2-Cİ NƏŞR Əlavə VƏ DÜZƏLİŞLƏR

SURƏT YARADANLAR

Şəkil - Forma, Surət Vermək deməkdir. Bu da insan, heyvan və s. ola bilər. 2 qismdir: 1) Kölgəsi olan – daş, ağac, plastilin, palçıq üzərində canlı olanların heykəllərini oymaq. 2) Kölgəsi olmayan - Rənglər, cizgilər vasitəsi ilə kağız üzərində şəkil şəkmək. Canlı məxluqun surətini çəkməyin qadağan olunmasına səbəb: 1. Şəkil çəkən özünü Allaha bənzətmək istəyir. Tövhid odur ki, sən Allaha heç kəsi şərik qoşmursan. Şəkil çəkən əməli ilə Allaha oxşamaq istəyir. Allah yaradır və istədiyinə də istədiyi surəti verir. Şəkil çəkən rəssam qəlbindən, ağlından keçirdiyi forma və surəti çəkdiyi şəkilə verir. Bu da Tövhidin kamilliyinə, Allahın Rububiyyətinə ziddir. 2. Surət yaratmaq şirkə aparan bir vəsilədir (yoldur). Şəriətin məqsədi isə şirkə aparan bütün yolları bağlamaqdır. Bu da Uluhiyyətdə şikdir. İlk şirkin yaranmasına səbəb Nuh - əleyhissəlam - ın qövmündə olan saleh kimsələrin surətlərini çəkməklə başladı. Useymin – rahmətullahi aleyhi – deyir ki: Şəkil çəkməıyin bir çeçə növü vardır. 1) Kölgəsi (cəsədi) olan şeylər – insan, dəvə, şir və s. Bildiyim qədər bütün alimlər ittifaq ediblər ki, haramdır. Oxşamaqda niyyət rol oynamır. Əgər kişi kafir geyimi, qadın geyimi geyinib çölə çıxarsa və desə ki: “Mənim niyyətim yoxdur onlara oxşamaqda”. Ona: “Sənin niyyətin olmasa da belə artıq oxşamısan”. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Ya Aişə! Qiyamət günündə Allah qatında insanların ən şiddətli əzaba düçar olanı Allahın yaratdığına bənzər şeylər yaratmağa çalışanlardır»⁷¹⁴. 2) Şəkil çəkir lakin fiziki cəsədi yoxdur. Rənglər, cizgilər vasitəsi ilə kağız üzərində şəkil şəkmək. Bu da haramdır hədislərlə. Aişə - radıyallahu anhə – rəvayət edir ki: «Mən Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in döyüşə çıxdığını gördüm. O vaxt mən kənarları saçaqlı bir yataq örtüyü almış və onu qapı üzərinə asmışdım (Başqa rəvayətdə: Qanadlı at şəkili olan bir örtük). Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – qayıtdıqda bu pərdəni gördü. Mən Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in bunu xoşlamadığını üzündən hiss etdim. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – pərdəni çəkdikdə onu cırdı hətta yerindən qopardı və: «Şübhəsiz ki, Allah bizlərə divarın daşını və torpağını belə surətlə olan pərdə ilə örtməyimizi əmr etmədi» deyə buyurdu. Aişə: «Biz örtüyü parçaladıq və ondan iki yasdıq tikdik və yasdığın içini xurma yarpaqları ilə doldurduq. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – mənim bu işimi pis qarşılamadı (Başqa rəvayətdə: Bunu çevir. Çünki hər girişimdə onu görür və dünyanı xatırlayıram)»⁷¹⁵. 3) Fotoaparat vasitəsilə şəkil çəkmək. Bu ixtilaflıdır. 1. Daxildir harama. Fotapartla çəkilən şəkil. əllə çəkilən şəkildən daha canlı olur. 2. Bu şəkil çəkməyin hökmündə deyildir. Fotoaparatla şəkil çəkmək sanki kserokopiya aparatı vasitəsilə bir şeyin surətini çıxarmaq kimidir. Allahın yaratdığı şəkildə qalır. Sadəcə düyməni basır və surəti çıxardır. Haram və mubah olur. Nə zaman olur? Əgər bir kimsənin surətini xatirə üçün çəkirsə ər-arvad, ana uşaq və s. haramdır. Çünki insan surətləri saxlayır. Bunu heç kəs inkar edə bilməz. Əgər şəxsiyyət, sürücülük vəsiqəsi, cinayətkarı axtarmaq, pul və s. mübahdır. 4) Ruhu olmayan şeylərin şəkili 2 qismdir: 1. İnsan öz əli ilə düzətdiklərinin şəkilini çəkir. Komputer, maşın, təyyarə və s. halaldır. 2. Allahın yaratdıqlarının şəkilini çəkir. Bu da 2 qismdir: 1. Nə ki, artmır - daş, dəmir, və s. olar. 2) Nə ki, artır - ağac, bitkilər və s. Ixtilafdır. Çoxu icazə vermişlər. Bəziləri isə qadağan etmişlər. Ümumi hədisiə görə: Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Ya Aişə! Qiyamət günündə Allah qatında insanların ən şiddətli əzaba düçar olanı Allahın yaratdığına bənzər şeylər yaratmağa çalışanlardır»⁷¹⁶.