1. yapi malzemeleri

Doğal Puzolan : Doğada bulunan puzolanik özellikte madde ve kayaçlardır. Genellikle volkanik kökenlidirler.Türkiyede “tras” olarak adlandırılırlar. TS EN 197-1’e göre doğal puzolanlarda reaktif silis miktarı en az % 25 olmalıdır.
Kalsine Edilmiş Doğal Puzolan: Puzolanik özellikleriısıl işlem uygulanarak kazandırılmış olan doğal madde ve kayaçlardır.Reaktif silis içerikleri en az % 25 olmalıdır.
Granüle Yüksek Fırın Cürufu : Yüksek fırında pik demir elde edilirken demir cevheri içindeki SiO2 ve Al2O3 içeren gayrisaflıklar yumşatıcı olarak katılan kalkerdeki CaO tarafından bağlanır.Bu şekilde oluşan cürufun bileşimi portland çimentosuna büyük benzerlik gösterir.Fırın çıkışında hızla soğutulması ve en az 2/3 oranında camsı faz içermesi gerekir.Ayrıca içindeki CaO, MgO ve SiO2 miktarları toplamı gene en az 2/3 oranında olmalıdır. (CaO + MgO) / SiO2 orantısının ise 1,0 den fazla olması istenmektedir.
Uçucu Kül : Çok ince öğütülmüş kömür yakan fırınların baca gazlarına karışan ve çoğunlukla çimentodan ince olan kül tanecikleri elektrostatik yöntemlerle tutularak ayrılırlar.Genellikle kömürle çalışan termik elektrik santrallarında elde edilir.Kızdırma kaybı 1 saatda % 5’i geçmemelidir.Kızdırma kaybı % 5-7 arasında ise kül koşullu olarak çimentoda kullanılabilir.
Silissi Uçucu Kül : Reaktif CaO oranı % 10’ dan az olan puzolanik özellikli uçucu küldür.Serbest CaO içeriği % 1’ den fazla olmamalıdır.Serbest CaO değeri% 2,5 ‘e kadar olan küller koşullu olarak kullanılabilirler.Reaktif SiO2 % 25 ‘den fazla olmalıdır.
Kalkersi Uçucu Kül : Reaktif CaO oranı % 10’dan fazla olan bağlayıcı ve/veya puzolanik özellikli uçucu küldür.Reaktif CaO miktarı % 15’e kadar olan küllerde reaktif SiO2 % 25’den fazla olmalıdır.Reaktif CaO miktarı % 15’den fazla olan küller koşullu olarakkullanılabilirler.Hacim genleşmesi 10 mm’yi geçmemelidir.
Pişmiş Şist : Yaklaşık 800 0C da pişirilen şist bileşimi itibarı ile puzolanik ve bağlayıcı özellikler gösterir. Çimento gibi denendiğinde 28 günlük basınç dayanımı en az 25 MPa olmalıdır.Hacim genleşmesi 10 mm’yi geçmemelidir.
Kalker (Kireçtaşı) : CaCO3 içeriği en az % 75 olmalıdır.Kil içeriği % 1,2 ‘yigeçmemelidir.Standardda toplam organik karbon (TOC) değerinin en fazla %0,2 (LL) ve%0,5 (L) olarak sınırlandırıldığı iki sınıfa ayrılmıştır.
Silis Dumanı: Silisyum ve ferrosilisyum alaşımlarının üretimi sırasında elektrik ark fırınlarında yüksek saflıktaki kuvarsın kömürle indirgenmesi sonucu elde edilen çok ince taneli baca tozudur.Reaktif silis içeriği en az %85 olup BET özgül yüzeyi en az 15 m2/g olmalıdır.Kızdırma kaybı 1 saatda %4’ü geçmemelidir.
Çimento Ürünleri Kullanım Alanları

Cem I 42,5 R ( Pç 42,5) Portland Çimentonun Kullanım Alanları : • Genel amaç için kullanılabilir. • Her türlü betonarme yapılar. • Yüksek yapılar • Yol kaplamaları • Kaldırım betonları • Yer betonları • Kayar-kalıp sisteminin kullanıldığı yapılar • Genel olarak prefabrik betonarme elemanların üretimi • Köprüler • Demiryolu traversleri • Sanat yapıları (viyadük, alt geçit, üst geçit) • Su depoları • Beton ve betonarme borular • Beton briket üretimi • Tünel kalıp uygulamaları • Öngermeli betonlar Cem Iı/A-M 42,5 R (Pkç/A 42,5 R ) Çimentonun Kullanım Alanları : • Genel amaç için kullanılabilir. • Her türlü betonarme yapılar. • Yüksek yapılar • Yer betonları • Genel olarak çeşitli prefabrik betonarme elemanlar • Köprüler ve viyadükler • Su depoları • Beton briket üretimi • Duvar ve sıva işleri • Beton ya da betonarme kanalizasyon boruları Cem V/A (S-P) 32,5 N (Kzç/A 32,5) Kompoze Çimentonun Kullanım Alanları : • Genel amaç için kullanılabilir. • Her türlü betonarme yapılar. • Yol kaplama betonları • Temeller ve istinat duvarları • Su kanaletleri • Barajlar • Sıva ve duvar harcı • Beton ya da betonarme borular • Orta derecede sülfat içeren endüstriyel zeminler • Arıtma tesisleri Sdç 32,5 Sülfatlara Dayanıklı Çimentonun Kullanım Alanları : • Kıyı ve liman inşaatları • Açık deniz yapıları • Atık su tesisleri • Temel kazıkları • Su kanaletleri • Barajlar • Beton ya da betonarme yeraltı su boruları • Sülfat etkisindeki endüstriyel zeminler • Arıtma tesisleri • Tünel kaplamaları

5.5.6. Çimentoların Depolanması
5.5.6.1. Torba Çimentoların Depolanması
Çimento torbaları, depolandığı yerde rutubet almayacak şekilde istif edilmelidir. Depolanacak yer; çatısı olan, dış havayla direk irtibatı olmayan, kapalı bir hacim olmalıdır. Tabandaki beton döşeme üzerine ahşap ızgara döşenmeli, ızgaranın üzerine naylon serilmeli, naylon üzerine bir miktar kireç atılmalı, torbalar duvardan 15 – 20 cm. uzakta olacak şekilde en çok 10-12 sıra olmalı, sıranın üstüne bir miktar toz kireç atılmalı, çimento istifinin etrafı yine naylonla kapatılmalıdır. Deponun kapıları, pencereleri rutubetli ortamda kapatılmalı, önce istif edilen torbalar ilk önce harcanacak şekilde yerleştirilmelidir. Çimentolar şantiyede depolanacaksa; tabana ahşap ızgara, ızgara üzerine naylon, naylon üzerine toz kireç atılmalı, torbalar 10-12 sıradan fazla istif edilmemeli, üste yine bir miktar toz kireç serilmeli, üstü naylonla kapatılmalı ve en kısa sürede kullanılmalıdır. Çimento bu şekilde korunsa bile, bekledikleri için dayanım kaybına uğramaktadırlar. Örneğin portland çimentosu; 3 ay beklediğinde % 10-20, 6 ay beklediğinde % 20-30 dayanım kaybına uğramaktadır. Çimento torbaları bir yıldan fazla bekletilmemelidir. En iyi çimento en taze çimento olduğu hiç unutulmamalıdır(Cimilli,1986).
5.5.6.2. Dökme Çimentonun Depolanması
Bilindiği gibi çimentolar piyasaya dökme olarak da sürülmektedir. Dökme çimento fabrikalardan kullanım yerlerine özel dökme tanklarıyla getirilir. Tanklardan özel yapılan silolara basılır ve bu silolardan kullanılır. Gerek tankların gerekse siloların; iç kısımları kaygan ve düzgün olmalı, hava almamalı, çimento içerde uzun süre beklememelidir.Türkiye, Avrupa’ nın en büyük ikinci ve dünyanın en büyük yedinci çimento üreticisi konumundadır.Ülkemiz toplam2008 yılı itibari ile 12 milyon ton çimento ve 2,5 milyon ton klinker ihracatı ile dünyada Çin ve Tayland'dan sonra 3. büyük ihracatçısı konumuna ulaştı. İç tüketimde daralmaya rağmen, 2008 yılında toplam 54 milyon tonluk çimento üretim hacmi ile Avrupa'nın en büyük üreticisi konumuna yükseldi(TÇMB).
Tablo 5.09.: Ülkemizin Yıllara Göre Çimento Üretimi (TÇMB)

Yılı	Toplam İç Satış	Torbalı	%	Dökme	%
2001	25,082,095	13,646,816	54.41	11,435,279	45.59
2002	26,811,219	14,427,217	53.81	12,384,002	46.19
2003	28,106,061	14,773,557	52.56	13,332,504	47.44
2004	30,670,610	14,900,431	48.58	15,770,179	51.42
2005	35,083,198	15,262,966	43.51	19,820,232	56.49
2006	41,609,584	14,578,018	35.04	27,031,566	64.96
2007	42,456,000	13,955,741	32.87	28,500,259	67.13
2008	40,574,007	13,181,285	32.49	27,392,722	67.51
Yılı	Toplam İhracat	Torbalı	%	Dökme	%
2001	5,213,104	195,113	3.74	4,657,612	89.34
2002	5,958,979	287,770	4.83	5,352,169	89.82
2003	7,362,923	1,165,148	15.82	5,924,420	80.46
2004	8,206,317	2,594,907	31.62	5,342,439	65.10
2005	7,737,666	2,860,828	36.97	4,499,242	58.15
2006	5,638,351	2,239,239	39.71	3,303,686	58.59
2007	6,619,842	2,867,773	43.32	2,787,912	6,619,842
2008	10,584,662	3,914,707	36.98	3,067,460	28.98

6. BİTÜMLÜ MALZEMELER
6.1. GENEL BİLGİ
Bitüm, koyu kahve renkten siyaha kadar değişen, katı, yarı katı, sıvı halde olabilen, kuvvetli bağlayıcı özelliği olan, doğal ve yapay yollarla elde edilen, hidrokarbonlardan meydana gelen bir maddedir.

Çok eskiden beri kullanılmaktadır. M.Ö. 3800 yıllarında taşlarda harç olarak kullanıldığı, su depolarının yalıtımından kullanıldığı arkeolojik kazılardan anlaşılmıştır. M.Ö. 600 yıllarında Babil sokaklarının asfalt ile kaplandığına ait belirtiler bulunmuştur. Hz. Musa peygamberin çocukken içine konularak Nil nehrine bırakılan sepetin ve Nuh tufanında Nuh peygamberin gemisinin asfalt ile izole edildiği söylenmektedir. Günümüzde bitüm; bağlayıcı olarak, su ve rutubet yalıtımında, ahşabı korumada, mumyalamada ve dekoratif amaçlarla kullanılmaktadır(Keçeciler ve ark.,1979).

Asfaltın kimyasal yapısı hidrokarbonların kompleks bir karışımıdır. Ancak içinde yaklaşık oranlarda şu elementler bulunur(Önal,2008).

C........................%70-85

H........................%7-12

N........................%0-1

S.........................%1-7

O........................%0-5

6.2. BİTÜMLÜ MALZEMELERİN SINIFLANDIRILMASI

Bitümlü malzemeler orjini ve üretimi yönünden asfalt ve katran olarak iki grubta incelenir.

6.2.1. Doğal Asfaltlar
6.2.1.1. Kaya Asfaltlar
Asfalt, Akadcadaki Sphalo ve Asphaltu kelimelerinden türemiştir. Kaya asfaltları, doğal olarak bitümle doymuş poröz gre ve kalker taşlarıdır. Taştaki bitüm oranı, taşın kuru ağırlığının % 10‘u kadardır. ABD, Kanada, Fransa, İtalya, Kenya, Küba ve ülkemizde kaya asfaltları mevcuttur. Yol kaplamalarında, mastik üretiminde kullanılmaktadır(Keçeciler ve ark.,1979).
6.2.1.2.Göl Asfaltları
Akma özelliği gösteren bir asfalttır. Dünyada göl asfaltları, Bermuda ve Trinidat’ta bulunmaktadır. Özellikle Trinidat asfaltı; kaplama ve yalıtım işlerinde kimyasal ve fiziksel üstünlüğünden dolayı aranan bir asfalttır.
6.2.2. Ham Petrolden Üretilen Asfaltlar

Ham petrolden asfalt; destilasyon, vakum ve buhar, çözücü kullanarak (sıvı propan) ve hava üfleme metodlarıyla üretilmektedir.

Günümüzde daha çok ham petrolün destilasyonu ve rafinasyonu sonucunda üretilir.Petrol kuyusundan çıkarılan ham petrol, önce depolanarak bünyesindeki su ve tuzlardan ayrılır. Buradan ısıtma kulelerine gönderilerek ısısı yükseltilen ham petrol, damıtma kulelerine gelir. En uçucu olanlar kulenin üst kısımlarından çıkar, soğutucularda yoğunlaşır. Böylece hafif ürünler elde edilir. Daha sonra orta uçucu olanlar orta ürünleri, ağır uçanlar ağır ürünleri meydana getirirler. Kulenin dibinde kalan malzeme asfaltı oluşturur(Keçeciler ve ark.,1979).

. Böylece ham petrol beş kısma ayrılmış olur:

- Benzin (Gazolin)

- Gaz yağı (Kerosen )

- Dizel yağları ( Motorin )

- Yağlar

- Ağır kalıntı maddeleri (Asfalt, Fuel Oil )

Kalıntı maddelerin daha ileri damıtılmasıyla SC sınıfı yol yağları ve asfalt çimentosu üretilir. Günümüzde birçok yöntemler uygulanarak değişik ürünler üretilmektedir.

6.2.2.1. Katı ve Yarı Katı Bitümler
6.2.2.1.1. Asfalt Çimentoları
Sembolu AC olan asfalt çimentosu, petrol rafinasyonun kalıntısıdır. Katı ve yarı katı halde olup rengi siyahtır. Bitüm sözcüğü ticari sektörde asfalt çimentosu için kullanılır. Isıtıldıklarında sıvı hale geçer, çeşitli kıvamlarda üretilmektedir. Kıvamlılık penetrasyon birimine göre isimlendirildiğinden bazı ülkelerde asfalt çimentosuna penetrasyon asfaltı da denmektedir. Penetrasyon limitleri; 10-20, 20- 30, 30-40, 40-50, 60-70,85-100, 100-120, 120-150,150-200 vb.dir. 60-70, 70-100 pen. olanlar asfalt betonunda kullanılır. Penetrasyon derecesi arttıkça kıvamlılık artar. Örneğin soğuk havalarda asfalt betonunda AC 200-300 pen. kullanılır. Penetrasyon arttıkça bağlama yeteneği artar. Küçük sıcaklık değişmelerinde penetrasyon derecelerinde büyük farklılık görülür. En sert AC’nin yumuşama noktası 60⁰C altındadır. Metalik yüzeylere aderansı zayıftır, su geçirmez, özgül ağırlığı suyun özgül ağırlığından büyüktür. Daha çok yol ve havaalanı gibi altyapı tesislerinin kaplamalarında kullanılmaktadır(Keçeciler ve ark.,1979).
6.2.2.1.2. Okside Asfaltlar ( Blown)
Ham petrolün destilasyonu sonucu oluşan kalıntı malzemeye, asfaltik yağlara veya asfalt çimentosuna hava üflemek suretiyle üretilen asfaltlara denir. Okside asfaltlar; siyah renkte, parlak veya katı donuk ve kırılgan termo-plastik bir malzemedir. Asfalt çimentolarına göre, sert ve yumuşama noktaları (80-115⁰C) yüksektir. Başka bir değişle sıcaklık değişimlerine duyarlılığı az, penetrasyon değerleri düşüktür. Asfalt çimentolara göre; kimyasal tuzlara, asitlere, alkalilere, mikro organizmalara ve alkollere daha dayanıklıdır. Su geçirmez, sıcak uygulanır. Metalik yüzeylere yeterli dayanımı vardır.

Bu özelliklerinden dolayı su ve rutubet yalıtımlarında, elektrik endüstrisinde kullanılır(Keçeciler ve ark.,1979).

6.2.2.1.3. Kömür Katranı ( Zift )
Kömürde üretilen katranın destilasyonu sonucu oluşan kalıntısına denir. Siyah veya koyu kahverenkli, kırılgan, parlak yüzeyli, güneş ışığında mavimtrak ışıltılı, katı veya yarı katı halde olan bir malzemedir. Bitüm içeriği % 70-85 civarındadır.

Yol katranı üretiminde, elektrik endüstrişinde, metalik yüzeylerin yalıtımında kullanılır(Keçeciler ve ark.,1979).

6.2.2.2. Sıvı Asfaltlar
Normal sıcaklıkta yumuşak ve akıcı olan, kıvamı penetrasyon deneyi ile ölçülemeyen asfaltlara sıvı asfaltlar denir.
6.2.2.2.1. Katbek Asfaltlar
Katbek asfaltlar, ham petrolden elde edilen bazı çözücü ve yağlar ile inceltilmesiyle elde edilen asfaltlardır.
6.2.2.2.1.1. RC Tipi ( Rapid Curinng )
Asfalt çimentosuna benzin veya nafta gibi hafif petrol ürünlerinin (çözücüler) karıştırılmasıyla elde edilen, çabuk sertleşen (kür edilen) katbek asfaltlardadır. Sembolü RC olup, RC-70, RC-250, RC-800, RC-3000 gibi dört ayrı viskozitede üretilir. RC’nin yanındaki sayılar büyüdükçe asfaltın bünyesindeki asfalt çimentosu oranı artar, çözücü oranı azalır. Soğuk olarak uygulanır, kaplama tabakalarının agrega bağlayıcısı veya kaplama tabakalarının bağlayıcısı olarak kullanılır(Keçeciler ve ark.,1979).
6.2.2.2.1.2. MC Tipi ( Medium Curing)
Normal sürede kür olan bu asfaltlar, asfalt çimentosuyla gazyağı gibi petrolun orta ürünlerinin karıştırılmasıyla elde edilir. Vizkozite dereceleri; MC - 30, MC -70, MC - 250, MC -800, MC - 3000 olarak sayılabilir. Bu asfaltlar çeşitli iklim şartlarına elverişlidir. Genellikle soğuk asfalt kaplamalarda bağlayıcı ve astar olarak kullanılır(Keçeciler ve ark.,1979).
6.2.2.2.1.3. SC Tipi ( Slow Curing)
Yavaş sertleşen bu asfaltlar da yüksek penetrasyonlu asfalt çimentolarıyla kaynama noktası yüksek ağır petrol ürünlerinin karıştırılmasıyla üretilir. SC -70, SC - 250, SC - 800,SC - 3000 olmak üzere dört ayrı vizkozitede hazırlanır. Rakam büyüdükçe solvent azalır, küçüldükçe solvent artar. Koyu renkli sıvı ve yarı sıvı haldedir. Soğuk asfalt kaplama üretiminde bağlayıcı olarak kullanılır(Keçeciler ve ark.,1979).
6.2.2.2.2. Asfalt Emülsiyonları
Bitüm ile karışma özelliğinde olmayan iki sıvıdan birinin çok küçük kürecikler halinde diğer sıvı içinde kimyasal madde yardımıyla dağılması olayına emülsiyon denir. Asfalt çimentosunun su içindeki dağılımına asfalt emülsiyonu denir.