82. Hərəkət edən yükün maqnit sahəsi
-Bildiyimiz kimi ixtiyari formalı cərəyanlı naqil öz ətrafında maqnit sahəsi yaradır. Digər tərəfdən məlumdur ki, elektrik cərəyanı yüklü zərrəcikləri nizamlı hərəkətidir. Bu baxımdan metallarda elektrik cərəyanının təbiəti sərbəst elektronlarla, elektrolitlərdə ionlarla və qaz- boşalmasında isə ion və elektronlarla müəyyən edilir. Bu deyilənlərdən belə nəticəyə gəlmək olur ki, hərəkət edən hər bir yüklü zərrəcik öz ətrafında maqnit sahəsi yaradır. Indi isə belə sahənin necə təyin edildiyini araşdıraq.
Bildiyimiz kimi cərəyan elemrntinin r məsafəsində yaratdığı maqnit sahəsinin induksiyası Bio-Savar-Laplas qanununa görə aşağdakı şəkidə təyin edilməlidir:
(1)
Bircins naqillərdə sabit cərəyanın şiddəti onun sıxlığı ilə
Münasibəti ilə bağlıdır.burada S- naqilin en kəsiyinin sahəsidir. Cərəyanın sıxlığı kimi təyin edildiyindən, onun şiddəti üçün yaza bilərik : (2)
Burada q- naqilin sürəti ilə nizamlı hərəkət edən zərrəciyin yükü, - naqilin vahid həcmdəki yüklü zərrəciklərin sayıdır. Bu ifadədən istifadə edib, hasilini qiymətləndirsək, alarıq:
(3)
Burada - naqilin həcmində yerləşən yüklü zərrəciklərin tam sayıdır. (3) ifadəsini (1)-də nəzərə alsaq, induksiya vektorunun istiqaməti zərrəciyin hərəkət sürətinə () və - radius- vektora perpendikulyar olduğundan
(4)
Əgər bir yüklü zərrəciyin ətrafında yaranan maqnit sahəsi yazsaq, və yuxarıdakı şərtimizə əsasən qəbul etsək, yaza bilərik
və ya
(5)
Analoji olaraq bu sahənin intensivliyi üçün də yaza bilərik:
və ya
(6)
Dostları ilə paylaş: | 
