Tuzlarning gidrolizi. Kation va anion bo‘yicha gidroliz mexanizmlari.
13-MAVZU:Tuzlarning gidrolizi. Kation va anion bo‘yicha gidroliz mexanizmlari. Bosqichli gidroliz.
REJA:
1. TUZLAR GIDROLIZI HAQIDA UMUMIY TUSHUNCHA.
2. GIDROLIZLANISHNING TUZLAR TARKIBIGA KO‘RA SINFLANISHI.
3. GIDROLIZLANISH DARAJASI VA KONSTANTASI.
4. TUZLAR GIDROLIZINING BIOLOGIK AHAMIYATI.
Neytral, nordon va asosli tuzlaрning nomi ulaрning eritmalardagi holatiga hаmma vaqt to‘g‘ri kelavermaydi. Ko‘pincha neytral tuzlaрNing suvdagi eritmasi kislotali yoki ishkoriy muhit namoyon qiladi, masalan, NH4CI ning suvdagi eritmasi kislotali, KCIO eritmasi asosli NaCI niki neytral muhitni ko‘rsatadi, xatto nordon tuz Na2HPO4 ning suvdagi eritmasi ishkoriy muhit namoyon qiladi.
Neytral, nordon va asosli tuzlaрning nomi ulaрning eritmalardagi holatiga hаmma vaqt to‘g‘ri kelavermaydi. Ko‘pincha neytral tuzlaрNing suvdagi eritmasi kislotali yoki ishkoriy muhit namoyon qiladi, masalan, NH4CI ning suvdagi eritmasi kislotali, KCIO eritmasi asosli NaCI niki neytral muhitni ko‘rsatadi, xatto nordon tuz Na2HPO4 ning suvdagi eritmasi ishkoriy muhit namoyon qiladi.
Bu hodisaning sababi tuzlaрning gidrolizga uchrashidir.
Erigan tuz ionlarining suvning Н+ va OН – ionlarini o‘zaro kimyoviy ta’sir etib, muhitning vodorod ko‘rsatgichini o‘zgartirishi tuzlaрning gidrolizlanishi deyiladi. Tuzlar gidrolizlanganida suvning dissotsilanishidagi ionli muvozanat bo‘ziladi. Gidroliz natijasida suvning dissotsilanish muvozanati 2Н2O = Н3O+ + OН – o‘ng tomonga siljiydi. Natijada ko‘pgina tuzlaрнing eritmalari kislotali yoki ishkoriy muhitga ega bo‘lib qoladi.
Erigan tuz ionlarining suvning Н+ va OН – ionlarini o‘zaro kimyoviy ta’sir etib, muhitning vodorod ko‘rsatgichini o‘zgartirishi tuzlaрning gidrolizlanishi deyiladi. Tuzlar gidrolizlanganida suvning dissotsilanishidagi ionli muvozanat bo‘ziladi. Gidroliz natijasida suvning dissotsilanish muvozanati 2Н2O = Н3O+ + OН – o‘ng tomonga siljiydi. Natijada ko‘pgina tuzlaрнing eritmalari kislotali yoki ishkoriy muhitga ega bo‘lib qoladi.
Gidroliz jarayonida, albatta, tuz kationi va anionining tabiati (kutblovchilik ta’siri, ion radiusi, zaryadi, elektron juftga bo‘lgan donor-akseptorlik kobiliyati) muhim ahamiyatga ega.
