Fuqarolarning burchlari. Fuqaro va davlat bir-biriga nisbatan bo„lgan
huquqlari va burchlari bilan o„zaro bog„langan. Davlat fuqarolar huquqlari va
erkinliklarini ham o„z hududida, ham uning tashqarisida himoya qiladi, ularga
homiylik qiladi. Shuningdek, barcha fuqarolar davlat, jamiyat va boshqa fuqarolar
oldida muayyan burchlarni, majburiyatlarni ham o„taydi. Fuqarolarning burchlari,
majburiyatlari Konstitutsiya va qonunlarda belgilab qo„yilgan. Fuqarolarning
burchlari:
Konstitutsiya va qonunlarga rioya etish;
Vatanni himoya qilish;
harbiy yoki muqobil xizmatni o„tash;
boshqa kishilarning huquqlari, erkinliklari, sha‟ni va qadr-qimmatini hurmat
qilish;
O‟zbekiston xalqining tarixiy, ma‟naviy va madaniy meros obektlarini
avaylab-asrash;
qonun bilan belgilangan soliqlar va mahalliy yig„imlarni to„lash;
tabiat va atrof-muhitni saqlash, tabiiy boyliklarga ehtiyotkorona
munosabatda bo„lish.
O‟zbekiston Respublikasining „Tabiatni muhofaza qilish to„g„risida“, „Yer
to„g„risida“, „Suv va suvdan foydalanish to„g„risida“, „Atmosfera havosini
51
muhofaza qilish to„g„risida“ va boshqa Qonunlarida fuqarolarning tabiat bilan
bo„ladigan muloqotdagi majburiyatlari belgilab berilgan.
Inson huquqlari boyicha vakil. Inson huquqlarini himoya qiluvchi tizimga
Oliy Majlisning inson huquqlari bo„yicha vakili (ombudsman), inson huquqlari
bo„yicha Milliy markaz kiradi.
1995-yil 23-fevralda birinchi chaqiriq O‟zbekiston Respublikasi Oliy
Majlisining birinchi sessiyasida Oliy Majlisning inson huquqlari bo„yicha vakili
(ombudsman) lavozimi ta‟sis etildi va bu lavozimga Sayyora Rashidova saylandi.
Inson huquqlari bo„yicha vakil o„z faoliyatida huquqni himoya qiluvchi
organlar bilan aloqada ishlaydi, shaxslar va davlat, shaxslar va hokimiyat orasida
munosabatlarni yaxshilashga ko„maklashadi.
Inson huquqlari bo„yicha vakilning maqomi va faoliyat doirasi 1997-yil 26-
aprelda qabul qilingan „Inson huquqlari bo„yicha vakil (ombudsman)
to„g„risida“gi Qonun bilan belgilab berildi. Yakil faoliyatining asosiy
yo„nalishlari:
•
inson huquqlariga doir qonunlarga rioya etilishini nazorat qilish;
•
shikoyatlarni ko„rib chiqish bo„yicha aniq mexanizmni yaratish va fuqarolar
huquqlarining tiklanishi uchun samarali choralarni ko„rish;
•
vakilning fuqarolar, nohukumat tashkilotlari va ommaviy axborot vositalari
bilan inson huquqlari monitoringi sohasidagi hamkorligini mustahkamlash;
•
vakilning inson huquqlari masalalari bo„yicha xalqaro tashkilotlar bilan
hamkorligini rivojlantirish.
Inson huquqlari bo„yicha vakil yil oxirida sohadagi ishlar haqida parlament
va Prezidentga ma‟ruzalar kiritadi. O‟z faoliyatini olib borish paytida vakilning
daxlsizligi ta‟minlanadi va u tergov ishlari sohasida katta vakolatlarga ega.
Vakil BMT ning inson huquqlari bo„yicha markazi, YXHT ning demokratik
institutlar va inson huquqlari bo„yicha byurosi bilan hamkorlik qiladi,
uchrashuvlar va xalqaro seminarlar uyushtiradi.
Inson huquqlari va erkinliklarini himoya qilishda Prezident farmoniga asosan
1996-yilning noyabrida tashkil etilgan „Inson huquqlari bo„yicha Milliy
markaz“ning ahamiyati ham kattadir. Milliy markaz inson huquqlariga rioya
etilishi va bu huquqlarning muhofaza qilinishi yuzasidan ilmiy ma‟ruzalar
tayyorlaydi. Milliy markaz inson huquqlari bo„yicha davlat hokimiyati, boshqaruv
idoralari va jamoat birlashmalariga maslahatlar, takliflar berib turmoqda,
sotsiologik tadqiqotlar o„tkazmoqda. Milliy markaz fuqarolarning huquqlarini
amalga oshirilishi va rivojlantirish bo„yicha ma‟lumotlarning axborot bazasini
barpo etdi. Shuningdek, Milliy markaz xalqaro va milliy tashkilotlar, hukumatga
qarashli bo„lmagan tashkilotlar bilan hamkorlik qilmoqda, inson huquqlari
sohasida davlatlararo ikki tomonlama va ko„p tomonlama bitimlar ishlab chiqish,
ekspert kiholash ishlarida qatnashmoqda.
Respublikamizda qabul qilinayotgan qonun hujjatlarining inson huquqlari
sohasidagi xalqaro meyorlarga muvofiqligini, xalqaro huquqiy meyorlarini
mamlakatimizning amaldagi qonun hujjatlariga joriy etilishini ta‟minlashda 1996-
yil dekabrda tashkil etilgan Oliy Majlis huzuridagi Amaldagi qonun hujjatlari
52
monitoringi instituti ham ijobiy tadbirlarni amalga oshirmoqda.
Dostları ilə paylaş: |