19. Bilgisayar Mühendisliği Bölüm Başkanları Toplantısı 29 – 30 Nisan 2005, Doğu Akdeniz Üniversitesi Gazimagosa, Kıbrıs

3.3Sonuç

Görüldüğü gibi bilişim eğitimi çok geniş bir yelpazede değişik programlar altında sunulabilmektedir. Türkiye’de BM eğitimi ise birden fazla disiplini değişik konsantrasyon alanlarına göre kapsayabilmektedir. Her programın belirlenen konu başlıklarına göre ağırlıkların ve bu konunun işlendiği derslerin belirlenmesi, Bölüm 4’de incelenen öğrenci bilgi/performans değerlendirmesi açısından daha doğru bir gösterge olacaktır.

3.4Konu Başlıkları ve İlgili Dersler

Ağ Merkezli: İlkeler ve Tasarım– Bilgisayar İletişimi, ağ kavramı ve protokoller, çokluortam sistemler, Web standartları ve teknolojileri, ağ güvenliği, kablosuz ve gezici sistemler ve dağıtık sistemler gibi alanlarını içermektedir. (İlgili dersler:Internet Hesaplama, Bilgisayar Ağları, Veri İletişimi ve Bilgisayar Ağları, Ağ Yönetimi, Kablosuz İletişim, Internet Uygulamaları ve Protokolleri, Internet Teknolojisi, Web Servisleri, Bilgisayar Ağ Programlaması, Gezgin Hesaplama, Gezgin Ağ Protokolleri, Internet Programlama)

 Ağ Merkezli: Kullanım ve Biçimlendirme– Ağ teknolojilerinin seçimi, sağlanması, gerçekleştirilmesi, biçimlendirilmesi ve yönetilmesi ile ilgili organizasyonel faaliyetler. (İlgili dersler: Bilgisayar Ağları, Ağ Yönetimi, Internet Uygulamaları ve Protokolleri, Internet Teknolojisi, Web Servisleri)

Akıllı Sistemler (YZ) – Kural tabanlı sistemler, genetik ve evrimsel hesaplama ve kendi kendine organize olan sistemler, yapay zeka teorisi ve tekniklerine dayalı bilgisayar uygulamaları. (İlgili dersler: Yapay Zeka/Us, Bilgisayarla Görme, Uzman Sistemler, Evrimsel Algoritmalar, Yapay Sinir Ağları, Genetik algoritmalar, Bulanık Yapay Sinir Ağları)
Algoritmalar ve Karmaşıklık – Problemlere hesaplanabilir çözümler (algoritmalar); koşma zamanı ve girdi arasındaki ilişkiye ve bellek kullanımı ve girdi arasındaki (girdi büyüdükçe) ilişkiye göre zaman ve uzam karmaşıklığı. (İlgili dersler: Algoritmalar, Algoritma Çözümleme, Algoritma Tasarım ve Çözümleme)
Bilgi Sistemleri Geliştirme – Birlikte, yeni bilgi sistemleri çözümlerine yol açan, insan etkinlikleri (gereksinim analizi, mantıksal ve fiziksel tasarım) (İlgili dersler:Sistem Tasarımı
Bilgi Sistemleri Organizasyonu Yönetimi – Organizasyon içinde birincil organizasyonel rolü organizasyonel bilgi sistemleri çözümleri oluşturmak, bakımını yapmak ve yönetmek olan çalışan ve sözleşmelileri organize etmek ve yönetmek için kullanılan süreçler ve yapılar.

Bilgi Sistemleri Tasarımı ve Geliştirmesi)
Bilgi Yönetimi (Veritabanı) Pratik – İşlevsel veritabanları, veri ambarları ve bilgi yönetim sistemleri gibi organizasyonel bilgi kaynaklarının çözümlenmesi, tasarımı, gerçekleştirimi ve yönetimi ile bağlantılı aktiviteler. (İlgili dersler: Veritabanı Yönetim Sistemleri, Veritabanları, Veri Ambarları, Veri Madenciliği)
Bilgi Yönetimi (Veritabanı) Teori – Bilgi temsili, depolama ve işleme için teorik modeller.(İlgili dersler: Bilişim Sistemleri Yönetimi, Veritabanı Yönetim Sistemleri, Veri Organizasyonu ve Yönetimi, Dosya Yapıları ve Veritabanları, Veri Ambarları, Veri Madenciliği)
Bilgisayar Mimarisi ve Organizasyonu – Sayısal bilgisayarların (işlemciler, sayaçlar, bellek ve girdi/çıktı dahil olmak üzere) bütünleşik bileşenlerinin ve ilgili assembly dili komut setlerinin form, fonksiyon ve içsel organizasyonu. (İlgili dersler: Bilgisayar Yapısı, Bilgisayar Mimarisi, Mikroişlemci ve Mikroişlemcili dizgeler)
Bilgisayar Sistemleri Mühendisliği – Avrupa’da, Kuzey Amerika’ya göre daha önemli olan bir bilgisayar disiplini. BM,BB, ve YM’nin konularını bütünleştirir ve donanım ve yazılımın yakın entegrasyonuna gereksinim duyan karmaşık sistemlerin geliştirilmesine yoğunlaşır. Özel önem alanları, gömülü ve gerçek-zamanlı sistemlerin tasarım ve gerçekleştirimi, bilgisayar sistemlerinin belirtimi için biçimsel yöntemlerin kullanımı ve özel amaçlı devreler üzerinde sistem gerçekleştirimi.

Bilimsel Hesaplama (Nümerik Metotlar) : Algoritmalar ve sürekli matematiği de içerecek şekilde, problem çözümünde kullanılan ayrık yaklaşımlarla ilgili metotlar. (İlgili dersler: Sayısal Yöntemler, Sayısal Çözümleme)

Bireyler arası İletişim – Takım çalışması, müşteri ilişkileri, dokümantasyon, satış ve pazarlama gibi etkinliklerde bilgisayar öğrencilerinin sözel ve yazılı iletişim becerilerini geliştirmelerine yardım eden bir çalışma alanı. (İlgili dersler: Teknik Rapor Yazma ve Sunum Yeteneği Geliştirme, Teknik İletişim)
Bütünleşebilir Programlama – Programlamanın temellerini farklı donanım ve yazılım sistemlerini bir araya getirmek için kullanan ve bunlarla bir sistem geliştirerek tek tek sistemlerin başardığından daha fazlasını kolayca başarmak.
Dağıtık Sistemler – Çoklu, bağımsız ve birlikte çalışan bilgisayar sistemlerinin teori ve uygulaması.(İlgili dersler: Dağıtık Sistemler, Dağıtık Algoritmalar, Dağıtık ve Paralel İşleme, Dağıtık İşletim Sistemi)
Donanım Testi ve Hata Toleransı – Daha hızlı, daha ucuz ve daha etkin donanım testi yöntemleriyle (Bakınız Elektronik ve Devreler ve Sistemler) ve aynı zamanda donanımı daha dayanıklı (donanım veya yazılım hatalarına rağmen istenildiği gibi çalışmaya devam edebilen) yapmanın yöntemleriyle ilgilenen çalışma alanı. (İlgili dersler: Hataya Dayanıklı Sistemler)
E-iş – İş modelleri ve iç ve dış iş süreçleri gerçekleştirimi için bilgi ve iletişim teknolojisi çözümlerinin kullanımı. Daha dar bir anlamda bu terim genellikle firmalar arası (B2B), firmalar ve müşteriler arası (B2C) veya müşteriler arası (C2C) işlerde Internet teknolojilerinin kullanılmasıdır. (İlgili dersler: E-iş, E-ticaret)
Elektrik Devreleri – Pasif elektrik bileşenleri (R, L, C), durum denklemleri, zaman alan çözümlemesi, Kirchoff yasaları, Ohm kanunu (İlgili dersler: Elektrik Devreleri)
Elektronik – Doğrudan elektronik sinyaller üzerinde işleyen veya elektronik sinyaller üzerinde işleyen yazılımı işleten bilgisayar ve iletişim devrelerini oluşturan donanım. (İlgili dersler: Elektronik, Sayısal Elektronik)
Fonksiyonel İş Alanları – Muhasebe, finans, pazarlama, insan kaynakları yönetimi, üretim ve lojistik işlevsel iş alanlarının örnekleridir. Bunların her biri bağlantılı iş aktivitelerinden sorumludur ve bir bütün olarak bir işletmenin belirli işlevsel hedeflerine ulaşmasında yardım eder ( örn. muhasebe için güvenilir ve uygun iç ve dış iş performans ölçümleri sağlamak).
Genel Sistem Kuramı – Karmaşıklık ve sistem bilişen bağımlılığı üzerine özel olarak odaklanarak insan davranışı ve doğal bilimlerin çeşitli alanları içerisinde sistemlerin genel özelliklerini keşfeden bir alan. Genel sistem teorisinin kökenleri fizik, biyoloji ve mühendislikte olmakla beraber, ekonomi, organizasyon teorisi, felsefe, sosyoloji ve bilgi sistemleri gibi başka bir çok alanda uygulanmıştır.
Gömülü Sistemler – Daha büyük bir sistemin bir parçası olan ve en az insan müdahalesi ile çalışması beklenen donanım ve yazılım (örn. bir otomobilin seyir kontrol sistemi). (İlgili dersler: Gömülü Sistemler)
Grafik ve Görselleştirme – Bilgisayar tabanlı grafik teorisi ve uygulaması ve statik, dinamik ve canlandırma tekniklerini içeren, veri ve bilginin grafik temsili. (İlgili dersler: Bilgisayar Grafiği Sayısal Görüntü İşleme, Sanal Gerçeklik)
Güvenlik – Gerçekleme ve Yönetim : Güvenlik işlemleri ve IT (Bilişim Sistemleri) altyapı ve uygulama teknolojilerinin seçimi, sağlanması, gerçekleştirilmesi, biçimlendirilmesi ve yönetimine odaklanan organizasyonel faaliyetler. (İlgili dersler: Veri ve Ağ Güvenliği)

Güvenlik – İlkeler ve Tasarım: Teori ve bilgisayar sistemleri ile içerisindeki bilgiye erişimin kontrol edildiği uygulamalar. (İlgili dersler:Veri ve Ağ Güvenliği, Şifreleme, Bilgisayar Güvenliği)

İnsan-Bilgisayar Etkileşimi – Bilgi teknolojileri çözümleri ve kullanıcıları arasındaki etkileşimi tasarlamak ve gerçekleştirmek için kullanılan süreçler, yöntemler ve araçlar üzerine odaklanan organizasyonel ve akademik çalışma alanı. (İlgili dersler: İnsan – Bilgisayar Etkileşimi, İnsan – Makine Etkileşimi, Kullanıcı Arayüzü Tasarım İlkeleri)
İş Gereksinimleri Analizi– Bir bilgi sisteminin veya yazılım uygulama geliştirme projesinin, bireysel kullanıcıların veya kullanıcı organizasyonun işletme hedeflerine göre hedef sistemin veya uygulamanın optimal kapasitesini belirleme süreci. (İlgili dersler: Sistem Çözümleme, Sistem Çözümleme ve Tasarım)
İş Modelleri – Birincil hedeflerine (örn. kar maksimizasyonu) ulaşmak için işletme ve diğer organizasyonların birincil dış hissedarlarıyla (örn. müşteriler ve tedarikçiler) etkileşimini organize eden çeşitli yapılar, süreçler ve diğer mekanizmalar. İlgili dersler: Bilişim Sistemleri Yönetimi, Yönetim Bilişim Sistemleri)
İş Performansının Değerlendirilmesi – Bir organizasyonun hedeflerine ulaşmada ne kadar başarılı olduğunu ölçmek için kullandığı aktiviteler.

İşletim Sistemleri – İlkeler ve Tasarım: Tüm donanım kaynaklarını (işlemci, hafıza, depolama, girdi/çıktı cihazlarını da içerecek şekilde) yöneten ve uygulama yazılımları ve yalın makine arasındaki arayüzü sağlayan sistem yazılımlarının altında yatan ilkeler ve tasarımı. (İlgili dersler: İşletim Sistemleri, İşletim Sistemleri İlkeleri ve Tasarımı, Sistem Programlama, Dağıtık İşletim Sistemleri, Gerçek Zamanlı İşletim Sistemleri)

İşletim Sistemleri - Kurulumu ve Kullanımı – İşletim sistemlerinin kurulması ve yönetimi

Karar Kuramı – Karar vericilerin, belirli sonuçlara yol açacağı bilinen (veya düşünülen) çeşitli seçenekler arasında seçim yapmalarına yardım etmek için bilgi ve analitik modeller geliştiren bir alan çalışması.
Matematiksel Temeller – Bilgisayar disiplinleri için gerekli matematik konuları. Bilgisayar için en ilgili matematik konuları bilgisayar disiplinine göre değişmektedir. Disipline bağlı olarak, matematiksel temeller cebir (lineer cebir), analiz, olasılık, ve/veya istatistiği içerebilir. “Matematiksel temeller” terimi bazen matematik ve bilgisayar bilimleri arasındaki, ayrık matematik, çizge teorisi ve hesaplama karmaşıklığı teorisi gibi disiplinlerarası çalışma ve araştırmaları içerebilir. (İlgili dersler: Ayrık Matematik, Ayrık Hesaplama Yapıları, Ayrık Hesaplama Karmaşıklığı Kuramı, Hesaplama Kuramı, Otomat Kuramı ve Biçimsel Diller

Olasılık ve İstatistik, Sayısal Yöntemler, Sayısal Çözümleme, Doğrusal Cebir, Doğrusal Cebir ve Diferansiyel Denklemler)

Organizasyon Teorisi: Organizasyonların yapısına odaklanan yönetim iş disiplinlerinin çalışıldığı bir alan. Bu alan yöneticilere, hangi organizasyon yapısı tiplerinin kullanılacağını karar vermelerine ve bazı yapıların neden diğerlerinden daha iyi çalıştığını anlamalarına olanak sağlar. Temel noktalar, gücün merkezleştirilmesi/merkezden uzaklaştırılması, koordinasyon ve kontrol mekanizmalarının seçilmesi ve kullanılması, organizasyonel raporlama yapılarının genişlikleri ve derinlikleri.

Organizasyonel Davranış: Bireysel ve grup seviyesinde insan davranışlarına odaklanan yönetim iş disiplinlerinin çalışıldığı bir alan. Çekirdek konular şunları içerir: örnek olarak, bireysel ve grup olarak karar alınması, problem çözülmesi, eğitim, içgüdü yapıları ve amaç belirlenmesi.

Organizasyonel Değişim Yöntemi: Dahili etkenlerin sonucu olan ya da dış kaynaklı organizasyonel değişimlerde, çalışanlara destek olmaya ve onları yönetmeye odaklanan yönetim iş disiplinlerinin.

Platform Teknolojileri: Bu çalışma alanı, tüm uygulama programlarının altında yatan bilgisayar donanımı ve işletim sistemleri ile ilgilenir.

Programlama Dilleri Teorisi – Dil bilgisi (sözdizim), anlambilim, tür sistemleri ve çeşitli dil modellerini (örn. bildirimsel, işlevsel, yordamsal, nesneye yönelik) içeren programlama dilleri prensipleri ve tasarımı. (İlgili dersler: Programlama Dilleri, Programlama Dilleri Kuramı, Programlama Dilleri Kavramı, Programlama Dilleri İlkeleri)

Programlama İlkeleri: Prosedürsel programlama (veri tipleri, kontrol yapıları, fonksiyonlar, diziler, alanlar ile çalıştırma, test etme ve hata ayıklamayı içerecek şekilde) ve nesneye dayalı programlamanın (nesneler, sınıflar, mirasçılık ve çok şekilliği de içerecek şekilde) temel ilkeleri.(İlgili dersler: Programlamaya Giriş / Programlamanın Temelleri, Algoritmalar ve Programlama, C, C++ vb Programlama, İleri Programlama, Nesne tabanlı Programlama)

 Proje Yönetimi: Yönetim yaklaşımları, organizasyonel yapılar ve işlemler ve bir proje olarak organize edilen bir iş sonucunda ortaya çıkan en iyi sonuçlara götürecek teknolojiler ve araçlara odaklanan organizasyonel pratik ve akademik çalışma alanıdır. (İlgili dersler:Proje Yönetimi, Yazılım Mühendisliği Proje Yönetimi, Mühendislik Yönetimi İlkeleri)

Risk Yönetimi (Proje, güvenlik riski): Riskleri tanımlamadaki işlemler, yönetimsel yaklaşımlar ve teknolojilere; risklerin güvenlik seviyelerinin belirlenmesine, her bir risk için uygun eylemlerin gerçekleştirilmesine odaklanan organizasyonel pratik ve akademik çalışma alanıdır.

Sayısal İşaret İşleme – Sayısal filtreler, zaman ve frekans dönüşümleri ve analog sinyalleri işlemek için diğer sayısal yöntemlerle ilgilenen bilgisayar alanı. (İlgili dersler: Sayısal Sinyal İşleme, Sinyaller ve Sistemler)
Sayısal Mantık – Devreler ve temel bilgisayar organizasyonunu içeren şekilde bilgisayar donanımına uygulanan ardışık ve ardışık olmayan mantık. (İlgili dersler: Mantık Devreleri, Sayısal Tasarım, Sayısal Dizgeler)
Sayısal Ortam Geliştirilmesi – Sayısal bilginin taşınabilir depolanması ile ilgilenen bilgisayar alanı.(İlgili dersler:Sayısal Sinyal İşleme, Sinyaller ve Sistemler)

Sistem Entegrasyonu: Özel ihtiyaçları karşılayacak bilgisayar ve iletişim kaynaklarının birleştirilmesi ile ilgilenen çalışma alanı. Elemanlar, organizasyonel noktaları, gereksinimleri, sistem mimarisini, kazanç noktalarını, test etmeyi ve kalite teminatını içerir.

Sistem Yönetimi : Ağlar, veritabanları, işletim sistemleri, uygulamalar ve Web dağıtımını da içerecek şekilde bilgisayar ve iletişim kaynaklarının yönetimi ile ilgilenen çalışma alanı. Yönetim konuları, kurulum, biçimlendirme, işletme ve sürdürme işlemlerini kapsamaktadır.

Teknik Destek – Ürün veya sistem teslim edildikten veya kurulduktan sonra, bilgisayar ve/veya iletişim ürünü veya sisteminin son kullanıcısının problemlerini çözmekle ilgilenen çalışma alanı.
Teknik Gereksinim Analizi – Bilgisayar geliştirme projesinin, bireysel kullanıcıların veya kullanıcı organizasyonun hedeflerine göre bilgisayar ve iletişim donanım ve yazılımını belirleme süreci. (İlgili dersler: Yazılım Mühendisliği)
VLSI Tasarımı – Bilgisayar ve iletişim problemlerine veya ihtiyaçlarına elektronik çözümler üreten çalışma alanı. Bu, özel tümleşik devre (IC) tasarımı (mikroişlemciler ve mikrodenetleyicileri içeren), uygulamaya özel IC tasarımı (standart hücre ve geçit dizilerini içeren) ve programlanabilir donanımı (FPGA, PGAL, PAL, GAL, vb.yi içerir) içerir. (İlgili dersler: VLSI Tasarımı)
Yasal / Profesyonel / Etik / Toplum – Bilgisayar disiplinleri içerisinde bilgisayar profesyonellerine ilgili yasal sistemler sınırları içerisinde ahlaki olarak bilgili kararlar vermelerine yardım eden uygulama ve çalışma alanları. (İlgili dersler: Bilişim Mesleği Ahlak İlkeleri, Mühendislik Hukuku, Bilim - Teknoloji ve Toplum)

Yazılım Evrimi (Sürdürülmesi) : (1) Teslim edildikten sonra hata düzeltimi, performans geliştirilmesi veya diğer sebeplerle ya da değişen bir ortama adapte edilmesi için bir yazılım sisteminin ya da bileşeninin değiştirilmesi işlemi. (2) Bir donanım sistemi ya da bileşeninin gerekli fonksiyonlarını sürdürebilmesi için başka bir duruma getirilmesi. [IEEE Std 610.12-1990] (İlgili dersler: Yazılım Mühendisliği, Yazılım Mühendisliği Projesi Geliştirme)

Yazılım Gerçeklenmesi ve Geçerli Kılınması : Bir sistemin veya bileşenin gereksinimlerinin tam ve doğru olduğunun, her geliştirme fazının ürünlerinin bir önceki fazın gereksinimlerini ve şartlarını sağladığının ve final sistem veya bileşeninin belirtilen gereksinimleri karşıladığının belirlenmesi süreci. (İlgili dersler: Yazılım Mühendisliği, Yazılım Doğrulama ve Geçerleme)
Yazılım için Mühendislik Ekonomisi – Geliştirme, bakım, ve yazılımın sistemlerinin emekliliğini içeren yazılım mühendisliği yaşam döngüsü için maliyet modelleri. (İlgili dersler: Yazılım Ekonomisi)
Yazılım için Mühendislik Temelleri – Yazılım sistemlerine uygulanan şekilde mühendislik tasarımı, süreci ve ölçümü. (İlgili dersler: Yazılım Mühendisliği, Nesne Tabanlı Yazılım Mühendisliği, Yazılım Mühendisliği Proje Yönetimi, Yazılım Süreçleri)

 Yazılım Kalitesi (Analiz) : (1) Kabul edilen teknik gereksinimlere uygun ürünlerde yeterli güveni sağlamak için gerekli, planlanmış ve sistematikleştirilmiş tüm faaliyetler. (2) Ürünlerin geliştirilip üretildiği süreçlerin değerlendirilmesi için tasarlanmış faaliyetler. (İlgili dersler: Yazılım Mühendisliği, Yazılım Kalitesi Yönetimi, Yazılımın Kalitesi ve Sınanması)

Yazılım Modelleme ve Analizi: Müşterinin tam olarak neye ihtiyacı olduğunu anlayarak, yazılım tarafından çözümlenecek gerçek problemin tanımlanmasına ve müşteri gereksinimlerini ve kısıtlarını modellemeye çalışan faaliyet. (İlgili dersler:Yazılım Mühendisliği)

Yazılım Süreci : (1) Belirli bir amaç için atılan adımlar, mesela, yazılım geliştirme süreci. (2) Bir işletim sistemi çizelgeleyicisi (scheduler) tarafından yönetilen çalıştırılabilir birim. (3) Veri üzerinde işlemler yapabilmek [IEEE Std 610.12-1990] (İlgili dersler:Yazılım Mühendisliği, Yazılım Süreçleri, İşletim Sistemleri)

Yazılım Tasarımı: Gereksinim modelini, mimari tasarım ve detaylı tasarım gereksinimlerini de içeren, ve bir yazılım çözümünü temsil eden, daha detaylı bir modele çeviren bir faaliyet. [Alternatif olarak yazılım mühendisliğinde, yazılım mimarisinin, bileşenlerinin, modüllerinin, arayüzlerinin, test yaklaşımlarının ve verinin yazılım sisteminin gereksinimlerini karşılayacak şekilde belirlenmesi] (İlgili dersler: Yazılım Mühendisliği, Nesne Yönelimli Yazılım Mühendisliği)