19. Bilgisayar Mühendisliği Bölüm Başkanları Toplantısı 29 – 30 Nisan 2005, Doğu Akdeniz Üniversitesi Gazimagosa, Kıbrıs
Yüklə 0,57 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2.7Bilişim Öğretim Programları Genel Çizgileri Önerisi
- 2.7.1Bilgisayar Mühendisliği (BM, CE) Öğretim Programları
- 2.7.2Bilgisayar Bilimleri Bileşenleri
- 2.7.3Yazılım Mühendisliği Bileşenleri
- 2.7.4Bilişim Sistemleri (BS,MIS) Bileşenleri
- 2.7.5Bilişim Teknolojileri (BT, IT) Bileşenleri
2.6Türkiye’de DurumYukarda açıklanan Kuzey Amerika’daki durum Türkiye ile karşılaştırıldığında bazı farklar göze çarpmaktadır. Türkiye’de bilişim alanındaki bölümler büyük oranda BM, yani bilgisayar mühendisliği bölümleridir. Sayılara bakmak bunu ortaya koymaktadır.
Türkiye’de bilişim alanında Kuzey Amerikadaki gibi bir ayırım yok gibidir. Ülkemizdeki bilgisayar mühendisliği mezunları BM, BB, YM mezunlarının yaptıkları işlerin hemen hepsini böyle bir ayırım düşünülmeden yapmaktadırlar. BM eğitim programları da bu gerçeği yansıtmaktadır. Öte yandan fen bilimleri arasında yer alan BM, BB, YM bölümleri yanında, iş idaresi, iktisat ve işletme gibi fakültelerde BS ve BT kategorisine girecek bölümler (örneğin yönetim bilişim sistemleri) bulunmaktadır. Bu raporu geliştiren Türkiye Bilgisayar Mühendisliği Bölüm Başkanları, BM, BB, ve YM alanlarını kendileri ile doğrudan ilgili olduğu, BS ve BT alanlarının ise yakın ilgi alanının dışında kaldığı görüşü ile hareket etmektedirler. Bu nedenle raporun geri kalan kısmında yalnız Türkiye’deki bilgisayar mühendisliği bölümlerini yakından ilgilendiren BB, BM ve YM alanları dikkate alınacaktır. 2.7Bilişim Öğretim Programları Genel Çizgileri ÖnerisiBurada, Bilişimi oluşturan Bilgisayar Mühendisliği (BM, CE), Bilgisayar Bilimleri (BB, CS), Yazılım Mühendisliği (YM, SE ), Bilişim Sistemleri (BS, MIS ) ve Bilişim Teknolojileri (BT, IT ) öğretim programları ile ilgili genel çizgiler verilecektir. Bu bölümün hazırlanmasında Computing Curricula 2005 [1] ve IEEE-CS & ACM Curriculum Committee (CCCE2005) [2] raporlarından yararlanılmıştır. 2.7.1Bilgisayar Mühendisliği (BM, CE) Öğretim ProgramlarıGenel Esaslar BM diğer klasik mühendislik dallarına göre daha hızlı gelişen bir dalıdır. Bu yüzden, eğitim programlarının 2-3 yılda bir gözden geçirilmesi ve geliştirilmesi kaçınılmazdır. Değişikliğin hem güncelliği yakalaması hem de eğitimini sürdüren öğrencilerin kolaylıkla adaptasyonuna izin veren bir yapıda olması önerilmektedir. ABD de 2005 yılında 500 dolayında Bilgisayar Mühendisliği bölümü bulunmakta ve sayıları klasik mühendislik dallarına göre daha hızla artmaktadır. Programın ilk uygulama dönemlerinde, yerleşik konuların işlenmesi ve güncel konuların son iki yıla saklanması hem BM mezunlarının, bir yandan en son teknolojilerle tanışmasını, öte yandan, iş hayatına, ek eğitimlere ve kurslara gerek kalmadan adaptasyonunu kolaylaştıracaktır. Buna göre, programlama değerler dizisi (paradigmaları), algoritmalar, veri yapıları, temel fen ve matematik bilgileri, elektrik-elektronik bilgileri, sayısal devreler ve bilgisayar sistemleri gibi derslerin ilk 2 yılda tamamlanması programın etkinliğini artıracaktır. BM eğitim programının uyarlanmasında göz önüne alınması gereken diğer önemli faktörler şunlardır:
Örneğin, ülkemizde yonga teknolojileri ve diğer donanım ile ilgili üretim ve araştırma aktiviteleri son derece kısıtlıdır. Müfredat programını bu yönde yoğunlaştırma, mezunların iş bulma şansını azaltabilecektir. Aslında ülkemizdeki BM eğitiminde bir ikilem bulunmaktadır. Bir yandan üniversiteler, programlarını uluslar arası standartlarda geliştirme çabalarını sürdürmekte ve buna paralel olarak ABET ölçütlerine uyum planlanmakta iken, öte yandan ülkenin iş gücü gereksinimlerine paralel mezunlar verme uğraşındadırlar. Bölümlerimizin, bu ikilemi dengede tutacak eğitim programlarını hazırlamaları son derece önem kazanmaktadır. Farklı üniversitelerin farklı BM bölümlerinin çekirdek konulara bağlı olmaları kaydı ile değişik konulara ağırlık vermeleri, ülke ve bölgesel gereksinimlere uygun mezunlar vermeleri, kanımızca en doğru yaklaşım olacaktır. Ülkemizde, Bilgisayar Bilimleri (BB) bölümlerinin olmayışı, bu disiplinin gereksinimlerini ve programının bir bölümünün sorumluluğunu, bir ölçüde, BM bölümlerine bırakmıştır. Günümüz koşullarında, BB bölümlerinin kurulması bir hayli zor görünmektedir. Bu amaçla, açığın kapatılması için, BM bölümlerinde BB dersleri seçmeli olarak sunulmalıdır. Ülkemizdeki fakülte yapılanması içerisinde, Elektrik-Elektronik Mühendisliği (EE) bölümlerinin BM bölümleri ile aynı fakülte içerisinde yer alması, BM eğitim programlarının EE ile ilişkileri açısından bir avantaj olarak görülmektedir. BM bölümlerinin en önemli açmazı öğretim elemanı teminidir. Ülkemizdeki kısıtlı yetişmiş doktoralı BM öğretim elemanı sayısı, hep gereksinimin altında kalmıştır. Bu da bölümlerin eğitim programlarını çeşitlendirmelerini ve zenginleştirmelerini olumsuz yönde etkilemektedir. Program ister istemez var olan elemanların ilgi alanları etrafında yürütülmektedir. Eğitim programını yürüten bölümler, programlarının öngörü (mission) ve uzgörüsünü (vision) aday öğrencilere İnternet veya diğer yollarla aktarmaları oldukça önemlidir. Öğrenciler üniversite sınav sonuçlarına göre tercihlerini yaparken, nasıl bir eğitim programı ile karşılaşacaklarını bilme durumundadırlar. Bu yapılmadığı takdirde, öğrenciler sektörün farklı yönlendirmeleri ile karşı karşıya kalmakta ve eğitim programlarını haksız yere eleştirir duruma gelmektedirler.
Bir BM eğitim programı çekirdek konuları anlamlı bir biçimde, ders parçalarına dönüştürmelidir. Çekirdek programdaki 30-45 saat içeren her bir konu 3 kredilik bir derse karşı gelebilir. Dersler giriş, orta düzey ve üst düzey olarak sınıflandırılmalı ve ders öncelikleri göz önüne alınarak, programa yerleştirilmelidir. Giriş düzeyinde daha önce sözü edilen dersler programa eklenmelidir. Orta düzeyde, öğrencilerin giriş düzeyinde edindikleri bilgi ve becerilerinin, bilgisayar yazılım ve donanım sistemlerinin organizasyonu ve tasarımında nasıl kullanıldığı vurgulanmalıdır. Üst düzey derslerde ise, en son teknolojilere değinilmeli ve öğrencilerin bu teknolojilere adaptasyonu bir ölçüde sağlanmalıdır. Son yılda öğrencilere, 2 dönemlik Bitirme Tasarım Projesi verilmelidir. Bu proje dersinde öğrencilerin takım çalışması (2-4 öğrenci) ruhu ile, bir yazılım/donanım projesini gerçekleştirmeleri beklenmelidir. Proje konuları, öğretim üyelerinin ilgi alanlarını da düşünerek, endüstriden, yazılım şirketlerinden ve araştırma kuruluşlarından temin edilmelidir. BM mezunlarından beklenen bilgi ve beceriler aşağıdaki konularda yoğunlaşmakta olup, öğretim programlarının buna göre düzenlenmesi önerilmektedir:
Mesleki Konular Eğitim programının dersleri içerisinde, mühendislik mesleği, mühendisliğin gereksinimleri, ilgili meslek örgütleri (TBD, TBV, EMO gibi), mühendislik etiği, özellikle bilişim etiği ve bilişim yasaları ile ilgili kültürel bilgiler programın ilk yıllarında verilmelidir. Bu bağlamda, öğrencilerin bu örgütleri tanımaları ve mesleki STÖ’lere üye olmaları ve katkı vermeleri özendirilmelidir. Öğrencilerin, bilişim firmalarını yakından tanımaları için fırsatlar yaratılmalıdır. İletişim Becerileri BM öğrencileri fikirlerini yazılı ve/veya sözlü olarak etkin bir biçimde iletebilme becerilerine sahip olmalıdırlar. BM eğitim programları, öğrencilerin teknik veya teknik olmayan materyalleri, bir topluluk önünde, görsel araçları da kullanarak, verilen süreler içerisinde, mantıklı, etkin ve anlaşılır olarak sunabilmelidirler. Bitirme Tasarım Projeleri, dönem projeleri ve sosyal içerikli seçmeli derslerin bir bölümü, buna olanak sağlayabilir biçimde tasarlanmalıdır. Öte yandan öğrenciler aynı becerileri en az bir başka yabancı dilde de (tercihan İngilizce) geliştirmelidirler. Diğer Bölümlerle İşbirliği BM bölümleri eğitim programlarında, mühendislik için gerekli yeter sayıda matematik ve fen dersleri olmalıdır. BM temelinde matematik çok önemli bir yer tutmaktadır. Öğrencilerin eğitimleri boyunca, ayrık matematik dışında, en az 4 matematik dersi almaları (Matematik I, Matematik II, Doğrusal Cebir, Diferansiyel Denklemler) önerilmektedir. BM “Task Force” tarafından önerilen temel matematik konuları şunlardır:
BM eğitim programlarında mühendislik için temel olacak Fizik, Kimya ve Biyoloji derslerinden en az ikisine yer verilmelidir. Ayrıca, Teknik Çizim veya Bilgisayar Grafiği gibi bir dersin programa konulması öğrencinin eğitimine bir boyut kazandıracaktır. Bunlara ek olarak mühendislik ekonomisi ve yazılım proje yönetimi gibi dersler öğrencilerin bilişim projelerinin ekonomik boyutu ve yönetimi konusunda bilgiler verecektir. Öğrencilerin uzmanlaşmaları için her konu çevresinde seçmeli ders grupları düzenlenmeli ve önerilmelidir. Seçmeli derslere örnek olarak şunlar verilebilir:
2.7.2Bilgisayar Bilimleri BileşenleriGenel Esaslar Bilgisayar Bölümü lisans (BB, CS) 1962 – 2002 arasında kırk yıl süreyle bilgisayar ve bilişim alanındaki öğretim programlarını taşıyan, geliştiren bir bölüm olmuştur. ABD üniversitelerinde beş yüzden fazla BB (CS) bölümü ve dünyaya yayılmış olan yüzlerce BB (CS) bölümü yayınları, mezunları, oluşmuş tüzel kişiliği ile önemli bir değer olmaya devam etmektedir. Bu bölümlerin bir kısmı “Matematik ve Bilgisayar Bölümü (Mathematics & Computer Science)” adını kullanmaktadır. Ancak, BB bölümlerinin 21. yüzyılda sayıca hızla gelişmesini durdurabilecek biri fakülte içinden ( fen & edebiyat Fakültesi) diğer fakülte dışından iki etken oluşmuştur.
Bu açıdan Bilgisayar Lisans (BB, CS) bölümlerinin 2005 sonrasında dünyada ve Türkiye’de sayıca artan bölümler olacağı tarafımızdan beklenmemektedir. Var olan BB (CS) bölümleri ise hem olgunlaşmıştır hem de çok iyi hazırlanmış bir IEEE-CS & ACM CCC2001 ile bilgi içeriği ile eğitim rotalarını yönetebilmektedirler. Bu bölüm (BB) programının ilk iki yıl (yarıyıl 1, 2, 3, 4) içerikleri BM ve YM programlarına benzerlikler göstermektedir. Türkiye’de yeni bir BB (CS) bölümü kurup yaşatmaya çalışmak, aynı üniversite içinden ya da Türkiye içindeki diğer BM, YM bölümlerinin rekabeti nedeniyle dünyanın diğer bölgelerinden daha güç görünmektedir. Oysa Computing Curricula 2005 The Overview Report’ da görüleceği üzere bazı kuramsal konularda araştırmaların devam etmesi bu bölümlerin öğretim üyelerinin çalışmaya ve doktora öğrencisi yetiştirmeye devam etmesine bağlıdır. Bir bilgisayar programını sıkıca bağlı yönlü çizge olarak görerek kuram oluşturma, algoritmalar üzerindeki titiz analizler bu bölümlerin ilgi alanındadır. Günümüz işvereninin, öğrencisinin ve öğrenci velisinin anlaması gereken nokta adında bilgisayar yazsın ya da yazmasın “Matematik bölümü”nün, “İstatistik bölümü”nün de artık günümüzde iyi bilgisayar kullandığı ve programlayabildiği noktasıdır. BB bölümlerinde 4. sınıf ve yüksek lisans düzeyinde matematik, İstatistik tabanını iyi vererek Kuyruklar kuramı, Çizge kuramı gibi önemli dersler en iyi biçimde verilebilir, yeter ki öğretim üyesi konunun hem kuramına hem de bilgisayar üzerinde ilgili algoritmanın programlanmasına iyi egemen olsun. Temel BB Öğretim Programı Bileşenleri için Öneriler Var olan bir BB eğitim programının oluşmuş ders adları vardır, gerekiyorsa bunların içerikleri IEEE-CS & ACM CCC2001 raporuna daha iyi uyum sağlayacak hale getirilmelidir.. Çekirdek programdaki 30-45 saat içeren her bir konu 3 kredilik bir derse karşı gelebilir. Dersler giriş, orta düzey ve üst düzey olarak sınıflandırılmalı ve ders öncelikleri göz önüne alınarak, programa yerleştirilmelidir. Bazı üniversiteler programlamaya giriş niteliğindeki bazı derslerin hem Bilgisayar Mühendisliği hem de Yazılım Mühendisliği dersi olduğunu dikkate alarak ders kodunu CSE111, CSE112 biçiminde vermişlerdir. Aynı üniversite içinde birçok bölüm (Elektrik Mühendisliği, Endüstri Mühendisliği gibi) dersi veren 6–7 öğretim üyelik altgruba öğretim üyesi vererek dersin aynı standartta olmasını düzenlemektedir. Giriş düzeyindeki bu derslerin ( Veri yapıları ve Algoritmalar, Kesikli Matematik Yapılar dahil) CS kodu altında yüksek bir standardda verilmesi de iyi bir çözüm olarak görülmektedir. BB bölümünün, lisans son sınıf, mezuniyet sonrasında da en iyi verebileceği, Matematik, İstatistik tabanı sağlam seçilmiş dersler vermesi, bilgisayar & bilişim alanındaki tüm derslerde ve tüm araştırma konularında rekabet etmemesi de dikkate alınabilecek bi mesleki politikadır. Mesleki Konular Bir ülkede az sayıda mezunu bulunan bölümlerin mezunlarının bir meslek odası biçiminde örgütlenmeleri güçlük arzetmektedir. Bu sorun Türkiye’de binlerce mezunu olan Bilgisayar Mühendisliği, bin dolayında mezunu olan Havacılık ve Uzay Mühendisliği gibi çok sayıda mezunu olan bölümler için de henüz çözülmemiştir. BB lisans mezunlarının, fakülte itibarı ile bir mühendis odasına kayıt olmaları mümkün olmayacağına göre BB lisans mezunlarının ya BB mezunları derneği kurmaları ya da “Matematik mezunları derneği”, “İstatistik Mezunları derneği”, ilgili meslek örgütleri (TBD, TBV, gibi), ile yakın temas içinde çalışmaları gerekmektedir. Temel bilim yaklaşımı ile çalışan BB lisans bölümü öğrencilerine araştırmanın temel ilkeleri, araktırma fonları, TÜBİTAK, AB araştırma fonları ve öğrenci değişim anlaşmaları tanıtılmalıdır. İletişim Becerileri BB öğrencileri ve mezunları özellikle bir proje grubunda, önerilen projenin matematik tabanını akademik yönden yazmaya, projenin ARGE desteği almasında yardımcı olmaya çok uygundurlar. Bu açıdan bilişim & bilgisayar ile ilgili konuları genel olarak tanıma ve bunların Matematik & olasılık (stockastic) modellemesinde, Benzetim projelerinde yararlı olmaktadır. Bu açıdan fikirlerini biçimsel biçimde yazılı olarak sunmak için özel olarak eğitilmelidir. BB eğitim programları, öğrencilerin teknik materyalleri, akademik olarak tam referans vermeye de odaklanmış biçimde, verilen süreler içerisinde, mantıklı, etkin ve anlaşılır olarak Türkçe/İngilizce sunabilmelidirler. Diğer Bölümlerle İşbirliği BB bölümleri eğitim programlarında ve derslerinde mensup olduğu fakültenin fen dalı ağır basmalı, yaklaşımlar, algoritmalar Matematik, istatistik ve doğa bilimleri tabanlı olmalıdır. BB bölümü için çok güncel konulardan biri genetik dizilerin tanınması açısından Biyoloji bölümleri ile yapabilecekleri işbirliği olabilir. Bazı üniversitelerde kurulmaya başlayan Aktüerya bölümü de bir anlamda “istatistik- bilgisayar” bölümü gibi algılanabilir ve iyi bir işbirliği odağı olabilir. Bilgisayar grafiği konusunda işin matematiğine egemen bir BB bölümü ile Elektrik Mühendisliği, Bilgisayar Mühendisliği ya da Yazılım Mühendisliği işbirlikleri olumlu sonuçlar üretebilir. 2.7.3Yazılım Mühendisliği BileşenleriGenel Esaslar Yazılım Mühendisliği (YM) dünyada ilk kez 1995 yılında öğrenci kabul etmeye başlayan çok genç fakat diğer mühendislik dallarına göre daha hızlı gelişen bir mühendislik dalıdır. 2000 yılında ABD de 21, 2005 yılında 30 bölüm Yazılım Mühendisliği lisans öğrencisi kabul etmektedir. 1995 yılında Avustralya, İngiltere, Kanada ve ABD’de ilk Yazılım Mühendisliği programları öğrenci almaya başlamış, 2000 yılında dünyaya daha açık bir bölge olan Doğu Avrupa üniversitelerinde de çok sayıda program oluşmuştur. Bu program Avustralya, Kanada, Doğu Avrupa ve İngiltere’de hızla yayılmakta, ABD’de “mühendislik” adının daha dikkatlice kullanılması nedeniyle ABD de orta hızda yayılmaktadır. Sürpriz olan durum ise 2000 yılında Mogolistanda da bir Yazılım Mühendisliği programı bulunmasıdır. Yazılım Mühendisliğinin çok hızlı gelişiyor olması, dünyadaki bazı üniversitelerin keskin akademik ve finansal rekabet içinde olmaları ve hazır olmadan, hızla “yazılım Mühendisliği (YM, Software Engineering)” adı altında programlama ve yazılım platformu ağırlıklı programlar açmaları tehlikesini de getirmektedir. Bu yüzden, YM eğitim programlarının 2-3 yılda bir IEEE-CS & ACM raporları ve ABET2000 çerçevesi içinde gözden geçirilmesi, bu gözden geçirmede mühendislik fakültesinin ürün sağlamlığı ve ürün maliyetinin önkestirimi ile ilgili titiz disiplinin gözden kaçırılmaması gerekmektedir. Programın ilk uygulama dönemlerinde, YM (SE) yaklaşımlı kitapların yeni yeni oluşmakta olduğu, bunların da ilk iki sınıf düzeyinde BM (CE) konuları ile yüksek benzeşim (high correlation) gösterdiği dikkate alınmalıdır. Güncel, yazılım sağlamlığı, yazılım sınama, yazılım maliyeti önkestirim gibi ikinci düzey YM konuların son iki yıla saklanması daha yararlı olacaktır. Buna göre, programlama değerler dizisi (paradigmaları), algoritmalar, veri yapıları, temel fen ve matematik bilgileri, elektrik-elektronik bilgileri, sayısal devreler ve bilgisayar sistemleri gibi derslerin ilk 2 yılda tamamlanması programın etkinliğini artıracak, BM ile işbirliğini pekiştirecektir. YM ( Yazılım Mühendisliği, Software Engineering) eğitim programının uyarlanmasında, özellikle 3. ve 4. sınıf düzeyinde göz önüne alınması gereken diğer önemli faktörler ve konular şunlardır:
Yazılım ihracının, yıllık 30 milyon dolar gibi “bir başlangıç var ama Türkiye’nin amaçları açısından yetersiz” olduğu 2005 yılında İnsanın kolay kullanımına uygun, yüksek güvenilirlikte ve üretim maliyeti diğer ileri ülkelerden daha ucuz olan yazılıma ve bunu üretecek elemanlara ihtiyaç vardır. Öte yandan güncel yazılımın çoğunun “gömülü yazılım (embedded mode software)”, “yarı gömülü yazılım (semi-detached mode software)”, oyun ve görsel benzetim yazılımları gibi diğer teknolojik alanların da öncü olması gereken alanlarla bütünleşik olduğu daima hatırlanmalıdır. Bu açıdan gerek yazılımı destekleyen ARGE’nin gerekse Yazılım Mühendisi yetiştiren bölümlerin yazılımın gömülü olacağı diğer teknoloji alanlarına doğru sağlam açılımının önemli olduğu hatırlanmalıdır. İhraç edilen herşey (akü, oto lastiği, zeytin ve yumurta gibi) kendisi ile ilgili birkaç standart ile tanımlanmış ve bağlanmıştır. Bu açıdan ihraç edilecek yazılımların hatta ihraç edilecek yazılım mühendislerinin de ilgili standardlarını eksiksiz yerine getirmesi zorunluluk olarak görünmektedir. Bu açıdan bu programın standardı IEEE-CS & ACM CCSE2004 olarak alınmalı, ülkeye uyarlama yapılırken bu kapsam eksiltilmemeli, gerekirse artırılmalıdır. Türkiye üniversiteleri, mezunlarının hem Türkiye içi istihdamı açısından hem Türkiye’ dışı (özellikle AB) istihdamı açısından programlarını uluslararası standartlarda geliştirme çabalarını sürdürmekte ve ABET ölçütlerine uyum planlanmaktadırlar. Dünyada yeni olan YM yeni gelmiş olduğu aileye (mühendislik fakültesi) ailenin temel değerlerine (sağlam ürün üretme, üretim maliyeti önkestirilebilir biçimde üretme) uygun olarak üretim yapabileceğini, üstelik bu üretimi fiziksel olarak dokunulamayan ve inşaat mühendisliğindeki gibi ölçülebilir/doğrusal artırılabilir yük testleri ile kırılma noktasını ölçerek gösterme de çok net değilken IEEE Yazılım Ürün standardları (IEEE1000 grubunda birçok standard), ISO15504, CMMI vb çerçevesinde kanıtlamak zorundadır. Ülkemizdeki fakülte yapılanması içerisinde, Elektrik-Elektronik Mühendisliği (EE), Bilgisayar Mühendisliği (BM, CE) ve Yazılım Mühendisliği (YM, SE) bölümlerininde aynı fakülte içerisinde yer alması, YM eğitim programlarının EE ve BM ile ilişkileri açısından bir avantaj olarak görülmektedir. Türkiye’de biri iki yıldır öğrenci alan (İzmir Ekonomi), ikisi 2005 de ilk kez öğrenci alacak olan YM bölümlerinin en önemli açmazı, Yazılım üretiminde endüstriyel üretimi de, akademik yayını da bulunan öğretim elemanı teminidir. YM, BM, IS Eğitim programını yürüten bölümlerin, programlarının öngörü ve uzgörüsünü aday öğrencilere İnternet veya diğer yollarla aktarmaları oldukça önemlidir. Bu amaçla Computing Curricula Overview Report 11 April 2005’in [1] ya da özetlenmiş tercümesinin bilgi ( web ) sayfalarına konulması önemlidir.
Bir YM eğitim programı iki bölüme ayrılabilir:
Algoritmalara, algoritma analizine, algoritmaların sağlam ve korumalı olarak kurulmuş olması konusuna özel önem göstermesi dışında YM eğitiminin ilk iki yılı (yarıyıl 1, 2, 3, 4) ile BM eğitiminin ilk iki yılı (yarıyıl 1, 2, 3, 4) ile büyük benzeşim gösterir. Bu açıdan 1 -4. yarıyıllarda varolan BM dersleri güçlendirilerek, ders kitaplarında yazılım güvenilirliğine önem veren ders kitapları seçilerek YM ilk iki yarıyılı kolayca kurulabilir. YM eğitiminin son iki yılı (yarıyıl 5, 6, 7, 8) için ise YM (SE) çekirdek konuları anlamlı bir biçimde, ders parçalarına dönüştürmelidir. Çekirdek programdaki 30-45 saat içeren her bir konu 3 kredilik bir derse karşı gelebilir. Bu gruptaki dersler orta düzey ve üst düzey olarak sınıflandırılmalı ve ders öncelikleri göz önüne alınarak, programa yerleştirilmelidir. Son yılda öğrencilere, 2 dönemlik Bitirme Tasarım Projesi verilmelidir. Bu proje dersinde öğrencilerin takım çalışması (2-3 öğrenci) ruhu ile, bir yazılım/donanım projesini gerçekleştirmeleri beklenmelidir. Proje konuları, öğretim üyelerinin ilgi alanlarını da düşünerek, endüstriden, yazılım şirketlerinden ve araştırma kuruluşlarından temin edilmelidir. Bu raporun yazarlarından biri, YM son sınıftaki (7 ve 8 yarıyılllar) 32 kredilik dersin, öğrenci bir yazılım firmasında programcı olarak çalışırken, yarı zamanlı öğrenci statüsünde tamamlanmasını da yararlı bulmaktadır. Mesleki Konular Eğitim programının dersleri içerisinde, mühendislik mesleği, mühendisliğin gereksinimleri, ilgili Türkiye meslek örgütleri (TBD, TBV ve EMO gibi), dünya meslek örgütleri (ACM, IEEE-CS), dünya fikri mülkiyet örgütü ( WIPO), Türk Patent Enstitüsü, TSE ve Türkak gibi örgütleri tanıması, mühendislik etiği, özellikle bilişim etiği ve bilişim yasaları ile ilgili kültürel bilgiler programın ilk yıllarında verilmelidir. Bu bağlamda, öğrencilerin bu örgütleri tanımaları ve mesleki STÖ’lere üye olmaları ve katkı vermeleri özendirilmelidir. Yazılım Mühendisliği öğrencilerinin kapsamı dikkatle seçilmiş biçimde “fikri mülkiyet”, “bireysel hak ve özgürlükler”, “borçlar hukuku”, “anlaşmadan doğan hukuki yükümlülükler” gibi konularda 3 kredilik bir ders almaları çok yararlı ve gerekli görülmektedir. Öğrencilerin, bilişim firmalarını yakından tanımaları için fırsatlar yaratılmalıdır. İletişim Becerileri YM öğrencileri herşeyden önce “aktif dinleme” tekniklerine alıştırılmalıdır. Çünkü YM mezunu içinde birçok kullanıcı ilişkisi, kullanıcı grubu ilişkisi olan büyük boy bilgi işleme sistemi kuracaktır. Deneyim kazandıkça yöneteceği yazılım geliştirme gruplarındaki iletişim de yazılı ve/veya sözlü iletimlere dayalı olacaktır. YM eğitim programları, öğrencilerin teknik veya teknik olmayan materyalleri, bir topluluk önünde, görsel araçları da kullanarak, verilen süreler içerisinde, mantıklı, etkin ve anlaşılır olarak Türkçe ya da İngilizce sunabilmelidirler. Bitirme Tasarım Projeleri, dönem projeleri ve sosyal içerikli seçmeli derslerin bir bölümü, buna olanak sağlayabilir biçimde tasarlanmalıdır. Diğer Bölümlerle İşbirliği YM bölümleri eğitim programlarında, mühendislik için gerekli yeter sayıda matematik ve fen dersleri olmalıdır. YM temelinde matematik çok önemli bir yer tutmaktadır. YM programlarının “programlama”, “programlama becerisi”, “ xxx yazılım platformu “nu iyi tanıma olmadığı çok iyi hatırlanmalıdır. Öğrencilerin eğitimleri boyunca, ayrık matematik dışında, en az 4 matematik dersi almaları (Matematik I, Matematik II, Doğrusal Cebir, Diferansiyel Denklemler) önerilmektedir. YM “Task Force” tarafından önerilen bilgi birimleri (knowledge units) birleştirildiğinde ders adı olarak ortaya çıkabilecek matematik konuları şunlardır:
YM eğitim programlarında mühendislik için temel olacak Fizik, Kimya ve Biyoloji derslerinden en az ikisine yer verilmelidir. Bir yapay us altkonusu olan genetik programlama “organik kimya ve genetik” dersi almış öğrenciler tarafından daha iyi kavranabilmektedir. Organik kimya ve genetik dersi mezuniyet sonrasında hastane ve tıbbi ortamlarda görev alabilecek Yazılım Mühendisleri için bir terimlere aşina olma ortamı da oluşturmaktadır. Teknik Çizim veya Bilgisayar Grafiği gibi bir dersin, matematik tabanı da ihmal edilmeksizin programa konulması, öğrencinin eğitimine bir boyut kazandıracak ve matematik tabanını güçlendirecektir. Bunlara ek olarak “ yazılım mühendisliği ekonomisi” ve “yazılım proje yönetimi” gibi dersler öğrencilerin bilişim projelerinin ekonomik boyutu ve yönetimi konusunda bilgiler verecektir. İnsan-Bilgisayar Etkileşimi dersi, YM (SE) bölümünün asli derslerinden biri olmalıdır. Öğrencilerin uzmanlaşmaları için her konu çevresinde seçmeli ders grupları düzenlenmeli ve önerilmelidir. YM içinde iki grup seçmeli ders olmalıdır. Birinci grupta üniversitede somut kurallara dayalı olarak kolayca verilebilen ve gerçek hayattaki sorunlara hazırlayan dersler olmalıdır. Örneğin:
İkinci grupta gerçek hayatta çeşitli biçimde karşılaşılacak ortamların tanındığı der grubu bulunmalıdır:
Öte yandan YM programı için en yakın kardeş bölümlerin (Bilgisayar mühendisliği, elektrik mühendisliği) verdiği, içeriği ve standardı oluşmuş dersler de programın esnekli ölçüsünde seçilebilir, üzerinde çalışılabilir konulardır.
2.7.4Bilişim Sistemleri (BS,MIS) BileşenleriGenel Esaslar 1960-1990 yıllarında işletmelerin bilgisayarlaşması ve bilgisayar kullanımı daha çok muhasebe, insan kaynakları, bordro ve stok sistemleri üzerinde yoğunlaşmıştı. Bu sistemlerin tasarımı, geliştirilmesi, bakımı ve uygulanması o yıllarda çoğunlukla Bilgisayar Programcıları ve Bilimcileri tarafından yapıldı. Daha sonraki yıllarda bilgisayarlar işletmelerin ayrılmaz parçaları haline geldi. Bilgisayar sistemleri, daha önceki kullanımlarına ek olarak, bilginin organizasyonu ve yönetiminde, karar verme süreçlerinde, insan kaynaklarında, üretim süreçlerinin denetiminde ve daha birçok farklı amaçlarla işletmelere katma değer katmaya başladı. Bunun sonucunda, özellikle ABD’de Bilişim Uzmanı gereksinimi yönünde, özellikle işletme okullarında/fakültelerinde Bilişim Sistemleri, Yönetim Bilişim Sistemleri gibi öğretim programları (2004 yılında yaklaşık 1000 program [1] yaygınlaşmaya başladı. BS programları işletmelerin yönetimsel gereksinimleri için gerekli Bilişim Uzmanlarını yetiştirmeye yönelik olarak gelişimlerini sürdürmektedirler. Bu programlarda Bilişime ve İşletmeye yönelik dersler eşit ağırlıklarla yer almaktadır. BS programları bazı kurumlarda Yönetim Bilişim Sistemleri (YBS), Bilgisayar Bilişim Sistemleri, Bilişim Sistemleri Mühendisliği (BSM) gibi isimler altında yürütülmektedir.
Diğer programlarda olduğu gibi BS dersleri anlamlı ders konularından oluşan ve 3 kredilik parçalara dönüştürülmeli ve giriş, orta ve üst düzey dersleri olarak sınıflandırılmalıdır. Program, bilişim sistemleri tasarımı, gereksinimleri, kullanımı ve bakımı gibi konular üzerine odaklanmalıdır. Programın son yılında Bilişim Sistemleri Projesi dersi iki dönem olarak verilmelidir. Bu derste öğrencilerin takımlar halinde, öğretimlerinin ilk 3 yılında edindikleri işletme ve bilişim bilgilerini ve yetilerini bir araya anlamlı bir proje olarak getirip yılsonunda sunmaları sağlanmalıdır. Proje konularının işletmelerle işbirliği yapılarak seçilmesine ve işletmelerin karşılaştıkları sorunlara çözüm getirecek bir yapıda seçilmesine özen gösterilmelidir. Projelerde bilginin organizasyonu, bilgi akışı, bilgi güvenliği, verim artışı için bilgisayar kullanımı, proje yönetimi araçlarının kullanımı, karar destek sistemleri gibi konulara yer verilmelidir. Yıl boyunca sürdürülen proje faaliyetlerinin, bir rapor haline getirilmesi ve belirlenen teknik yazım kurallarına göre basılı bir rapor haline getirilmesi sağlanmalıdır. BS mezunlarından beklenen bilgi ve beceriler aşağıdaki konularda yoğunlaşmakta olup, öğretim programlarının buna göre düzenlenmesi önerilmektedir:
Mesleki Konular Öğretim programı içerisinde bilişim, bilişim etiği, bilişim yasaları, e-Konuları, iş hukuku ve bilişim meslek örgütleri ile ilgili bilgiler ilk yıllarda verilmelidir. Öğrencilerin, bilişim meslek örgütlerine üye olmaları desteklenmeli ve özendirilmelidir. İletişim Becerileri BS öğrencileri fikirlerini yazılı ve/veya sözlü olarak etkin bir biçimde iletebilme becerilerine sahip olmalıdırlar. BS öğretim programları, öğrencilerin teknik veya teknik olmayan materyalleri, bir topluluk önünde, görsel araçları da kullanarak, verilen süreler içerisinde, mantıklı, etkin ve anlaşılır olarak sunabilmelidirler. Bilişim Sistemleri Projeleri, dönem projeleri ve sosyal içerikli seçmeli derslerin bir bölümü, buna olanak sağlayabilir biçimde tasarlanmalıdır. Öte yandan öğrenciler aynı becerileri en az bir başka yabancı dilde de (tercihan İngilizce) geliştirmelidirler. Diğer Bölümlerle İşbirliği BS öğretim programları, yapısı gereği, BB, YM, BM ve İşletme bölümleri sıkı bir işbirliği yapmak zorundadır. Program doğal olarak Matematik, İstatistik, Fizik/Kimya gibi bölümlerden de ilgili dersleri almalıdır. 2.7.5Bilişim Teknolojileri (BT, IT) BileşenleriGenel Esaslar BT öğretim programları 2000’li yıllarda hızla gelişen programlar arasında olup, temelinde kurum ve kuruluşların teknolojik gereksinimlerini anlayıp, karşılayabilecek mezunlar yetiştirmeyi hedefler. Bugün işletmeler her zamankinden daha çok bilişim teknolojilerine gereksinim duymaktadırlar. Bu amaçla, uygun bilişim sistemlerin seçimi, kurulumu, geliştirilmesi, güvenliği, bakımı, değiştirilmesi ve yönetimi işletmeler için çok önemlidir. İşletmeler bu işlemleri etkin olarak yürütecek elemanları bünyelerinde bulundurmak durumundadırlar. Bu tür elemanların BT öğretim programları mezunlarınca karşılanması amaçlanmaktadır. ABD’de 2005 yılında bu adı taşıyan 70 dolayında bölüm bulunmaktadır [1]. Temel BS Öğretim Programı Bileşenleri için Öneriler Diğer programlarda olduğu gibi BT dersleri anlamlı ders konularından oluşan ve 3 kredilik parçalara dönüştürülmeli ve giriş, orta ve üst düzey dersleri olarak sınıflandırılmalıdır. Program, bilişim teknolojilerinin seçimi, kullanımı, geliştirilmesi gibi konular üzerine odaklanmalıdır. Programın son yılında Bilişim Teknolojileri Projesi dersi iki dönem olarak verilmelidir. Bu derste öğrencilerin takımlar halinde, öğretimlerinin ilk 3 yılında edindikleri işletme ve bilişim teknolojileri bilgilerini ve yetilerini bir araya anlamlı bir proje olarak getirip yılsonunda sunmaları sağlanmalıdır. Proje konularının işletmelerle işbirliği yapılarak seçilmesine ve işletmelerin karşılaştıkları sorunlara çözüm getirecek bir yapıda seçilmesine özen gösterilmelidir. Projelerde doğru teknoloji seçimi, değişimi, güvenliği, bakımı ve terfisi gibi konulara yer verilmelidir. Yıl boyunca sürdürülen proje faaliyetlerinin, bir rapor haline getirilmesi ve belirlenen teknik yazım kurallarına göre basılı bir rapor haline getirilmesi sağlanmalıdır. BT mezunlarından beklenen bilgi ve beceriler aşağıdaki konularda yoğunlaşmakta olup, öğretim programlarının buna göre düzenlenmesi önerilmektedir:
Mesleki Konular Öğretim programı içerisinde bilişim, bilişim etiği, bilişim yasaları, e-Konuları, iş hukuku ve bilişim meslek örgütleri ile ilgili bilgiler ilk yıllarda verilmelidir. Öğrencilerin, bilişim meslek örgütlerine üye olmaları desteklenmeli ve özendirilmelidir. İletişim Becerileri BT öğrencileri fikirlerini yazılı ve/veya sözlü olarak etkin bir biçimde iletebilme becerilerine sahip olmalıdırlar. BS öğretim programları, öğrencilerin teknik veya teknik olmayan materyalleri, bir topluluk önünde, görsel araçları da kullanarak, verilen süreler içerisinde, mantıklı, etkin ve anlaşılır olarak sunabilmelidirler. Bilişim Teknolojileri Projeleri, dönem projeleri ve sosyal içerikli seçmeli derslerin bir bölümü, buna olanak sağlayabilir biçimde tasarlanmalıdır. Öte yandan öğrenciler aynı becerileri en az bir başka yabancı dilde de (tercihan İngilizce) geliştirmelidirler. Diğer Bölümlerle İşbirliği BT öğretim programları, yapısı gereği, BM, BB ve YM bölümleri sıkı bir işbirliği yapmak zorundadır. Program doğal olarak Matematik, İstatistik, Fizik/Kimya gibi bölümlerden de ilgili dersleri almalıdır. Yüklə 0,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|