1. ÜMumi DİLÇİLİk I indd

3. SÖZLƏRİN TƏSNİFİ PROBLEMİ
Sözlərin daxili quruluşunun mürəkkəbliyi və ümu-
miyyətlə, müxtəlifliyi onun bir leksik vahid kimi təsnif 
olunmasını çətinləşdirir. Çünki sözlər dil sistemində öz 
məna xarakterinə, vəzifəsinə, gerçəkliyi ifadə tərzinə, 
leksik və qrammatik xüsusiyyətlərinə görə bir-birindən 
fərqlənir.
Müasir dilçilikdə sözlər müstəqil məna bildirib-bildir-
mədiyinə görə iki qrupa bölünür: 1) müstəqil mənalı söz-
lər; 2) köməkçi sözlər. Bu meyar əsasında sözlər əsas nitq 
hissələri (isim, sifət, say, əvəzlik, feil, zərf) və köməkçi nitq 
hissələri (qoşma, bağlayıcı, ədat) daxilində təsnif edilir.
Müstəqil mənalı sözlərdən əşyanın adını bildirən 
sözlər isim, əşyanın əlamətini bildirən sözlər sifət, əşya-
nın miqdarını bildirən sözlər say, əşyanın adını əvəzet-
mə yolu ilə ikinci dəfə bildirən sözlər əvəzlik, əşyanın 
hərəkətini bildirən sözlər feil, əşyanın yerini, istiqaməti-
ni, hərəkətini, əlamətini, zamanını bildirən sözlər zərf adı 
altında öyrənilir.

---

Ü M U M İ D İ L Ç İ L İ K – I C İ L D
204
Dilçilikdə ən mübahisəli tədqiqat sahələrindən biri 
nitq hissələrinin təsnifidir. Bu məsələ indiyə qədər həll 
olunmamış qalır.
Dilçilikdə sözlərin məna əsasında təsnifi də böyük 
maraq doğurur. Burada sözlər oxşarlığa və qarşılıqlığa 
görə semantik birlik əsasında təsnif olunur. Məsələn, hey-
vanat aləmi adı altında külli miqdarda sözlər birləşir. Bu 
cəhətdən dildə çoxlu miqdarda söz qrupları mövcuddur.
Leksik-semantik qruplar əsasında təsnif müxtəlif is-
tiqamətdə aparılır:
İlkin və törəmə sözlər;
Qohum sözlər;
Ümumi və xüsusi sözlər;
Qədim və yeni sözlər;
Köhnəlmiş sözlər;
Kommunikativ və ekspressiv sözlər;
Saf və hibrid sözlər;
Mənşəcə doğma və alınma sözlər və s.