1. ÜMumi DİLÇİLİk I indd

2. FRAZEOLOJİ VAHİD VƏ SÖZ
Frazeoloji vahidlə söz arasında ümumi cəhət onların 
bütöv məna tamlığına malik olmasıdır. Məsələn, “din­
ləmək” sözü və “qulaq asmaq” frazeoloji vahidi eyni səviy-
yədə məna tutumu daşıyır. Daha demək olmaz ki, “qu­
laq asmaq” frazeoloji vahidin tərkibində iki söz olduğuna 
görə burada məna tutumu artıqdır. Bu ondan irəli gəlir 
ki, frazeoloji tərkibə daxil olan sözlərin hər biri müstəqil 
məna kəsb etmir. Onlar bir məna ətrafında birləşib daş-
laşır və bir sözün məna tutumuna bərabər məna bildirir. 
Söz isə frazeoloji vahiddən fərqli olaraq, sərbəst birləşmə 
daxilində müstəqil məna kəsb edir. Məs.: “yaşıl işıq” bir-
ləşməsində “yaşıl” və “işıq” sözlərinin hər biri müstəqil 
mənaya malikdir. Biz “yaşıl”, “işıq” sözlərini müxtəlif bir-
ləşmə daxilində işlədə bilərik: yaşıl ot, yaşıl rəng, yaşıl yar­
paq, yaşıl parça, gur işıq, zəif işıq, parlaq işıq və s. Misallar-
dan göründüyü kimi, “yaşıl” və “işıq” sözləri “yaşıl işıq” 
birləşməsi daxilində hansı mənanı bildirirdisə, bu birləş-
mələrdə onlar həmin mənaları ifadə edir. Bunlardan fərqli 
olaraq, “qulaq asmaq” frazeoloji vahidi tərkibində “qulaq” 
sözü müəyyən dərəcədə öz mənasında işləndiyi halda, 
“asmaq” sözü tamamilə öz həqiqi mənasından uzaqlaş-
mışdır. Dünyanın müxtəlif dillərində frazeologizmlər bu 
cür xüsusiyyət daşıyır.

---

Ü M U M İ D İ L Ç İ L İ K – I C İ L D
229
3. FRAZEOLOJİ VAHİDLƏRİN TİPLƏRİ
Dilçilikdə frazeoloji vahidlərin təsnifi müxtəlif is-
tiqamətdə aparılır
1
. Frazeoloji vahidin komponentlərinin 
bir-birinə qovuşma dərəcəsi olduqca müxtəlifdir. Dildəki 
bu prosesi ümumiləşdirdikdə frazeoloji vahidlərin iki bö-
yük qrupuna rast gəlmək olur: frazeoloji (sabit) söz birləş-
mələri; frazeoloji (sabit) ifadə və ibarələr.