Qazların molyar istilik tutumları. Mayer düsturu. Cismə istilik verdikdə və ya ondan istilik aldıqda onun temperaturu dəyişir. Bu dəyişməni xarakterizə etmək üçün istilik tutumu anlayışından istifadə edilir.
Xüsusi istilik tutumu. 1 kq maddəni 1K qızdırmaq üçün tələb olunan istilik miqdarına xüsusi istilik tutumu deyilir və o düsturu ilə tapılır.
Molyar istilik tutumu. Bir mol maddənin 1K qızdırmaq üçün tələb olunan istilik miqdarı molyar istilik tutumu adlanır. Molyar istilik tutumu düsturu ilə hesablanır.
İstilik tutumu qızdırılma prosesinin növündən asılıdır.
Adiabatik prosesdə olduğundan istilik tutumu sıfırdır.
Izotermik prosesdə olduğundan istilik tutumu sonsuz böyükdür.
Izoxorik prosesdəolduğundan kimidir. Onda sabit həcmdə molyar istilik tutumu i-sərbəstlik dərəcələrinin sayıdır.
İzobarik prosesdə olduğundan sabit həcmdə molyar istilik tutumu olur.
düsturu Mayer düsturu adlanır.
Beləliklə, -sabit həcmdə molyar istilik tutumu isə sabit təzyiqdə molyar istilik tutumudur.
Sabit təzyiqdəki molyar istilik tutumunun sabit həcmdəki molyar istilik tutumuna nisbətinə adiabatik əmsal, yaxud Puasson əmsalı deyilir:
Adiabatik proses və onun hal tənliyi. Sistemlə onu əhatə edən mühit arasında istilik mübadiləsi olmadan (yəni ) gedən prosesə adiabatik proses deyilir. Adiabatik proses üçün termodinamikanın I qanunu kimi yazılır.
və olduğundan kimi yazmaq olar.
Mendeleyev-Klapeyron tənliyindən p-ni tapıb yuxarıdakı bərabərlikdə nəzərə alsaq olar
Mayer düsturuna görə R=Cp-Cv olduğundan olur. Deməli bu zaman yuxarıdakı bərabərlik şəklini alır.
Bu bərabərliyi əvvəl inteqrallayıb ,
sonra alınan ifadəni antiloqarifmalasaq:
alarıq. Bu isə o deməkdir ki, adiabatik prosesdə olur.
Bu bərabərliyə adiabatik prosesin hal tənliyi, yaxudPuasson tənliyi deyilir.
p,V diaqramda Puasson tənliyi şəklində yazırlar.
