2-modul. Taraqqiyotning “O„zbek modeli” va uning o„ziga xos xususiyatlari
Yüklə 0,88 Mb. Pdf görüntüsü
|
| О„zR Konstitusiyaviy sudi. 1992 yil 8 dekabrda qabul qilingan О„zRning
Konstitusiyasida Konstitusiyaviy sudni ta‟sis etish nazarda tutilgan bо„lib, 1995 yil 30 avgustda "О„zRning Konstitusiyaviy sudi tо„g„risida"gi Qonun qabul qilindi. Mazkur Qonunga muvofiq, Konstitusiyaviy sud konstitusiyaviy sud ishini yuritish vositasida sud hokimiyatini mustaqil va xolis tarzda amalga oshiruvchi konstitusiyaviy nazorat sudlov organi hisoblanadi. U, ayni vaqtda, qonun chiqaruvchi va ijro etuvchi hokimiyat hujjatlarining konstitusiyaviyligiga oid ishlarni kо„radi. 2003 yil avgustda "О„zRning Konstitusiyaviy sudi tо„g„risida"gi Qonunga mamlakatda amalga oshirilayotgan parlament islohoti, ikki palatali parlamentga о„tilishi munosabati bilan qator о„zgartishlar kiritildi. Konstitusiyaviy sud ishlarini yuritish О„zbekiston uchun mutlaqo yangi huquqiy institut bо„lib, qonun chiqaruvchi va ijro etuvchi hokimiyat chiqargan hujjatlarning konstitusiyaviyligi tо„g„risidagi ishlarni kо„rish yо„li bilan О„zR Konstitusiyasining ustuvorligini ta‟minlashga yо„naltirilgan. Konstitusiyaviy darajadagi sud ishlarini yuritish deganda, keng ma‟noda, О„zRning Konstitusiyaviy sudi bilan boshqa huquq subyektlari о„rtasidagi, Konstitusiyaviy sudga taalluqli ishlarni kо„rib chiqish va hal etish bilan bog„liq protsessual harakatlarni hamda shu asnoda yuzaga keladigan konstitusiyaviy protsessual munosabatlarning majmuini konstitusiyaviy qonun hujjatlari normalari 24 bilan tartibga solish tushuniladi. Tor ma‟noda aytganda esa, О„zR Konstitusiyaviy sudining о„ziga xos belgilari quyidagilardan iborat: -ixtisoslashtirilgan organ tuzish; -Konstitusiyaviy sudning qarorlari umum majburiylik xususiyatida bо„lishi; -odil sudlovni amalga oshirishning mustaqil protsessual shakli; -sudyalarning о„ta yuqori malakali tarkibi. О„zRning Konstitusiyaviy sudi konstitusiyaviy-huquqiy institut sifatida tarkib topganiga uncha kо„p bо„lgani yо„q. Konstitusiyaviy sud, umuman olganda, О„zbekistondagi ham sud hokimiyatining, ham davlat hokimiyatining muhim bо„g„inlaridan biri, uning qarorlari milliy huquq tizimida tobora salmoqli о„rin egallamoqda. Konstitusiyaviy sud ishlarini yuritishning huquqiy asoslari "О„zRning Konstitusiyaviy sudi tо„g„risida"gi О„zR Qonuni bilan belgilangan. Bu asoslar Konstitusiyaviy sudning 2004 yil 30 yanvardagi 1-sonli qarori bilan tasdiqlangan «О„zR Konstitusiyaviy sudining reglamenti»da mufassal bayon etilgan. Reglamentda belgilanganidek, Konstitusiyaviy sud ishlarini yuritishning asosiy vazifasi fuqarolarning shaxsiy, siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy huquqlari va erkinliklarini, shuningdek, korxonalar, muassasalar, tashkilotlar, jamoat birlashmalari va fuqarolar о„zini о„zi boshqarish organlarining huquqlari hamda qonun bilan qо„riqlanadigan manfaatlarini himoya etish maqsadida ishlarni tо„g„ri va vaqtida kо„rib chiqishdan iborat. О„zR Konstitusiyasining 109-moddasi hamda "О„zRning Konstitusiyaviy sudi tо„g„risida"gi Qonunning 1-moddasiga muvofiq, Konstitusiyaviy sud: - О„zR qonunlari va О„zR OM palatalari qarorlarining, О„zR Prezidenti farmonlarining, hukumat va mahalliy davlat hokimiyati organlari qarorlarining, О„zRning davlatlararo shartnomaviy va boshqa majburiyatlarining О„zR Konstitusiyasiga mosligini aniqlaydi; - Qoraqalpog„iston Resiublikasi Konstitusiyasi О„zRning Konstitusiyasiga, Qoraqalpog„iston Respublikasi qonunlari О„zRning qonunlariga muvofiqligi tо„g„risida xulosa beradi; - О„zRning Konstitusiyasi va qonunlari normalariga sharh beradi; - О„zRning Konstitusiyasi va konunlari bilan berilgan vakolat doirasida boshqa ishlarni ham kо„rib chiqadi. Konstitusiyaviy sud tomonidan Konstitusiyaga nomuvofiq deb topilgan qonunlar va boshqa normativ-huquqiy hujjatlar z‟lon qilingan paytdan yuridik kuchini yо„qotgan deb hisoblanadi. "О„zRning Konstitusiyaviy sudi tо„g„risida"gi Qonunga binoan Konstitusiyaviy sud: 1. о„ziga berilgan qonunchilik tashabbusi huquqini OM da amalga oshirish haqidagi; 2. Konstitusiyaviy sud sudyasining vakolatlarini tо„xtatib qо„yish tо„g„risidagi; 3. Konstitusiyaviy sud Reglament tо„g„risidagi; 4. Konstitusiyaviy sud huzuridagi ilmiy maslahat kengashi haqidagi masalalarni ham kо„rib chiqadi. 25 Konstitusiyaviy sudning barcha qarorlari, xulosalari va boshqa tо„xtamlari ommaviy axborot vositalarida e‟lon qilinadi, shu paytdan kuchga kiradi. Konstitusiyaviy sud qarori uzil-kesil hisoblanib, shikoyat qilinmaydi. Lekin bu Konstitusiyaviy sudning qarori umuman qayta kо„rib chiqilishi mumkin emas ekan, degan ma‟noni anglatmaydi. Jumladan, "О„zRning Konstitusiyaviy sudi tо„g„risida"gi Qonunning 58-moddasida Konstitusiyaviy sudning qarori, basharti, qaror qabul qilish paytida Konstitusiyaviy sudga malum bо„lmagan yangi muhim holatlar ochilib qolgan bо„lsa yoki ushbu qarorni qabul qilishda asos bо„lgan konstitusiyaviy norma о„zgargan bо„lsa, о„z tashabbusi bilan qayta kо„rib chiqishi mumkin. Konstitusiyaviy sud qarorida sud ishini yuritishning belgilangan tartibi buzilgan holda qabul qilingan deb, e‟tirof etgan taqdirda ham qayta kо„rib chiqilishi mumkin. Yüklə 0,88 Mb. Dostları ilə paylaş:
|