Maddeleri
-
Azak Kalesi Rusya’ya verilecekti.
-
Rusya İstanbul’da sürekli elçi bulundurabilecekti.
Önemi: İstanbul Antlaşması ile Ruslar Azak Kalesi’ni alarak Karadeniz’e inme politikasında ilk adımını atmış oldular.
3. XVII. YÜZYILDA OSMANLI DEVLETİ’NDE KÜLTÜR, BİLİM, SANAT VE MİMARİ
Sultanahmet Camii (1609-1616)
-
Sultan Ahmet döneminde yapılmıştır.
-
Mimarı Sedefkâr Mehmet Ağa’dır.
-
Avrupalılarca Mavi Cami olarak da adlandırılmaktadır.
-
Caminin en dikkat çeken yanı 20.000 aşkın İznik çinisiyle bezenmiş olmasıdır.
-
Sultanahmet Cami, Türkiye’nin altı minareli ilk cami olma özelliğini taşımaktadır.
Sanatçılar ve Bilim İnsanları
-
Evliya Çelebi: XVII. yüzyılda yaşamış ünlü Türk gezgindir. Seyahatname adındaki 10 ciltlik eserinde gezip gördüğü ülkelerin coğrafyası, gelenek ve görenekleri hakkında bilgi verir.
-
Kâtip Çelebi: Tarih, coğrafya, felsefe alanında çalışmalar yapmıştır. En önemli eseriCihannüma’dır.
-
Nâbî: Toplum ve sosyal hayatla ilgili şiirler yazmıştır. Hayrabad ve Tuhfetü’l Harameynen önemli eserleridir.
-
Naima: Osmanlı Devleti’nin ilk resmi tarihçisidir. Eseri Naima Tarihi’dir.
-
Nef’i: Türk edebiyatının en önemli hiciv şairlerindendir. Siham-ı Kaza önemli bir eseridir.
-
Karacaoğlan: Aşk, gurbet, doğa, sıla özlemi ve ölüm üzerine şiirler yazmış halk ozanıdır. Şiirlerini hece ölçüsü ve yaşadığı bölgenin konuşma diliyle yazmıştır.
3. ÜNİTE SONU
ÖLÇME DEĞERLENDİRME ETKİNLİĞİ
KLASİK SORULAR
S1 ) –17. Yy da Osmanlı da ortaya çıkan iç isyanların genel sebeplerinden 5 tanesini maddeler halinde yazınız.
C1)- 1. Veraset sistemindeki değişiklikler (Siyasi) 2. Yönetimde saray adamlarının ve valide sultanların etkili olması (Siyasi) 3.Rüşvet ve adam kayırmanın artması (Siyasi) 4.Yeniçeri ocağının bozulması (Askeri) 5.Halktan ağır vergiler alınması ve köylünün toprağının terk etmesi (Ekonomik) 6.Tarımsal üretimin azalması (Ekonomik) 7.Tımar sistemin bozulması (Askeri ve Ekonomik) 8.Ordunun bozulması (Askeri) 9.Savaşların uzun sürmesi ve masrafların artması (Ekonomik)
S2)- İstanbul Ayaklanmaları hakkında kısaca bilgi veriniz.
C2)- İstanbul isyanları kapıkulu askerlerinden yeniçeriler ve sipahiler tarafından çıkarılmıştır.Temel Nedeni: Merkezi otoritenin zayıflamasıdır.
İstanbul isyanları devlet düzenini değiştirmeye yönelik olmayıp, yönetimdeki şahıslara karşı yapılmıştır.
İstanbul isyanları Fatih döneminde başlamış III. Murat, II. Osman, IV. Murat ve IV. Mehmet dönemlerinde de çıkmıştır.
İsyanlar sonucunda;1. Merkezi otorite zayıfladı.2. Yönetimde ordunun etkisi arttı.3. Islahat hareketleri başarılı olamadı.4. Sık sık idareciler değişti.5. Padişahların yönetimdeki etkisi azaldı.6. Halkın orduya karşı olan güveni azaldı. 7. İstanbul’da huzur ve güven bozuldu.
S3 )-Celali İsyanları hakkında kısaca bilgi veriniz.
C3)- XVII. yüzyılda Anadolu’da çıkan isyanlara “Celali İsyanları” denilmiştir. Temel Nedeni: Ekonominin bozulmasıdır. Sebepler :1. Eyaletlerde devlet yönetiminin bozulması ve vergi toplamada adaletsiz davranılması2. Dirlik sisteminin bozulması ve dirliklerin dağıtımında haksızlıkların yapılması3. XVII. Yüzyılda savaşların uzun sürmesi ve yenilgiyle sonuçlanmasından dolayı askerden kaçanların Anadolu’da eşkıyalığa başlaması4. Devşirme asıllı devlet adamlarının Anadolu halkıyla kaynaşamamaları5. Merkezi otoritenin zayıflaması6. Kadı ve sancak beylerinin kanunlara aykırı hareket ederek halkı zor duruma düşürmeleri 7. Uzun süren Osmanlı-İran ve Osmanlı-Avusturya savaşlarının halkı yıpratması
Sonuçları:1.Vergiler düzenli toplanamadığı için devlet gelirleri düştü.2.Kırsal kesimde güvenlik kalmadı, köylü toprağını terk etti.3.Üretim azaldı, tarım ve hayvancılık geriledi.4.Anadolu’nun büyük bir kısmı harabe haline geldi.5.İsyancılardan, askerlerden ve halktan birçok insan hayatını kaybetti.6.Avusturya ve İran savaşlarını olumsuz yönde etkiledi.
S4)- Vaka-i Vakvakiye (Çınar Vakası) hakkında bilgi veriniz.
C4)- 1648’de IV. Mehmet’in tahta çıkışında kapıkulu askerleri, ayarı düşük aylık verilmesiyle tekrar isyan ettiler.1656’daki isyanda ise idamlarını istedikleri bazı yöneticilerin isimlerini liste hâlinde padişaha verdiler. Listedeki isimlerin idamıyla sonuçlanan bu ayaklanmayaVaka-i Vakvakiye (Çınar Vakası) denildi.
S5)- Coğrafi Keşiflerin Osmanlı Devleti’ne Etkileri hakkında kısaca bilgi veriniz.
C5)- Coğrafi keşifler nedeniyle ticaret yollarının yön değiştirmesi Akdeniz ticaretinin önemini kaybetmesine yol açmıştır. Coğrafi keşifler sonucunda Avrupa’ya bol miktarda altın ve gümüş girmiştir. Altın ve gümüşün Osmanlı piyasasında kullanılmaya başlanması ile Osmanlı ekonomisi büyük zarar görmüştür. Piyasada pahalılık ve enflasyon yaşanmasına neden olmuştur.
S6)- IV.Murat döneminde yapılan ıslahatlar hakkında bilgi veriniz.
C6)- Devletin kötü gidişinin nedenleri ve bu kötü gidişin durdurulması için alınabilecek tedbirlere ilişkin devletin ileri gelenlerine raporlar hazırlattı. (Koçi Bey Risalesi bu alanda en önemlisidir.)
-
IV. Murat, başta annesi Kösem Sultan olmak üzere ıslahatların önündeki engelleri ortadan kaldırdı.
-
Yeniçeri içindeki zorbaları ortadan kaldırdı ve fazla olan yeniçeri sayısını azalttı. Böylece gücünü arttırarak askeri itaat altına aldı.
-
Hak etmeyenlerden dirlikleri geri aldı.
-
İçki ve tütün yasağı getirdi. Birlikte sokağa çıkma yasağını uyguladı.
S7)- İltizam ve mukataa sistemi hakkında kısaca bilgi veriniz.
C7)- Fatih sultan Mehmet zamanında tımar dışında kalan bölgelerin vergilerini toplamak için getirilen bir düzendir. Bir bölgenin kanunla belirlenmiş vergisini toplayıp hazineye yatırma işidir. İhale ile belirlenen sistemde vergi kaynağı araziye Mukataa, ihale sistemine iltizam, bu işi yapan kişilere de mültezim denirdi.
İltizam Sisteminin Yararı: Devlet, Mültezimlerden bölgenin vergilerini peşin olarak alırdı. Böylece nakit sıkıntısı giderilirdi.
İltizam Siteminin Zararları:Mültezimler devlete verdiği verginin kat be kat fazlasını halktan alabiliyordu. halk mültezim baskıları nedeniyle vergi ödeyemeyince toprağını terk etmek zorunda kalıyordu. Bu da üretimin düşmesine neden oluyordu.
S8)- Tımar Sisteminin bozulması ile ortaya çıkan sorunlar hakkında bilgi veriniz.
C8)-Üretim azalmıştır. halka ağır vergiler getirildi. Devletin koyduğu ağır vergileri karşılamayan köylüler topraklarını terk ederek göç etmiştir.
Böylece ekonomik anlamda önemli bir kaynağını kaybeden devlet ayrıca işsizlik ve göç gibi yeni bir sosyal problemle karşı karşıya kalmıştır. Toprağı terk eden köylülerin şehirlere göç etmesiyle şehirlerde asayiş problemleri arttı.
Tımarlarına kaybeden pek çok dirlik sahibi ayaklanmalar çıkartmış ve Celali ayaklanmalarına sebep olmuştur.
Tımar sisteminin bozulması ile askeri teşkilatta da bozulmalara neden olmuştur. Sistem sayesinde hazineden para harcanmadan hazır ordu kuruluyordu. Sistem bozulunca devlet ücretli asker olmak zorunda kaldı. Sekban adı verilen ücretli askerler savaş zamanı asker, barış zamanı işsizdi. İşsiz kalan sekbanlar halktan haraç alıyorlardı.
Tımar sistemi sayesinde ülkenin en uç bölgelerine dahi devlet otoritesi ulaştırıyorken tımar sisteminin bozulmasıyla bu asayiş ve otorite ortamı da yok oldu.
S9)- 17. Yy da Avrupa da yaşanan Otuz Yıl Savaşları hakkında bilgi veriniz.
C9)- Bu savaşlar Reform hareketlerinin sonuçlarına bağlı olarak doğmuştur. Katolik Alman imparatoru ile Protestan Alman prensleri arasında başlayan savaşlara; İsveç, Fransa, Danimarka ve İspanya da katılmıştır. Fransa Katolik olmasına rağmen Almanya'nın güçlenmesini önlemek için Almanya'nın karşısında yer almıştır. İspanya ise bu savaşlar sırasında müttefiki Almanya ile birlikte hareket etmiştir. Bu savaşlar sonunda Katolik Alman imparatorluğu yenilmiştir. 1648 Westfelya Antlaşması ile 30 Yıl Savaşları sona ermiştir.
S10)- Aşağıdaki açıklamaların hangi sanatçı ya da bilim adamıyla ilgili olduğunu karşılarına yazınız.
AÇIKLAMA
|
SANATÇI BİLİM ADAMI
|
XVII. yüzyılda yaşamış ünlü Türk gezgindir. Seyahatname adındaki 10 ciltlik eserinde gezip gördüğü ülkelerin coğrafyası, gelenek ve görenekleri hakkında bilgi verir.
|
Evliya Çelebi
|
Tarih, coğrafya, felsefe alanında çalışmalar yapmıştır. En önemli eseri Cihannüma’dır.
|
Kâtip Çelebi
|
Toplum ve sosyal hayatla ilgili şiirler yazmıştır. Hayrabad ve Tuhfetü’l Harameynen önemli eserleridir.
|
Nâbî
|
Osmanlı Devleti’nin ilk resmi tarihçisidir.
|
Naima
|
Türk edebiyatının en önemli hiciv şairlerindendir. Siham-ı Kaza önemli bir eseridir.
|
Nef’i
|
Aşk, gurbet, doğa, sıla özlemi ve ölüm üzerine şiirler yazmış halk ozanıdır. Şiirlerini hece ölçüsü ve yaşadığı bölgenin konuşma diliyle yazmıştır.
|
Karacaoğlan
|
KAVRAM BİLGİSİ:
Merkantilizm: XVII. Yüzyıl Avrupa’sında yeni bir ekonomik model ortaya çıkan ekonomik modeldir.Bu modele göre, bir ülke ne kadar çok madene ve paraya sahipse o kadar zengin sayılıyordu.
BOŞLUK DOLDURMA
-
XVII. yüzyılda Avrupa devletlerinde yönetim şekli olarak mutlak monarşi hâkimdi
-
Osmanlı Devleti, 1533 İstanbul Antlaşması ile Avusturya üzerinde sağladığı üstünlüğü 1606 Zitvatorok Antlaşması ile kaybetti
-
IV. Murat Bağdat Fatihi olarak anılmaktadır.
-
Kasrışirin Antlaşması bugün de geçerli olan Türkiye-İran sınırını büyük ölçüde belirlemiştir.
-
2. Osman yeniçeri ocağını kaldırmaya çalışan ilk Osmanlı padişahıdır.Ancak başarılı olamayarak yeniçeriler tarafından öldürülmüştür.
-
Avrupa’da Rönesans ve Reform ile modern düşünce ortamının oluştuğu ve bilimsel çalışmaların hız kazandığı döneme Akıl Çağı denir.
-
30 yıl savaşları Westfelya Antlaşması ile sona ermiştir.
-
Köprülü Mehmet Paşa Sadrazamlık görevini bazı şartlar öne sürerek kabul eden Osmanlı devlet adamıdır.
-
Tarhuncu Ahmet Paşa IV. Mehmet döneminde Modern anlamda ilk kez bütçe çalışması yapan ve ekonomik ıslahatları uygulamaya koyan Osmanlı sadrazamıdır.
-
Osmanlı Devleti ile Rusya arasına yapılan ilk antlaşma 1678 Bahçesaray (Çehrin) Antlaşmasıdır.
-
İstanbul Antlaşması ile Ruslar Azak Kalesi’ni alarak Karadeniz’e inme politikasında ilk adımını atmış oldular.
-
Karlofça Antlaşması Türklerin Avrupa’da ilerleyişi durdu ve 1921 Sakarya Meydan Muharebesine kadar geriye çekiliş başladı
-
Sultanahmet Cami, Türkiye’nin altı minareli ilk cami olma özelliğini taşımaktadır.
-
Sultanahmet Camiinin Mimarı Sedefkâr Mehmet Ağa’dır.
-
Sultanahmet Camii Avrupalılarca Mavi Cami olarak da adlandırılmaktadır.
IV.ÜNİTE:
XVIII.YÜZYILDA DEĞİŞİM VE DİPLOMASİ
1. KONU: XVIII.YÜZYILDA AVRUPA VE OSMANLI DEVLETİ’NİN GENEL DURUMU
2. KONU: III. AHMET DÖNEMİ
3. KONU: AVRUPA’DA DÜŞÜNCE VE EKONOMİ ALANINDAKİ GELİŞMELER
4. KONU: RUSYA’NIN GELİŞME POLİTİKASI VE OSMANLI- RUS İLİŞKİLERİ
5. KONU: AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ’NİN KURULMASI VE FRANSIZ İHTİLALİ
6. KONU: III. SELİM DÖNEMİ
7. KONU: XVIII. YÜZYILDA OSMANLI
DEVLETİ’NDEKİ DEĞİŞİM VE ISLAHATLAR
1. KONU
tek kişinin hakimiyetine dayanan yönetim şekli
XVIII.YÜZYILDA AVRUPA VE OSMANLI DEVLETİ’NİN GENEL DURUMU
1.AVRUPA DEVLETLERİNİN GENEL DURUMU
-
18. yy’da Avrupa da mutlakiyet yönetimine dayalı krallık ve prenslikler vardı.
-
Devletler arasında çıkar ilişkilerine dayanan ittifaklar ve mücadeleler yaşanıyordu.
-
Avrupalı Devletler Amaca ulaşmak için her yolun kullanılabileceği sistemine dayanan MAKYEVALİZM ANLAYIŞI hakimdi.
-
Devletler sömürgeler elde ederek zeginleşmeye ve birbirlerine karşı üstünlük kurmaya çalışmaktaydılar.
2.OSMANLI DEVLETİ VE AVRUPA DEVLETLERİNİN DIŞ POLİTİKASI
OSMANLI DEVLETİ
-
Osmanlı Devleti ,Avrupalı devletlerin coğrafi keşifler, Rönesans ve Reform gibi gelişmelerle elde ettikleri ilerlemelere ayak uyduramamış ve Avrupa karşısında ekonomik, askeri ve sosyal açıdan gerileme içerisine girmişti.
-
Uzun süren savaşlar ve alınan yenilgiler Osmanlıyı zor duruma sokmuştu.
-
Devlet, içinde bulunduğu kötü durumdan kurtulmak için Askeri alan başta olmak üzere birçok alanda ıslahat yapmaya çalışıyordu.
FRANSA
-
En büyük rakibi olan İngiltere ile sömürge yarışı içerisindeydi.Sömürgelerinin bir bölümünü İngiltere ye kaptırmıştı.
-
Çıkar ilişkileri kapsamında zaman zaman İngiltere ye karşı Osmanlı ile; Osmanlıya karşı Rusya ile ittifaklar kuruyordu.
İNGİLTERE
-
Avrupanın engüçlü devletleri arasındaydı
-
Elde ettiği sömürgeleri korumak için Fransa ve Rusya ile mücadele ediyordu.
-
Sömürgelerinin güvenliği için Osmanlı devletinin toprak bütünlüğünü savunuyordu.
1789 Fransız ihtilali ile ortaya çıkan akım
AVUSTURYA
-
Avrupa da yayılan milliyetçilik akımından olumsuz etkileniyor, çatısı altında bulunan faklı milletleri bir arada tutmaya çalışıyordu.
-
Rusya’nın Panslavizm politikası karşısında Osmanlı Devleti ile barışçıl bir politika izlemeye başlamıştı.
RUSYA
-
En büyük amacı sıcak denizlere ( Akdeniz ege denizleri) inerek sömürge pastasından pay almaktı. Osmanlı ile mücadele ederek Karadeniz e hakim olmak ve boğazları kullanarak amacına ulaşmak istiyordu.
-
Kafkasya da , Balkanlarda hakimiyetini genişletmeye yönelik politikalar izliyordu.
-
Panslavizm politikası ile Balkan coğrafyasındaki Slav halkları birleştirmek ve kendi kontrolüne almaya çalıştı.
-
En büyük rakipleri İngiltere ve Fransa karşısında zaman zaman Osmanlı Topraklarını koroma politikası izledi.
2. KONU
III. AHMET DÖNEMİ
1703 Edirne Vakası (Cebeci İsyanı) : Sultan II. Mustafa devlet işlerinden elini çekmiş ve vaktinin çoğunu Edirne’de geçirmeye başlamıştır. Şeyhülislam Feyzullah Efendi’nin eline kalan devlet işlerinde önemli aksamalar görülmüştür. Bir de başkentin Edirne’ye taşınacağı söylentisi, yeniçerilerin isyanına sebep olmuştur. Şeyh’ ül-İslam öldürülmüş, II. Mustafa tahttan indirilerek yerine Sultan III. Ahmet getirilmiştir.
OSMANLI - RUS İLİŞKİLERİ
1711 Prut Savaşı :
18. Yy. başlarında Rus Çarı olan I. Petro Rusya’yı bir Avrupa devleti haline getirmiş ve tarihi bir dış politika tayin etmiştir. Bir taraftan Baltık Denizi’ne diğer taraftan Akdeniz’e açılmayı hedeflemiştir. Lehistan’ın iç işlerine karışması İsveç ile savaşlara sebep olmuş Poltova Savaşı’nda Ruslara mağlup olan İsveç kralı 12. Şarl’ın peşinden Petro da Osmanlı topraklarına girmiştir. Bunun üzerine Osmanlı, Rusya’ya savaş açmıştır. Prut bataklığında Rus ordusu sıkıştırılmışsa da Yeniçerilere güvenemediği için Baltacı Mehmet Paşa antlaşmaya razı olmuştur
1711 Prut Antlaşması :
-
Azak Kalesi ve çevresi Osmanlı’ya verilecek
-
Ruslar İstanbul’da elçi bulunduramayacak
-
Rusya Lehistan’ın iç işlerine karışmayacak
-
Demirbaş Şarl ülkesine dönebilecek
-
Çar Petro ve ordusu serbest bırakılacaktır.
Not : İstanbul Antlaşması’yla kaybedilen yerler ve haklar geri alınmıştır. Karlofça ile kaybedilen yerlerin de geri alınabileceği ümidi doğmuştur.
Not : Karadeniz yeniden Ruslar’a kapatılmış ve Türk gölü haline gelmiştir.
1715 – 1718 OSMANLI – AVUSTURYA VE VENEDİK SAVAŞLARI
Mora halkının Venedik idaresinden memnun olmayıp Osmanlı’dan yardım istemesi üzerine Venedik ile savaş yapılmış, Mora alınmıştır. Fakat bu olay Karlofça’nın garantör devleti olan Avusturya’nın Osmanlı’ya savaş açmasına sebep olmuştur. İki devletle birden savaşmak zorunda kalan Osmanlı Devleti barış istemiştir.
1715 Pasarofça Antlaşması : Banat, Temeşvar ve Belgrat dahil Macaristan’ın büyük bir bölümü Avusturya’ya bırakıldı. Arnavutluk, Hersek ve Dalmaçya kıyıları Venedik’e, Mora Osmanlı’ya bırakılmıştır.
Not : Avrupa’nın üstünlüğü kabul edilmiş, Lale Devri başlamış ve ilk kez Avrupa örnek alınarak ıslahatlara girişilmiştir.
OSMANLI – İRAN İLİŞKİLERİ :
İran’ın Sünni Müslümanlara baskı yapmasıyla mezhep ve saltanat mücadelesi başlamıştır. İran’da ortaya çıkan bu karışıklıktan faydalanmak isteyen Rusya İran’a saldırınca Osmanlı Devleti de İran’a girmiş, Fransa’nın arabuluculuğu ile savaş olmadan Rusya ile 1724 İstanbul Antlaşması imzalanmıştır. Buna göre, İran’ın kuzeyi Rusya’ya batısı Osmanlı Devleti’ne bırakılmıştır.
İran Osmanlı Devleti’nin ele geçirdiği toprakları geri almak isteyince Osmanlı – İran savaşları başlamış, 1732 Ahmet Paşa Antlaşması ile son bulmuştur. Buna göre, Tebriz, Kirman, Hemedan İran’da, Tiflis ve Dağıstan Osmanlı’da kalıyordu. Bu esnada İran’da, taht değişikliği olmuş, Safevi hanedanına son veren Avşar Türkleri’nden Nadir Şah tahta geçmiş ve yapılan anlaşmayı tanımayarak Osmanlı’ya savaş açmıştır. Sonunda 1746 Kerden (II. Kasr-ı Şirin) Antlaşması imzalanmıştır.
Buna göre; I. Kasr-ı Şirin Antlaşması esas alınmış ve Zağros Dağları sınır kabul edilmiştir. Böylece günümüze kadar süren dostluk dönemi başlamıştır.
III.AHMET DÖNEMİ ISLAHATLARI
18 .Yüzyıl ıslahatları (Batılılaşma)
18.yüzyıl ıslahatları ,17.yüzyıl ıslahatlarından farklıdır.18.yüzyıla gelindiğinde devletin içine düştüğü gerilemenin hızla devam ettiğini gören devlet adamları,17.yüzyılda yapılan ıslahat anlayışının bu gerilemeyi durduramayacağını anladılar.18.yüzyılda Osmanlı Devleti bilim ve teknolojide Avrupa’nın iyice gerisinde kalmıştı.Bu dönemde gerilemenin sebepleri daha köklü bir biçimde araştırıldı.Bu dönem ıslahatlarında devlet ilk kez Avrupa’yı örnek aldı.Bu sebeple bu dönemdeki ıslahat hareketlerine “Batılılaşma Hareketleri” adı verilir.
Lale Devri Islahatları (1718-1730)
-
Osmanlı tarihinde 1718 Pasarofça Antlaşmasıyla başlayıp, 1730 Patrona Halil İsyanıyla sona eren döneme Lale Devri adı verilir.Dönemin padişahı III.Ahmet ,sadrazamı ise Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’dır.
-
Lale devri Osmanlı Devleti’nde Batının üstünlüğünün kabul edildiği ve Batının örnek alınarak ıslahatlar yapıldığı ilk dönemdir.
-
Lale Devri ,bu dönemde devam eden Osmanlı-İran savaşları hariç genelde barışçı bir politikanın benimsendiği bir devir olmuştur.
-
Lale devri bir zevk ve eğlence devri gibi görülse de Osmanlı Devleti’nin batıya açılması ilk defa bu dönemde gerçekleşmiş,bir çok teknik buluş ve yenilik Osmanlı Devleti’ne getirilmiştir.Devlet adamları savaşların getirdiği huzursuzluk ortamından uzaklaşarak saraylar ,köşkler yaptırmışlardır.
-
Bu dönemde Lale çiçeği ön plana çıkmış ve Lalenin bir çok türü yetiştirilmiştir.Bu yüzden bu döneme”Lale Devri” adı verilir.
-
Dönemin ünlü şairi Nedim’dir.
Bu dönemde yapılan ıslahatlar şunlardır:
-
Avrupa’ya ilk kez geçici elçiler gönderildi.Amaç Avrupa’daki gelişmeleri yakından takip etmektir.Avrupa’nın önemli başkentlerine (Paris,Viyana) bu elçiler gönderildiler.İlk geçici elçi Yirmisekiz Çelebi Mehmet Efendidir.
-
Fransa’ya elçi olarak gönderilen Yirmisekiz Çelebi Mehmet Efendi oraya oğlu Sait Efendiyi de götürmüştür.Sait Efendi ,Fransa da matbaa üzerine incelemeler yaptı.Dönüşünde bu işten anlayan İbrahim Müteferrika ile birlikte matbaayı kurdu (1727) Matbaa batıdan alınan ilk yeniliktir.
NOT: Hattatlar işsiz kalacakları endişesiyle matbaaya karşı çıkmış ancak şeyhülislamın fetvası ve padişahın fermanı ile matbaa kurulmuştur.Bununla beraber hattatların işsiz kalmaması için matbaada dini kitapların basılması yasaklanmıştır.ilk eser 1729 da basılır.Vankulu Lügatı,Cihannüma ve Naima Tarihi ilk basılan eserler arasında yer almaktadır.Bilim kurulu oluşturularak matbaada basılacak eserler belirlenmiştir.
-
Yalova’da bir kağıt fabrikası kuruldu.
-
İstanbul’da bir kumaş fabrikası ve çini atölyesi kuruldu.
-
İstanbul’da sık sık çıkan yangınları önlemek amacıyla Yeniçeri ocağından,Tulumbacı Ocağı adıyla ilk kez bir itfaiye örgütü kurulmuştur.
-
İlk kez çiçek aşısı uygulandı.
-
Sivil mimari gelişti.Bu dönemde pek çok köşk,saray,kasr,çeşme ve kütüphane yaptırılmıştır. Sadabad kasrı ve III.Ahmet çeşmesi bu dönem mimarisinin en güzel örnekleridir.
-
Pek çok doğu klasiği Türkçe’ye çevrilmiştir.
-
İstanbul’da bir çok kütüphane açılmıştır.
-
Bu dönemde resim ve minyatür de çok gelişmiştir.Özellikle Levni,yaptığı minyatürlerle büyük bir ün kazanmıştır.Yirmisekiz Mehmet Çelebi Efendi portresini yaptırmıştır.
-
Lale Devri ,Patrona Halil Ayaklanması ile son bulmuştur(1730).Bu ayaklanmanın nedenleri:
-İran savaşlarında alınan başarısızlıklar ve halkın savaşın getirdiği ağır vergiler altında ezilmesine karşın,devlet adamlarının lüks ve israf içinde yaşaması
-Hattatların kitap basımına tepki duymaları
-1722-1746 arasında süren İran savaşlarından yenilgi haberleri geldiği halde padişah ve sadrazamın zevk ve eğlenceden ayrılarak cepheye gitmemeleri,İran üzerine yapılması düşünülen seferi geciktirmeleri
-Sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’nın yakınlarını yüksek memurluklara getirmesi
Patrona Hail adında bir hamam tellağı ,etrafına topladığı kişilerle birlikte isyan çıkardı.Halktan ve asker ocaklarından da katılımlarla isyan kısa sürede büyüdü. İsyan sonucunda sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa öldürülürken padişah III.Ahmet’te tahttan indirildi.Kağıthane ve Boğaz içindeki Yalılar,köşkler ve lale bahçeleri isyancılar tarafından yakıp yıkıldı.(1730)
Dostları ilə paylaş: |