1. Ъяряйанларын гаршылыглы тясири

Fizika-2 fənnindən QIYABI kursantlar üçün imtahan sualları. Bakı 2021

1. Ъяряйанларын гаршылыглы тясири.

- ərəyanlı naqillər bir-birinə maqnit sahələri vasitəsilə qarşılıqlı təsir göstərir.

Naqillərdəki cərəyanın istiqamətindən asılı olaraq maqnit qarşılıqlı təsiri ya itələmə, 

ya da cazibə xarakterli ola bilir. Burğu (yaxud sağ əl) qaydasına əsasən asanlıqla müəyyən etmək olur ki, paralel naqillərdəki cərəyanlar eyni istiqamətli olduqda onlar arasında maqnit sahələrinin əks qütbləri yerləşir. Bu halda naqillər sapdan asılan sabit maqnitlər kimi bir-birini cəzb edir (d). Paralel naqillərdəki cərəyanlar əks istiqamətli olduqda isə onlar arasında maqnit sahələrinin eyni qütbləri yaranır və naqillər bir-birindən itələnir (e).

Cərəyanlı paralel naqillər arasındakı qarşılıqlı təsir kəmiyyətcə maqnit qarşılıqlı təsir qüvvəsi ilə xarakterizə olunur.

• Maqnit qarşılıqlı təsir qüvvəsinin qiyməti qarşılıqlı təsirdə olan cərəyanlı paralel naqillərdəki cərəyan şiddətindən, naqillərin uzunluğundan və onlar arasındakı məsafədən asılıdır.

F_m~ I₁ · I₂ · l
r.

Burada F_m – cərəyanlı paralel naqillər arasındakı maqnit qarşılıqlı təsir qüvvəsinin modulu, I₁ və I₂ – paralel naqillərdəki cərəyan şiddəti, l – naqillərin uzunluğu, r – onlar arasındakı məsafədir.

Cərəyanlı paralel naqillər arasındakı maqnit qarşılıqlı təsir qüvvəsinə əsasən cərəyan şiddətinin BS-də vahidi olan amper (A) təyin edilmişdir.

• 1A elə sabit cərəyan şiddətidir ki, bu cərəyan vakuumda yerləşən və aralarındakı məsafə 1 m olan sonsuz uzun, çox nazik iki paralel düz naqildən keçdikdə bu naqillərin hər 1 m uzunluğundakı hissələri arasında qarşılıqlı təsir qüvvəsinin modulu 2 •10^–7N olsun.