2-Cİ NƏŞR Əlavə VƏ DÜZƏLİŞLƏR

Müştəbihat – İmam Nəvəvi – rahmətullahi aleyhi - deyir: «Müştəbihatın mənası halal və haramlığı bəlli olmayan deməkdir.

98 Səhih Buxari 52; Səhih Müslim 1599.

99 «İğasətul Ləhfan» 2/165.

100 Tirmizi 2520, Nəsai 5711, əl-Albani «Səhihul Cəmi» 3372-ci hədis – Bu hədisin sonu belədir: Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Həqiqətən doğruluq sakitlikdir, yalan isə şübhədir».

101 Müslim.

102 əl-Albani «Səhihul Cəmi» 3808.

103 Təbəri «Camiul Bəyan» 5/133-136, Lələkai «Usulu Etiqad» 3/397.

104 Əhməd 3/483, Nəsəi 3/20, əl-Albani «Səhih Silsilə» 2979.

105 İbn Qeyyim «Təfsirul Qeyyim» s. 612-613, «Mədaricus Salikin» 1/222.

106 «əz-Zəvacir İktirafi Kəbair» s. 21.

107 İbn Qeyyim «əl-Fəvaid».

108 İhyau Ulumid Din 2311.

109 Cəvabul Kəfi s. 38.

110 Fəthul Bəri 11/301.

111 Tirmizi, İbn Məcə.

112 «Ədəbul Mufrad» 886.

113 Tirmizi 2313, İbn Məcə 4190, Əhməd 5/173.

114 Buxari, Müslim.

115 Haris b. Əsədil Muhasibi, ət-Təvəhhüm s. 59-61.

116 Əbu Davud 4347, Musnəd 5/293, Bəğavi 3/348.

117 İmam Əhməd «Musnəd» 6/304 4/294, Əbu Nuaym «Hiylə» 10/218.

118 Müslim 2878.

119 Əbu Davud 4337, Tirmizi 3047, İbn Məcə 4006, Musnəd 1/392, Təbərani «Kəbir» 10264-10268.

120 Təbərani həsən hədis.

121 İmam Əhməd «Musnəd» 6/159, Heysəmi «Məcma» 7/266.

122 əl-Albani «Səhihul Cəmi» 1969, 6947.

123 Heysəmi «Məcma», Təbərani «Əvsat».

124 Musnəd 4/761, Beyhəqi «Sünən» 10/91, Tahavi «Müşkil» 2/25, Heysəmi «Məcma» 7/268.

125 Tirmizi 3334, İbn Məcə 4344, Musnəd 2/197, Beyhəqi «Sünən» 10/189, İbn Hibban 2448, Həkim 2/517, əl-Albani «Səhih Sünnən Tirmizi» 3/127.

126 «Məalimu Fi Tariqi Tələbəil Elm» səh. 31.

127 Əhməd 5/277-280, Tirmizi 2/20, İbn Məcə 4042.

128 Müslim 2990.

129 Buxari, Müslim, Musnəd 2/50-92, əl-Albani səhih.

130 Buxari.

131 Əhməd, əl-Albani «Səhih Silsilə» 106.

132 Müslim 2/656, H. 950.

133 Müslim 1597,1598, Bəğavi «Şərhu Sunnə» 8/54.

134 İmam Əhməd 2/212, İbn Məcə 2313, Tirmizi 13337, Əbu Davud 3080.

135 İmam Əhməd «Musnəd» 2/387, əl-Albani «Səhihul Cəmi» 5069.

136 Müslim 1978, Fəthul Bəri 12/81.

137 Müslim 1978, İmam Nəvəvi «Şərh səhih Muslim» 13/150.

138 Müslim 1978, İmam Nəvəvi «Şərh səhih Muslim» 13/150.

139 Buxari 10/338, Müslim 90, Əhməd 2/164.

140 Müslim 1978, İmam Nəvəvi «Şərh səhih Muslim» 13/150.

141 Müslim 1978, İmam Nəvəvi «Şərh səhih Muslim» 13/150.

142 Fəthul Bəri 10/332.

143 Əbu Davud, Həkim, əl-Albani «Səhihul Cəmi» 5905.

144 İmam Əhməd «Musnəd».

145 Əhməd, Nəsəi, Tirmizi, İbn Məcə, Əbu Davud.

146 Əbu Davud, Tirmizi, Nəsəi, İbn Məcə, Əhməd.

147 Buxari, Fəthul Bəri 6/314, Müslim.

148 Müslim 2617.

149 Buxari 5193, «Fəthul Bəri» 10/293, Müslim.

150 Buxari, Müslim.

151 İmam Əhməd «Musnəd» 2/479, Səhihul Cəmi 5864.

152 Buxari, Müslim.

153 Müslim.

154 İbn Məcə.

155 Təbərani, əl-Albani «Səhhul Cəmi» 6285.

156 Beyhəqi.

157 Səhih Sünnən Nəsəi 4139.

158 Şərh Müslim 14/342, Əbu Davud, Səhih Silsilə 1549.

159 İmam Əhməd 1/450,451, Əbu Davud 2076, Tirmizi 1119, İbn Məcə 1935, əl-Albani «Səhihul Cəmi» 5101.

160 Əbu Davud, Həkim.

161 Fəthul Bəri 10/293.

162 Müxtəsər Səhih Müslim 1248.

163 Fəthul Bəri 6/496, Müslim 159/81,1582.

164 Səhih Əbu Davud 3488, Səhihul Cəmi 5107.

165 Tirmizi 2322, əl-Albani "Səhih".

166 Fəthul Bəri 10/374.

167 İmam Əhməd «Musnəd» 4/421, əl-Albani «İrvalul Ğəlil» 2/301.

168 Buxari «Ədəbul Mufrad» 892, əl-Albani "Həsən".

169 Əbu Davud 4826, əl-Albani "Zəif".

170 Buxari 1870, Müslim 1370.

171 Səhihul Cəmi 3801.

172 Səhih Sünnən Nəsəi 1761.

173 Əbu Davud 2175, əl-Albani "Səhih".

174 Buxari, Müslim.

175 Əhvalu Qubur və Əhvalu Əhlihə ilən Nuşur, əl-Məktəbətul Qayyimi s. 7-8.

176 Ölmüş körpə uşaqlar haqqında bir cox rəylər var. 1) Onlar Allahın istəyi altındadırlar. 2) Onlar hamısı Cənnətlikdirlər. 3) Ataları haraya düşəcəksə onlar da oraya düşəcəklər. 4) Torpağa çevriləcəklər. 5) Cənnət ilə Cəhənnəm arasında bir yerdə olacaqlar. 6) Müşriklərin uşaqları Cənnət əhlinə xidmət edəcəkdir. 7) Bu məsələni araşdıranda susmaq lazımdır. 8) Araşdırmamış susmaq lazımdır. 9) Hamısı Cəhənnəmdədir. 10) Allah onları imtanhan edəcəkdir. Ən doğru olanı 1-ci və 10-cu rəylərdir.

177 Buxari 7047, Müslim 1781, Musnəd 5/14.

178 İbn Məcə 4019, İmam Əhməd, əl-Albani «Səhih Silsilə» 106.

179 Müslim 2980 – Hicr – Mədinə ilə Şam arasında bir vadinin adıdır. Bura Saleh – əleyhissəlam – ın qövmü olan Səmudun mərkəzi idi. Allah bu qövmü Peyğəmbərinə itaət etmədiklərinə görə məhv etmişdir. Tarixçilər Səmudu Nuh – əleyhissəlam – ın nəslindən sayırlar. Səmud b. Cabir b. İram b. Şam b. Nuh. Saleh – əleyhissəlam – İbrahim – əleyhissəlam – dan əvvəl yaşamışdır. Quran surələrinin adlarından da biri əl-Hicr surəsidir. Maraqlananlar bu surəyə baxa bilərlər.

180 İmam Əhməd «Musnəd».

181 Buxari 6/362, Müslim 2841, Musnəd 2/315, Ədəbul Mufrad 978.

182 Əbu Davud.

183 Əbu Davud, Tirmizi, əl-Albani «Səhihul Cəmi» 6610.

184 İbn Məcə «Fitən» 33.

185 Müslim.

186 Buxari 5223.

187 Buxari 7416, Müslim 1499.

188 Əbu Davud 2659, Nəsai 5/78, Darimi 2/73, Musnəd 5/445, İbn Hibban 1313, Beyhəqi «Sunən» 7/308.

189 Əhməd 2/69, əl-Albani «Səhihul Cəmi» 3047.

190 Buxari 24; Müslüm 36;

191 Buxari 6177, Müslüm 37.

192 Buxari 91, Müslüm 35.

193 İbn Məcə.

194 Tirmizi.

195 Buxari.

196 Əbu Ubeydənin açıqlamasıdır.

197 İmam Əhmədin açıqlamasıdır.

198 Buxari 7/168, Müslim 4/2071.

199 Bu kəlmələr heç də onu açıqlamır ki, insan istədiyini edə bilər. Xeyr! Bu kəlmələr bizə onu açıqlayır ki, insan günah etdikdən sonra dərhal tövbə edərsə Allah onu bağışlayar.

200 Buxari 7507, Müslim 2758.

201 Buxari, Müslim.

202 Müslim.

203 Buxari «Fəthul Bəri» 11/152, Müslim 2706, Tirmizi 3484, Ebu Davud 1555.

204 Müslim 956, Beyhəqi 4/47, Bəğavi «Şərhu Sunnə».

205 Musnəd 5/233,234, Əbu Nuaym «Hiylə» 2/247.

206 İbn İshaq «Fadlus Saləti alə Nəbi» s. 86, əl-Albani Mursəl əsər.

207 Əhməd 5/277, Tirmizi 2/20, İbn Məcə 4042.

208 Buxari 14/302, Beyhəqi 5/264, Əbu Nuaym 3/156, 7/158, Bəğavi «Şərhus Sunnə» 14/204

209 Tirmizi 2323. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Bəndə ona vacib olan namazın yalnız 10/1, 9/1–2/1 və yarısını qılaraq (savabına nail olur)» Əbu Davud, Nəsai.

210 İmam Əhməd «Musnəd».

211 Buxari 11/308, Müslim 4/2290, İbn Məcə 2290.

212 Təbəri «Camiul Bəyan» 5/133-136.

213 Nəsai 6/21, İbn Hibban 1601, Musnəd 3/483.

214 Müslim 2740.

215 AbdurRazzaq «Musənnəf» 20289, Musnəd 4/226, Əbu Davud 4784, Buxari «Tarixul Kəbir» 4/18.

216 Müslim 223.

217 Tirmizi 4/348, H. 1972.

218 Tirmizi 2988, əl-Albani «Zəif».

219 Musnəd 5/445.

220 Buxari, Müslim.

221 Buxari, Müslim.

222 Tirmizi 2800.

223 Buxari, Müslim.

224 İmam Əhməd 1/159, Tirmizi 2777, Əbu Davud 2149.

225 İmam Əhməd «Musnəd», Həkim 4/314 zəif hədis.

226 Buxari 2465, Müslim 2121, 2161.

227 Buxari «Ədəbul Mufrad» 1149.

228 Musnəd 3/198.

229 Buxari 7/184, H. 6474.

230 Tirmizi 2616, əl-Albani «Səhih əl-Cəmi» 29-30-cu hədis.

231 Tirmizi 2316.

232 Tirmizi.

233 Tirmizi, əl-Albani səhih.

234 Buxari 6475, Müslim 47.

235 Fəthul Bəri 12/282.

236 Buxari 1360, 3884, 4772, Müslim 141. Nəsəi 2035, Həkim 3291, İbn Hibban 982, Əhməd 23674, 23724.

237 Səhih Tirmizi 2623, Səhih İbn Məcə 891.

238 Müslim 82, Əbu Davud 4678, Tirmizi 2620, İbn Məcə 1078, əl-Albani «Səhihul Cəmius Səğir» 2848,5388.

239 Tirmizi 2618, əl-Albani 2849.

240 Bu əsəri Suyuti «Əsbabun-Nuzul» 180 isimli kitabında əl-Vəlid b. Ukbə haqqında nazil olunduğunu zikr etmişdir. Heysəmi «Məcmuul Zəvaid» 7,109, Əhməd və Təbərani.

241 Lisanul Arab 10/358, Tacul Arus s. 463, Mufrədatul Quran s. 819.

242 Lisanul Arab 10/359, İbn Teymiyyə «İman» s. 284.

243 Buxari 52, Müslim 1599.

244 Fəthul Bəri 1/137.

245 Mərvəzi «Qadrus Saləh», İbn Teymiyyə «əl-Umdə».

246 Müslim «İman».

247 Buxari.

248 Əbu Davud 3904, Bəyhəqi 7/198 H. 13902.

249 Buxari, Müslim.

250 Buxari, Müslim.

251 Səhih Tirmizi 2623, Səhih İbn Məcə 891.

252 Əhməd «Musnəd» 2/429, H. 9532, əl-Albani «Səhihul Cəmi» 5939.

253 Əbu Davud 3904, Beyhəqi 7/198, H. 13902.

254 Buxari, Müslim.

255 Msülim 65,66.

256 Tirmizi 1535, Əbu Davud 3251.

257 Buxari.

258 Müslim «İman».

259 Müslim 62.

260 Buxari.

261 Müslim.

262 Buxari.

263 Səhih Sünnən Əbu Davud, əl-Albani səhih.

264 Məcmuul Fətava 7/353.

265 Buxari, Müslim.

266 Buxari, Müslim Abdullah b. Amr – radıyallahu anhu – yolu ilə.

267 İbn Qeyyim «Namazı tərk edənin hökmü».

268 Buxari, Müslim.

269 İbn Qeyyim «Namazı tərk edənin hökmü».

270 İbn Qeyyim «Namazı tərk edənin hökmü».

271 Buxari 3166.

272 Buxari 6/269, 12/259, Tirmizi 1403, İbn Məcə 2687.

273 Lisanul Arab 3/172, Mufrədat fi Ğaribil Quran s. 191, Nihayəi Ğaribil Quran 2/214.

274 Müslim.

275 Müslim.

276 Lisanul Arab 10/358, Tacul Arus s. 463, Mufrədatul Quran s. 819.

277 Lisanul Arab 10/359, İbn Teymiyyə «İman» s. 284.

278 Buxari 3493, Müslim 2526.

279 Buxari 7178.

280 «Ey iman gətirənlər! Əhdlərə sadiq olun». (əl-Maidə 1). «Əhdə vəfa edin. Çünki (insan) əhd barəsində (Qiyamət günü) cavabdehdir». (əl-İsra 34). İbn Məsud, İbn Ömər və Ənəs - radıyallahu anhum – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Əhdini pozan hər kəs üçün Qiyamət günü bir bayraq olacaqdır. Bu filankəsin vəfasızlığının bayrağıdır» Buxari 3188, Müslim 1735,1737. Əbu Səid əl-Xudri - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Qiyamət günü hər əhdini pozanın arxasında əhdini pozmasının miqdarına görə bir bayraq olacaqdır. Diqqət edin! Dövlət başçısının vəfasızlığından daha böyük bir vəfasızlıq yoxdur» Müslim 1738. Əbu Hureyrə - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – öz Rəbbindən buyurdu: «Qiyamət günü Allah üç kimsəyə düşmən (rəqib) olacaqdır. Mənim adımla söz verib sonra da sözündə durmayan kimsə, azad bir insanı qul kimi sataraq pulunu da yeyən kimsəyə, işçini öz işi üçün işlədərək pulunu verməyən kimsəyə» Buxari 2227.

281 Müslim 59.

282 Buxari 34, Müslim 58.

283 Əbu Davud 4977.

284 Buxari, Müslim.

285 Buxari, Müslim Abdullah b. Amr – radıyallahu anhum – yolu ilə.

286 Kobudluq: Əbu Bəkrə – radıyallahu anhum – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Həya imandandır, iman isə Cənnətdədir. Azğınlıq kobudluqdur, kobudluq isə Cəhənnəmdədir». İbn Ömər – radıyallahu anhum – rəvayət edir ki: «Doğurdan da həya ilə iman təmamilə bir-birnə bağlıdırlar. Bunlardan biri götürülərsə, digəri də götrülər». Buxari «Ədəbul Mufrad» 1313,1314.

287 Buxari «Ədəbul Mufrad» 1310.

288 Buxari «Ədəbul Mufrad» 409.

289 İmam Əhməd.

290 Tirmizi.

291 Müslim 2784.

292 Buxari «İman».

293 Tirmizi, Səhihul Cəmi 6241.

294 Müslim 1910.

295 Buxari 657, Müslim 651.

296 Müslim 75.

297 Əbu Nuaym əl-Əsfəhani «Hiylətul Övliya» 3/98.

298 Fəthul Bəri 1/109.

299 Müslim «Şərhu Nəvəvi» 6/153-156, Əhməd 3/319,371, Nəsəi 3/188-189, Beyhəqi «Sünnənul Kubra» 3/214.

300 «əl-İtisam» 1/37.

301 Əbu Davud 4607, Tirmizi 2676, əl-Albani «Səhih əl-Cəmi» 4546-cı hədis.

302 Darimi.

303 Fəthul Bəri 9/104.

304 Mərvan b. Həkəm.

305 Buxari, Müslim «Təharət» 1/36.

306 Buxari, Müslim.

307 Müslim, Əbu Davud 1905, İbn Məcə 3074, əl-Albani «Mişkətil Məsabih» 2/783,787, «İrvaul Ğəlil» 4/201,209.

308 Buxari 2697, Müslim 1718.

309 Tirmizi – səhih.

310 İbn Əbi Şeybə «Musənnəf».

311 Əbu Davud «Sünnən».

312 «Məcmuul Bəhreyn».

313 Bəğavi «Şərhu Sunnə».

314 Tirmizi 3094, Suyuti «Durrul Mənsur» 3/230, İbn Cərir 16631.

315 Müslim 2674.

316 Darimi.

317 Şatibi «əl-İtisam».

318 İbn Batta «əl-İbanə».

319 əl-Laləkai «Şərhu Usuli Etiqadi Əhli Sünnə vəl Cəmaat».

320 İbn Batta «əl-İbanə».

321 əl-Laləkai «Şərhu Usuli Etiqadi Əhli Sünnə vəl Cəmaat».

322 Darimi 1/46.

323 əl-Albani «Səhih Tərğib vət Tərhib» 1/26 hədis 52.

324 Ibn Vaddah «əl-Bidə» səh 36.

325 İbn Batta «Şərhu əl-İbanə» səh 121, İbn Həcər «Fəthul Bəri» 13/289, Lələkai 1/123.

326 Darimi 1/72, əl-Bəğavi «Şərhu Sünnə» 1/208, Həkim «Mustədrək» 1/103.

327 Darimi 1/69.

328 İbn Vaddah «əl-Bidə» səh 38.

329 Buxari.

330 Lələkai «Şərhu Usuli Etiqadi Əhli Sünnə vəl Cəmaat» 1/55.

331 Lələkai «Şərhu Usuli Etiqadi Əhli Sünnə vəl Cəmaat» 1/56.

332 Lələkai «Şərhu Usulu Etiqad Əhli Sünnəti vəl Cəmaat».

333 Lələkai «Şərhu Usulu Etiqad Əhli Sünnəti vəl Cəmaat».

334 Buxari 4/73, Müslim 1371.

335 İbn Qeyyim «Zədul Məad».

336 AbdurRazzaq «Musənnəf».

337 Lələkai «Şərhu Usuli Etiqadi Əhli Sünnə vəl Cəmaat» 1/108-109.

338 Əhməd «Musnəd» 4/105, Süyuti «Cəmius Səğir» 2/480 № 7790, əl-Albani «Daifu Cəmius Səğir» 5/78 № 4985 - zəif. Lakin Həsən b. Atiyyədən gələn rəvayət isə səhihdir əl-Albani «Mişkətul Məsabih» 1/66.

339 Xatib «Şərəfu Əshəbu Hədis».

340 Lələkai «Şərhu Usuli Etiqadi Əhli Sünnə vəl Cəmaat», İbn Batta «Şərhu əl-İbanə».

341 İbn Batta «Şərhu əl-İbanə» 1/206.

342 Beyhəqi «Sünənul Kubra».

343 Lələkai «Şərhu Usuli Etiqadi Əhli Sünnə vəl Cəmaat».

344 İbn Batta «Şərhu əl-İbanə» səh 137.

345 Lələkai 1/60,65.

346 İbn Batta «Şərhu əl-İbanə» səh 128, İbn Teymiyyə «Məcmuə əl-Fətava» 3/366.

347 İbn Batta «Şərhu əl-İbanə» səh 153.

348 Xatib «əl-Fakibu vəl Mutefakkib».

349 İbn Batta «əl-İbanə».

350 Lələkai «Şərhu Usulu Etiqad Əhli Sünnəti vəl Cəmaat».

351 Lələkai «Şərhu Usulu Etiqad Əhli Sünnəti vəl Cəmaat».

352 Ibn Vaddah «əl-Bidə».

353 Kadi İyad «əş-Şifa» 2/88.

354 İbn Vaddah «əl-Bidə».

355 İmam Məlik «Mudəvvənətul Kubra».

356 Lələkai «Şərhu Usuli Etiqadi Əhli Sünnə vəl Cəmaat».

357 Darimi 1/66, əl-Bəğavi «Şərhu Sünnə» 1/126.

358 Bəğavi «Şəhu Sunnə» 1/217.

359 Nəvəvi «ət-Təzkirə».

360 Şatibi «əl-İtisam».

361 İbn Vaddah «əl-Bidau vən Nəbiyyu».

362 Darimi 1/69, İbn Batta «Şərhu əl-İbanə» səh 133.

363 Lisanul Arab 10/308, Mufredatur Rağib s. 572.

364 əl-Albani «Səhihul Cəmius Səğir» 5/245, H. 5915.

365 Müslim 86.

366 Buxari «Ədəbul Mufrad» 121.

367 Buxari «Ədəbul Mufrad» 103.

368 Buxari 5232, Müslim 2172.

369 «Buluq əl-Məram» 1157.

370 Səhih Buxari 6878; Səhih Müslim 1676.

371 «Buluq əl-Məram» 1160.

372 «Buluq əl-Məram» 1161,1162.

373 «Buluq əl-Məram» 1179.

374 «Buluq əl-Məram» 1169.

375 «Buluq əl-Məram» 1170.

376 «Buluq əl-Məram» 1172.

377 «Buluq əl-Məram» 1173,1174.

378 «Buluq əl-Məram» 1175.

379 «Buluq əl-Məram» 1181.

380 «Buluq əl-Məram» 1183.

381 «Buluq əl-Məram» 1196.

382 «Buluq əl-Məram» 1199.

383 «Buluq əl-Məram» 1200.

384 «Buluq əl-Məram» 1224.

385 «Buluq əl-Məram» 1226.

386 «Buluq əl-Məram» 1227.

387 «Buluq əl-Məram» 1244.

388 Müslim 2763,2765.

389 Müslim 1690.

390 Müslim 1692.

391 Müslim 1695,1696.

392 Müslim 1697.

393 Müslim 1699.

394 Müslim 1703.

395 Müslim 1705.

396 Müslim 1706. Oğurluq edənin əlinin kəsilməsi (əl-Maidə 38), Zinanın cəzası yüz qamçı (ən-Nur 2), İftira atanın cəzası səksən qamçı (ən-Nur 4).

397 İmam Əhməd «Musnəd».

398 Tirmizi 3019, Musnəd 3/150.

399 Buxari 4/100, Müslim 2/1011, Malik «Muvatta» 1/197.

400