18– amaliy mashg`ulot. Shtangali chuqurlik nasoslarining texnologik rejimlarini hisoblash Ishning maqsadi

---

1 
18– amaliy mashg`ulot. Shtangali chuqurlik nasoslarining texnologik rejimlarini 
hisoblash 
Ishning maqsadi
: shtangali quduq nasosi qurilmasini ishini va uning asosiy 
elementlarini о‘rganish
.
 
 
 
18.1.Shtangali chuqurlik nasoslari 
 
Shtangali chuqurlik nasoslari yordamida chuqurligi 3000 metrgacha bо‘lgan 
quduqlardan neft qazib olinadi. Chuqurlik–nasoslari yordamida quduqlarning ishlatish 
asosan о‘rtacha debitli (30-40 t/kun-gacha) va kam debitli (1 t/kun-gacha) neft 
quduqlarda ham qо‘llaniladi. 
Qatlam bosimini favvora usulida ishlatish uchun etarli bо‘lmagan neft 
konlarining asosiy qismi shtangali quduq nasoslari yordamida ishlatiladi. Bu turda 
ishlatish jarayonining jihozlari va uni xizmat qilishining soddaligi, quduqlarning 
jihozlanish xarajatlarini katta emasligi, quduqning neft debiti bir necha kilogrammdan 
bir necha о‘n tonna bо‘lganda, quduqni ishlatishni iqtisodiy kо‘rsatkichlarining yuqori 
bо‘lishi bilan ajralib turadi. 
Chuqurlik shtangali nasoc maxsus konstruksiyali plunjerli nasos kо‘rinishida 
bо‘ladi. Nasoslardagi uzatmali harakat yer usti orqali shtanga tizmasi orqali amalga 
oshiriladi. Shuning uchun ham bunday nasoslar chuqurlik shtangali nasoslar deb 
ataladi. 
Shtangali nasos qurilmasi (18.1-rasm) chuqurlik plunjer (1) nasosidan tuzilgan 
bо‘lib, NKQ (4) orqali quduqdagi dinamik sathga tushiriladi. Tebratma dastgoh quduq 
ustiga о‘rnatiladi, quduq usti jihozlari salnikli uchlik (troynik) va planshaybadan 
tashkil topgan. Shtangalar (3) yordamida nasos plunjeri (2) quduqqa tushiriladi. 
18.1-rasm. Shtangali chuqurlik nasosini qurilmasini ishlatish sxemasi: 
1-chuqurlik nasosning plunjeri; 2-plunjer nasosi; 3-shtanga; 4-NKQ; 5-uchtalik; 
6-salnik; 7-shtok dastgohining muvozanatlagichi; 8-kalpak; 9-shatun; 10-krivoship; 
11-elektrdvigatel; 12-reduktor 

---

2 
Yuqoridagi shtanga polirovkali shtok deb 
ataladi, (6) salnik orqali о‘tadi, travers va egiluvchan 
arqon 
osilma 
yordamida 
tebratma 
dastgoh 
muvozanatlagich 
(7) 
boshchasiga 
biriktiriladi. 
Tebratma dastgohning harakatlanishi elektrdvigatel 
yuritmali uzatma tizimi yordamida amalga oshiriladi. 
Elektrdvigatel (11) tebratma dastgohni (12) reduktor, 
krivoship (1) va (9) shatun yordamida (8) 
muvozanatlagichdagi (muvozanatlilik) ilgarilanma 
harakatni hosil qiladi. Bu harakat (3) tizma shtangi 
orqali nasos plunjeriga (2) uzatiladi. Quduq ustiga (5) 
uchlik (troynik) о‘rnatilgan bо‘ladi va unga neft 
quduqdan kirib keladi.
Uchtalikning yuqori qismida salnikli qurilma bо‘ladi, u orqali yuqori shtanga 
(polirovkali shtok) о‘tkazilgan va u quduq ustining germetikligini ta’minlaydi hamda 
nasos qurilmasi ishlab turganda neftni oqib ketishiga yо‘l qо‘ymaydi.