ega bo’lmagan to`plam	cheksiz to`plam
12	Chekli to`plamlarning dekart ko’paytmasi elementlarining sonini topishga imkoniyat beradigan qoida ...	qo’shish qoidasi deb ataladi.	ko’paytma qoidasi deb ataladi.	taqqoslash qoidasi deb ataladi.	bo’lish qoidasi deb ataladi.
13	To`plamlar qanday harflar bilan belgilanadi	Lotin alifbosining kichik harflari bilan	Arab alifbosining bosh harflari bilan	Grek alifbosining bosh harflari bilan	Lotin alifbosining bosh harflari bilan
14	To`plam elementlari qanday harflar bilan belgilanadi	Grek alifbosining kichik harflari bilan	Arab alifbosining kichik harflari bilan	Lotin alifbosining kichik harflari bilan	Lotin alifbosining bosh harflari bilan
15	Quyidan chegaralangan to`plamni aniqlang	N	Z	Q	R
16	, to`plamlari qanday munosabatda?	qarama-qarshi to’plamlar	Qism to’plamlar	Teng to’plamlar	Bo’sh to’plamlar
17

Butun sonlar to`plamini aniqlang

R	{1,2,3,…}	{p/n; p-butun son, n-natural son}	{…,-2,-1,0,1,2,…}
18	Ikki to’plam orasida munosabatlar nechta turda bo’ladi?	1	2	3	4
19	To`plamlar berilish usullari nechta?	2	3	4	5
20	N - natural sonlar to’plami, Z - butun sonlar to’plami, Q - ratsional sonlar to’plami, R - haqiqiy sonlar to’plami bo’lsa, shulardan qaysi biri universal to’plam vazifasini o’taydi?	N	Z	Q	R

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18	19	20
C	D	A	B	C	C	A	D	B	B	C	B	D	C	C	A	D	D	A	D

I вариант	II вариант
X to`plamni koordinata to`g`ri chizig`ida tasvirlang, agar: а) X = {х | Х  R и - 3х<5}; б) X = {х | х  R и х < 2} bo`lsa; Sonli to`plamning xarakteristik xossasini ifodalang: а) ]4; 9[; б) ]-∞; 2]; Son o`qidagi nuqtalar to`plamini 2 usul bilan bering: • • -1 5	X to`plamni koordinata to`g`ri chizig`ida tasvirlang, agar: б) X а) X ={ х |х  R и -1  х 4}; г) X б) X = {х | х  R и х:  -3} bo`lsa. Sonli to`plamning xarakteristik xossasini ifodalang: а) [-2; 0]; б) [-8; +∞[; Son o`qidagi nuqtalar to`plamini 2 usul bilan bering: • • -2 3

Nazorat uchun topshiriqlar:

I variant	II variant
А va В to`plamlar orasidagi munosabatni aniqlang: а) А — barcha juft sonlar to`plami; В — 7 ga karrali barcha natural sonlar to`plami. б) А — to`g`ri burchakli uchburchaklar to`plami; В — teng yonli uchburchaklar to`plami. с) А — 4 ga karrali barcha natural sonlar to`plami, В — 4 ga karrali bo`lmagan barcha natural sonlar to`plami.	А va В to`plamlar orasidagi munosabatni aniqlang: а) А — parallelogrammlar to`plami; В — kvadratlar to`plami. б) А — 5 ga karrali barcha natural sonlar to`plami; В — 10 ga karrali barcha natural sonlar to`plami. с) А — to`g`ri burchakli uchburchaklar to`plami, В — to`g`ri to`rtburchaklar to`plami.
Har bir holat uchun mos diagrammani tanlang: I II III IV

Javoblar: I вариант – 1, 2, 3. II вариант – 2, 1, 3.

I variant	II variant
Eyler-Venn diagrammalaridan foydalanib, quyidagi jumlalarni diagrammalarda tasvirlang. a) Ba'zi juft sonlar yettiga karrali b) 4 soniga bo'linuvchi barcha sonlar 2 ga bo'linadi.	Eyler-Venn diagrammalaridan foydalanib, quyidagi jumlalarni diagrammalarda tasvirlang. a) hech bir parallelogram trapetsiya bo’la olmaydi. b) Istalgan kvadrat romb bo’ladi.

Javoblar: I вариант – II вариант –
a) A-juft sonlar to`plami a) A- trapetsiyalar to`plami
B- yettiga karrali sonlar to`plami B- parallelogramlar to`plami


b) A-ikkiga bo`linuvchi sonlar to`plami b) A- romblar to`plami
B- to`rtga bo`linuvchi B- kvadrat to`plami sonlar to`plami

I variant	II variant
Eyler-Venn diagrammalaridan foydalanib, quyidagi jumlalarni diagrammalarda tasvirlang. a) Ma'ruzaga guruhimizning ba'zi talabalari ishtirok etishdi. b) Ma'ruzaga guruhimizning barcha talabalari qatnashdi, va ma'ruza ishtirokchilari faqat ulardan tashkil etilgan.	Eyler-Venn diagrammalaridan foydalanib, quyidagi jumlalarni diagrammalarda tasvirlang. a) Ma'ruzada bizning barcha guruh talabalarimiz ishtirok etishdi. b) Ma'ruzaga ishtirok etuvchilarning barchasi bizning kursdoshlar hisoblanadi.

Javoblar: I вариант – II вариант –
a) A-guruhimiz talabalari to`plami a) U- guruhimiz talabalari to`plami
B- Ma'ruzada ishtirok B- Ma'ruzada ishtirok etishgan etishgan talabalar to`plami talabalar to`plami


U

b) A-guruhimiz talabalari to`plami a) A-guruhimiz talabalari to`plami
B- Ma'ruzada ishtirok B- Ma'ruzada ishtirok etishgan etishgan talabalar to`plami talabalar to`plami




To’plamlarning berilish usullari. Teng to’plamlar. To’plam osti. Universal to’plam. Eyler-Venn diagrammalari.

Key words	Ключевые понятия	Kalit so’z
Equal sets	Равные множества	Teng to’plamlar
Ratio	Отношение	Munosabat
Subset	Подмножество	To’plam osti
Diagram Eyler-Venn	Диаграммы Эйлера-Венна	Eyler-Venn diagrammalari
crossing	Пересечение	Kesishish
Not crossing	Непересечение	Kesishmaslik
contain	Содержащий	Tarkibiga kirgan
Complex numbers	Комплексные числа	kompleks sonlar
consider	Включающий	kiritilgan

1 David Surovski Advanсed High-School Mathematics. 2011. 425s., 187-188 betlar

2 David Surovski Advanсed High-School Mathematics. 2011. 425s., 187- bet

http://fayllar.org