2-amaliy mashg‘ulot reja (2 soat) mavzu: xalq hunarmandchiligi buyumlarini tayyorlash hakkich, turli XIL metal qoliplar va h. K)

Duradgorlik buyumlarini pardozlash. Duradgorlik ishlarida mebelsozlik korxonalarida yog‘ochdan tayyorlangan buyum va mebellarning sifatini yaxshilash, xizmat muddatini oshirish maqsadida pardozdash ishlari olib boriladi. Pardozlash ishlari bir necha xil bo‘lib, ular sirtlarning tekisligini oshirish, ya’ni qurish natijasida hosil bo‘lgan yoriqlarni to‘ldirish va turli xil surgichlar surtishyo‘li bilan tekislikni ta’minlash, buning uchun sirtlarni randalab, qurib, jilvirab silliqlash: yog‘ozning tabiiy gulini o‘zgartirish maqsadida bo‘yash, yog‘ochning tabiiy gulini o‘zgartirmagan holda yoki bosh-qacha tusga kiritish maqsadida laklashdan iborat. Buyum tayyor-lashda hamma vaqt jins birikma hosil bo‘lavermadi. Shuningdek, birikma hosil qilish vaqtida nojo‘ya bolg‘alash oqibatida sirtlar ezilishi ayrim butoqlarning ko‘chib ketishi va boshqa sabablarga ko‘ra sirtlar o‘yilib, tekislik buzilishi mumkin. Bunday hollarda sirtlarga har xil to‘ldiruvchi qorishma surtilib, yoriqlartir qishlar, o‘ydim-chuqur teshiklar to‘ldiriladi va tekislanadi. To‘ldiruvchi qorishma yoriqlarni teshik-kovaklarni to‘ldirish va butun sirtga surtish yo‘li bilan tekislikni ta’minlash maqsadida ishlatiladi. Shunga ko‘ra to‘ldiruvchi qorishma quyuq va suyuq holda tayyor-lanadi. Quyuq to‘ldiruvchi qorishma teshik kovaklarni to‘ldirishda, suyuq esa butun sirtga surtib tekislikni ta’minlashda ishlatiladi. To‘ldiruvchi qorishma maxsus yassi yog‘och yoki temir kurancha yordamida surtiladi. To‘ldiruvchi qorishma moyli, lakli, bo‘lishi mumkin.
Uning tarkibiga bo‘r, bo‘yoq, alif, yelim va pirmentlar qo‘yi-lishi mumkin. To‘ldiruvchi qorishma asosan ishlatish vaqtida tayyorlanadi. U tez qotadi. Uning yumshoq, ilashimli bo‘lishini ta’minlash uchun, tarkibiga 2% alif qo‘shiladi. Mayli to‘ldiruvchi qorishmalarning tarkibida 70% bo‘r va kigment, 30% lak bo‘lib, yelimli to‘ldiruvchi qorishmaga qaraganda mustahkam bo‘ladi. Lekin sekin quriydi. Uning tez qurishini ta’minlash maqsadida alifga oz miqdorda moyli lak aralashtiriladi. Moyli to‘ldiruvchi qorishma moyli bo‘yoq va moyli lak bilan bo‘yaladigan sirtlarga surtish uchun ishlatiladi, sirtlarni to‘ldiruvchi qorishma surtib tekislash ko‘rsatilgan. Buyumni bo‘yash oldidan yaxshilab qumqog‘oz yordamida jilvirab silliqlanadi va alif surtish kerak. Alif yog‘ochga tez singib ketadi va buyoqning buyum yuzasida yaxshi saqlanishini ta’minlaydi. Shundan keyin to‘ldiruvchi qorishma buyumning nuqsonlari bor joylariga surtiladi va quritiladi. So‘ngra qumqog‘oz yordamida yaxshilab jilvirlanadi.