10 derste frontpage sitesi

Alanlar ve Değerler

Sıra geldi, ziyaretçilerin bu formla sitenize (sitenize ev sahipliği yapan Server’a) göndereceği bilgilerin kullanışlı hale getirilmesine. Forma koyduğunuz bütün alanların (işaret kutuları, radyo düğmeleri, seçmeli liste unsurları ve metin kutuları) bir değeri vardır, ve bu değer Server’a bir ad altında gönderilecektir. Bu ad ve değer çifti size ya bir metin dosyasına eklenerek ya da bir elektronik mektup ulaştırılacaktır; bu bilgiler elinize geldiği zaman anlamlı olması gerekir. T1=Ali veya T2=Veli pek anlamlı sayılmaz; Adı=Ali, Soyadı=Veli ise çok daha kullanışlı bilgidir. Aynı şekilde R1=V2 yerine “Yararlı=Hayır” çok daha anlamlı olur. Bunu, beğenilen fotoğraf türleri sorusunun cevabı olan seçenek listesinde kısmen yaptık; seçeneklere uygun değerler verdik, Şimdi Insert yoluyla formunuza eklediğiniz alanları sırasında sağ tıklayarak ve Form Field Properties maddesini seçerek yapalım.

1. Adınız’ın karşısındaki metin kutusunun Name/Adı hanesine “Ad” yazın. Bu kutudaki Tab Order hanesine 1 yazın. (Tab Order/Sekme sırası, ziyaretçinin formun haneleri arasında klavyesindeki sekme tuşuna basarak ilerlemesi halinde hangi kutudan hangi kutuya gideceğini belirler.) Sonra OK’i tıklayın.

2. Soyadınız’ın karşısındaki metin kutusunun Name/Adı hanesine “Soyad” yazın. Tab Order, 2 olacak.

3. E-adresiniz’in karşısındaki metin kutusunun Name/Adı hanesine “Eadres” yazın. Tab Order, 3 olacak.

4. “Amatör Fotoğrafçı mısınız?” “Sitemden yararlandınız mı?” ve “Beğendiğiniz fotoğraflar?” sorularına istediğimiz cevaplarda olduğu gibi, ziyaretçinin tercih yapacağı durumlarda bize ulaşacak bilginin adı ile tercih edilen seçeneğin değeri birleştirilecektir. Bu sebeple, bu soruların cevapları olacak seçeneklerin hepsini adı aynı olmalıdır. Buna göre, Amatör fotoğrafçı mısınız?” sorusunun cevap şıklarından olan Evet’in önündeki kutuyu sağ tıklayın; açılacak menüden Form Field Properties’i seçin ve Name/Adı hanesine “Amator” yazın. (Bu kelimeyi ne tür bir Browser’ın Server’a yollayacağını ve Server’ın ne tür bir sistemde çalışacağını bilmiyoruz. Browser ve Server’ın Türkçe’yi desteklemeyeceği ihtimalini dikkate alarak, sistem değişkeni olacak bu kelimeyi Türkçe yazmaktan kaçındık!) Value/Değer hanesine “evet” yazın. Tab Order, 4 olacak. Hayır kutusu sağ-tıklayın; açılacak menüden Form Field Properties’i seçin ve Name/Adı hanesine yine “Amator”; Value/Değer hanesine “hayir” yazın (yine Türkçe harften kaçındık); Tab Order’ı 5 yapın. Şimdi, ziyaretçi Evet’i de işaretlese, Hayır’ı da işaretlese, Browser, Server’a aynı bu kutuların değerlerini aynı ad’la gönderecektir. (Dikkat: “Amator” kelimesini her iki kutuda da aynı şekilde yazın!)

5. Bu işlemin benzerini, “Sitemden yararlandınız mı?” sorusunun karşılıklarına da yapacağız. Burada Name/Adı hanesine “Yarar” ve Value/Değer hanesine her üçü için sırasıyla “evet,” “hayir” ve “kismen” yazacağız. (Dikkat: “Yarar” kelimesini bazı kutularda büyük harfle, bazılarında küçük harfle yazmayın!) Evet’in sekme sırası 6, Hayır’ın 7 ve Kısmen’in 8 olacak.

6. “Beğendiğiniz fotoğraflar” sorusunun cevap seçenekleri kutusunu sağ tıklayın; açılacak menüden Form Field Properties’i seçin ve Name/Adı hanesine “Begeni” yazın. Bu kutunun Valu/Değer bölümünü daha önce doldurmuştuk. Tab Order, 9 olacak.

7. Duyurulmak istenen olaylarla ilgili metin kutusunun adını “Duyuru,” sekme sırasını 10 yapın.

8. Eleştiri metin kutusunun adını “Elestiri,” sekme sırasını 11 yapın,

9. Submit düğmesinin adını “Gonder,” Value/Label (Değer/Etiket) hanesini “Gönder” ve sekme sırasını 12 yapın.

10. Reset düğmesinin adını “Sil,” Value/Label hanesini “Sil” (kelimenin önüne ve arkasına üç boşluk koyun!) ve sekme sırasını 13 yapın.

Form Bilgilerini İşleme

Formun bilgi alıp-verme işinin teknik bölümünü artık sonuçlandırabiliriz. Bunun için formun bir yerini sağ tıklayın; açılacak menüden Form Properties (Form Özellikleri) maddesini seçin:

FrontPage, sitenizi FrontPage Extensions yüklenmiş bir Server’da ziyaretçilerinize açacağınızı varsayarak, formla elde edeceğiniz bilgilerin tabi tutulacağı işlemleri FP Extensions’a göre belirliyor. Ancak arzu ederseniz, FP, formunuzun sağlayacağı bilgileri, özel bir programa, CGI programına, Active Server Pages teknolojisi ile çalışan bir programa veya Netscape Server API denen bilgi işlem araçlarına da gönderebilir. Burada FP Extensions üzerinde duralım.

FrontPage Extensions (FPE) adı verilen ve Server’da çalışan programcıklar, bir ziyaretçinin Browser’ın Server’a bilgi akışı olduğu zaman (ziyaretçi formdaki Gönder düğmesini tıkladığı zaman) bir kaç iş yapabilirler. Kısaca bu işlemlere değinelim:

1. FPE, önce, ziyaretçinin formu doğru doldurup doldurmadığını denetler. Form Field Properties kutularında gördüğümüz Validation düğmesi ile açabileceğini denetleme ve doğrulama kutularında bu alana örneğin sadece harf veya sadece rakam yazılmasını, yazılacak metnin belirli bir harf toplamını, yazılacak rakamın belirli bir büyüklüğü geçmemesini sağlayabilirsiniz. Formda boş bırakılmasını arzu etmediğiniz alan varsa, bunu belirtebilirsiniz. FPE, formun Validation/Doğrulama şartlarını uygun olup olmadığını denetledikten sonra, uygunsuzluk bulursa, ziyaretçiyi sizin vereceğiniz bir metni Browser’ına göndererek uyarır. (Bu metnin HTML koduyla yazılmış olması gerekir.) Bu denetleme işlemini sitenizin güvenliğini arttırmak için kullanabilirsiniz. Örneğin bazı kötü niyetli kişilerin elektronik posta adresi olarak bazı işletme sistemlerinde çalışan Web Serverların anlayacağı dilden komut kelimeleri gönderdikleri bilinir. Mesela içinde boşluk olan elektronik adresi reddetmek adresin doğruluğunu sağlamak için de iyi olur.

2. FPE, form doğru doldurulmuşsa, ziyaretçinize sizin belirleyeceğiniz bir teşekkür mesajı gönderebilir. (Bu metnin de HTML koduyla yazılmış olması gerekir.)

3. FPE, doğru bir form bilgisinin kendisine ulaştığını farkedince formla Server’a gelen bilgileri, ya kendisi basit kayıt işlemine tabi tutar, ya yine kendisine ait Tartışma Grubu İşlemcisine aktarır, ya da bir başka programa devreder. Bu bilgilerin FPE tarafından basit kayıt işlemine tabi tutulacaksa, başlıca iki işlem yapılır: bu bilgiler bir veya iki metin dosyasına eklenir; ve/veya bir elektronik posta adresine gönderilir. Bu işlemlerden hangisinin yapılmasını istiyorsanız, bunu Form Properties kutusundaki ayarlarla belirtirsiniz. Bu işlemlerden hangisini seçeceğinizi bilmiyorsanız, kutudaki ayarlara dokunmayın.

Form bilgisi işlemleri göründüğü kadar karışık değildir. Bir kere FP, bu bilgileri ziyaretçilerin giremeyeceği, sadece Server’ı işletenlerle Site sahibi olarak sizin ulaşabileceğiniz “_private” adlı bir klasör oluşturacaktır. Bu klasöre, FP Editör’ü kullanarak, “Teşekkür ederim.. Formunuzu aldım.. Gerekeni yapacağız..” anlamında bir içeriği bulunan ve adı tesekkur.htm olan; “Formun doldurulmasında hata var. Lütfen tekrar doldurun” gibi bir cümle içeren, ziyaretçiye forma geri dönmesini sağlayan bir bağlantı veren ve adı hata.htm olan iki dosya kaydedin. Form Properties kutusunda Options/Seçenekler düğmesini tıklayarak açacağınız kutuda bu dosyalara bağlantı sağlayın:

Options kutusunda dört sekme göreceksiniz. Birinci sekmede formdan gelen bilgilerin kaydedileceği dosya ile ilgili ayrıntılar bulunur. Bu dosyanın düz yazı, Web sayfası veya herhangi bir veritabanı biçiminde olmasını buradan sağlayabilirsiniz. Ayrıca formdaki alan adlarının alan değerleri ile birlikte kaydedilip edilmeyeceği sonuçların dosyanın baş tarafına mı, sonuna mı ekleneceği gibi ayrıntıları da burada göreceksiniz. Form bilgilerini iki ayrı dosyaya kaydettirmek istiyorsanız, bunu da burada belirteceksiniz. Form sonuçlarının bir elektronik adrese elektronik posta olarak gönderilmesini de istiyorsanız, bunun ayrıntılarını ikinci sekmede belirtebilirsiniz. Alıcı elektronik posta adresi, formun oluşturacağı mesajlara verilecek ortak konu adı, mesaja nelerin dahil edileceği gibi unsurlar bu sekmededir. Üçüncü sekme olan Confirmation/Onaylama bölümünde ise hatalı ve doğru formlara gönderilecek karşılık sayfaların adlarını belirtebilirsiniz. Formunuzun herhangi bir alanında Validation kuralı yoksa, bu sekmedeki ikinci bölüm etkin olmaz. Ve nihayet dördüncü sekme olan “Saved Fields” (Kaydedilecek alanlar) bölümünde formun hangi alanlarının kayıtlara geçirilmesini istediğinizi belirtmeniz mümkündür. Bu son sekmede ikinci bölümde, formda olmayan ama her Browser’ın formla birlikte Server’a otomatik olarak gönderdiği saat, tarih, ziyaretçinin bilgisayarının adı, ziyaretçinin adı ve kullandığı Browser’ın türü gibi bilgileri de kaydettirme imkanınız vardır.

Arama Formu

FP, sadece ziyaretçilerinizin dolduracağı formlar oluşturmakla kalmaz, fakat bir de Arama Formu (Search Form) oluşturmanız için araç sağlar. Arama formu ile ziyaretçi formu arasındaki başlıca fark, arama formunun FrontPage Extensions’ın bir parçası, yani bir program arayüzü olmasıdır. Bu form ve ona bağlı program, elde edeceği sonuçları site sahibi olarak size ulaştırmaz, ziyaretçiye gönderir.

Sayfanıza koyacağınız Arama Formu’nun işleyebilmesi için sitenize evsahipliği yapan Server’da mutlaka FP Extensions’ın kurulu ve çalışır olması gerekir. FPE, arama formu ile ziyaretçinin sitenize göndereceği arama emrini icra eder ve sonuçları (hazır verilen fakat sizin istediğiniz gibi değiştirip yeniden biçimlendirebileceğiniz) bir şablona yazarak, ziyaretçiye gönderir.

Bu kitapçıktaki örnekleri birlikte yaptı isek, oluşturduğunuz sitede, Ara adlı bir sayfa ve içinde (henüz değiştirmediğimiz için) İngilizce bir metin ve arama formu var.

Sitenize, bugüne kadar çok yüksek ek ücretlerle kazanılabilen Arama Motoru imkanını iki tıklamayla kazandırmak istiyorsanız, ya bu sayfayı düzeltin, ya da yeni bir sayfa açıp, arama formu girin. Arama Formu, sayfanıza Insert menüsünde Active Elements maddesinden Search Form (Arama Fodrmu) maddesi seçilerek konulur. İster boş bir sayfaya yeni bir Arama Formu girin ve oluşacak kutuyu sağ tıklayın; isterseniz, mevcut Ara sayfasındaki arama formunu sağ tıklayın; açılacak menüden FrontPage Componet Properties (FrontPage Unsuru Özellikleri) maddesini seçin ve arama moturu bağlantınızın başlıklarını verin:

Bu kutunun ikinci sekmesinde değişiklik yapmak gerekmez. Tamam’ı tıkladığınızda verdiğiniz başlıkların yer aldığı Arama Moturu bağlantısını göreceksiniz. Arama moturunun üstüne, ziyaretçilerinize bu bağlantının nasıl kullanıldığını anlatan bir kaç cümlelik bir açıklama notu da yazabilirsiniz. Bu metinde anlatmak istediğiniz bilgiler, Microsoft Query Language ile aramanın nasıl yapıldığına ilişkin olmalıdır. Query Language denen arama dilinde, AND, girilen bütün kelimelerin birden bulunduğu metinlerin bulunmasını; OR, girilen kelimelerin herhangi birinin bulunmasını; NOT, kendisinden sonra gelen kelimenin bulunmamasını sağlar. “*” harfi ile baştarafı verilen karakterleri içeren bütün kelimelerin bulunmasına imkan verir:

Sayfanıza koyacağınız arama formunun sonuç elde edebilmesi ve bu sonuçları ziyaretçiye bildirebilmesi için sitenize ev sahipliği yapan Server’da FrontPage Extensions’ın yüklü ve çalışır durumda olması gerekir. Server’ı işleten firma veya kişi size FP Extensions’ın arama sonuçlarını yazacağı şablonu oluşturma veya düzeltme imkanı verecektir. Fakat genel olarak bu sayfada, sitenizde bulunan ve arama yapılan kelime veya kelimelerin içinde geçtiği ve ziyaretçilerden gizlenmemiş olan bütün belgelerin bir listesi bulunacak ve ziyaretçi bu listedeki bir belge adını tıkladığında belgenin içeriği ziyaretçinin bilgisayarında görüntülenecektir.

Ders 7: Sitenizi Sınayın ve Yayınlayın

İşte bu kadar.. Sitemizi, büyük ölçüde FrontPage’in yardımıyla ve oldukça kolay inşa ediverdik. Fakat Internet’te herşey her zaman planlandığı gibi yürümez. Bunun için sitemizi Internet’e koyarak, kamuoyuna açmadan önce kendi sabit diskimizde sınamamız gerekir. Sitemizin gerçek bir Server’da olması halinde işleyecek FrontPage Extensions programıyla yapılacak form bilgilerini işleme ve arama işi dışında, diğer unsurlarının işlediğini, bağlantıların gerçek hedeflerini bulduğu, ses ve video dosyalarının yerli yerinde olduğunu sınamak zorundayız.

Bu kitapçıktaki örnekleri birlikte yaptıysak, sizin siteniz de şu görünümü almış olmalı:

Navigation görünümünde sitenizin planını bu şekilde görebilmek için boş bir yeri sağ-tıklayın ve açılacak menüden Rotate/Döndür maddesini seçin. Sağdaki menülerle alttaki klasör ve dosya listesni çerçevelerini sağa ve alta iterek kapatabilirsiniz.

Sitenin sınanması ve yayınlanması, bir kaç aşamadan oluşur. Şimdi sırasıyla bu işleri yapabiliriz.

Bağlantıları Doğrulatma

Sitemizi oluşturan sayfaların kendi aralarında ve sayfaların içinde başka sitelere çeşitli bağlantılar bulunur. Önce bu bağlantıların geçerli ve şler vaziyette olduğunu denetmemiz gerekir. FP’in Hyperlinks görünümünü seçerseniz, sayfalarınızın kendi aralarında ve başka yerlerle bağlantılarını şema halinde görebilirsiniz:

Bu görünümde her sayfanın ana sayfaya göre konumu gösterilir. Sayfaların üzerindeki artı işaretini tıklarsanız, o sayfadan aşağı doğru veya başka yerlere bağlantıları da görebilirsiniz. Örneğin burada, Yeni Filmler sayfasının Yenilikler sayfasına iki bağlantısı, Yeni Teçhizat sayfasına ise bir bağlantısı bulunuyor.

Bağlantıları şema olarak görmek hangi sayfanın hangi sayfaya bağlantısı olduğunu gösterir; ama bu bağlantının kopuk olup olmadığını göstermez. Bunu sağlamak için, FP’in Tolls/Araçlan menüsünden Verify Hyperlinsk/Bağlantıları Doğrula maddesini seçmemiz gerekir. FP, site içi bağlantıları kolayca denetleyecektir; fakat site dışı bağlantıları, başkalarının sitelerine verdiğiniz linkleri sınayabilmesi için, bulunduğu bilgisayarın Internet bağlantısı olması gerekir. Bilgisayar Internet ile bağlantı kurabiliyorsa, FP, tıpkı bir Browser gibi telefonu çevirerek, link sağladığınız bir bütün URL adreslerini kontrol edecektir. FP içinde kopuk bağlantıları nasıl onardığımızı daha önce ele almıştık.

Siteyi Internet’e Yerleştirme

Ve beklediğiniz az geldi; bütün emeklerinizin karşılığını şimdi alacaksınız. Tabiî herşeyden önce, FP’in sizin kişisel Web Server’ınızı kurduğu bilgisayarın Internet bağlantısı olması ve ISS aracılığıyla Internet ile bağlantınız olması gerektiğini belirtmemiz gerekiyor. Bu bağlantı ile sitenize Internet’te ev sahipliği yapmak üzere bulduğunuz firma ile bağlantınızı karıştırmayın.

İlk derste ele aldığımız gibi, sitenin planlama aşamasında, bulduğunuz Web Server Evsahibi firma, FrontPage uyumlu bir Server işletiyorsa, bütün yapacağınız şey, yeni sitenizin HTTP adresini Frontpage’e vermekten ibarettir. Sitenizin büyüklüğüne ve bağlantınızın hızına göre, siteniz evsahibi Server’a bir kaç dakika içinde aktarılmış olacak,

Bu ana kadar bir evsahibi firma bulmadıysanız, FP’i kapatıp; ya bilgisayar dergilerindeki ilanları karıştırmaya başlamalısınız, ya da Internet Browser programınızı açıp, kendisine bir Web Server Hosting (Evsahibi) firma bulmalısınız.

Bu konuda çeşitli seçenekleriniz var: evsahibi firma ücretsiz Web sitesi alanı veren bir kurum olabilir; sitelere belirli bir ücret karşılığı evsahipliği yapıyor olabilir. Ücretsiz site alanı verenler, sizin sitenize koymanızı zorunlu tutacakları reklamlarla para kazanırlar. Hatta evsahibi firmasının Server’ı, kendi reklamlarını sizin sayfalarınıza otomatik olarak koyar; sayfanızın bütün tasarım incelikleri, bu otomasyona bir anda kurban gider. Eğer ücretsiz site edinmekten başka çareniz yoksa, sayfalarınızı bu reklamları dikkate alarak tasarlayabilirsiniz. Bu tür evsahibi firmalar, ne kadar çok kişiye ücretsiz alan sağlarlarsa, kendi sitelerinin de o kadar çok kişi tarafından ziyaret edileceğini düşünerek kendi sitelerini iyi bir reklam aracı olarak pazarlayabilirler. Yani bu işten herkes kazançlı çıkar!

Ne var ki, bedava site alanı veren evsahipleri, sayfalarınıza zorla reklam sokmanın yanı sıra, çoğu zaman sınırlı CGI programı imkanı tanırlar, ve genellikle FP Extensions, Index Server ve hele elektronik ticaret gibi gelişmiş türde hizmetleri sunmazlar. Bu tür hizmetlerden yararlanabilmek için, ayda 30 Dolar’dan başlayan bir kira ödemek gerekebilir.

FrontPage ile site oluşturduktan sonra, ev sahibi Web Server’da bazı imkanlar yok ve özellikle evsahibi firma sayfalarınıza koyduğunu otomatik form işleme ve arama motorunu çalıştıracak FrontPage Extensions imkanı sağlamıyor diye üzülmenize gerek yok. FP, yeni sitenizin adresini arayarak Server ile ilk teması kurduğunda, Server’ın uyumlu olmadığını anlayacak ve sitenizi otomatik yüklemekten vazgeçerek, klasik FTP (File Transfer Protocol) yöntemine başvuracaktır.

Siteniz Internet’e açılmaya hazır durumda ise şimdi, daha önce sitemizden sınama maksadıyla kopya aldığımız gibi File/Dosya menüsünden Publish FrontPage Web/FrontPage Web’i Yayınla maddesini seçelim ve açılacak kutuda More Webs (Başka Web’ler) düğmesini tıklayalım. Açılacak kutuda sitenize ev sahipliği yapacak firmanın size verdiği HTTP adresini yazalım:

Bu adres “benim_sitem.ev_sahibi.com” şeklinde bir URL olmalı; fakat bu adres firmadan firmaya değişebilir. OK’i tıkladığınızda, FP, evsahibi Server’da FP Extensions bulunup bulunmadığını sınayacak ve varsa sitenizi kendiliğinden Server’a kopyalayacaktır. FP, FP Extensions’ı bulamazsa, kendiliğinden Microsoft Web Yayınlama Sihirbazı’nı çalıştırarak, sizden ek bilgiler isteyecektir. Bu bilgiler arasında evsahibi Server firmasının size vermiş olması gereken FTP adresi, FTP için kullanıcı adı ve şifresi ve sitenizi oluşturacak dosyaları çıkartacağınız (upload) klasörün adı bulunur.

Bundan sonrası, sitenizi “hedef kitleye” duyurmaya kalıyor!

D

W/O: 188906

W/O: 145821

W: 167316

ON DERSTE FRONTPAGE SİTESİ