20-mavzu. Pulning xalqaro munosabatlardagi xarakat reja

20.7-jadval

Bigmagindeksinihisoblash

Bigmagichkinarxi	Dollardaginarxi	DollarXKP	Dollarganisbatankurs	farq
1	2	3	4	5
hisoblanishi	1:2	1:2,71	o‘rnatilgan	4-5
Dollar2,71	2,71	-	-	0
Peso4,1	1,40	1,51	2,88	-47
Real4,55	1,44	1,68	3,07	-45
Funt1,99	3,08	1,36	1,58	+16
YUan9,90	1,2	3,65	8,28	-56
Iena262	2,18	96,7	120	-19
Yevro2,71	2,89	1	1,10	+10
Zlotыy6,30	1,56	2,32	3,89	-40

Mazkurjadvaldabigmagindeksinihisoblashvauningahamiyatiko‘rsatilgan.Ya‘niAQShdabelgilangandavrdashumaxsulot 2 dollar71 tsentturadi.Dollardagixaridqobiliyatimazkurvalyutagabirdollarlikqanchamaxsulotto‘g‘rikelishinibildiradi.Xaridqobiliyativao‘rnatilgankurso‘rtasidagifarqdavlatningtashqiiqtisodiysiyosatiniizohlaydi.MasalanarzonienasiyosatiniyuritadiganYaponiyao‘zvalyutasini19%gaqadrsizlantiribo‘zeksportsalohiyatinioshirishimkoniyatigaega.Yevropadayesayevrokursiaksinchaparitetganisbatanyuqorio‘rnatilgan,buxududniAQSHgaeksportqilishasosiytashqiiqtisodiysiyosatemasligivaularishlabchiqaradigamaxsulotlarraqobatbardosh.

BigMakindeksiningboshqavariantlarihamyaratilgan.Masalan,2004-yilyanvaridaEkonomistjurnaliStarbaks kofesiasosida―TalleLatte‖indeksini ishlabchiqqan.

2007-yildaAvstraliyabankixodimlariBig Makindeksig‘oyasiasosida
―iPod‖indeksiniyaratishdi.Bunazariyaningyaratilishsababi―iPod‖texnikalaribirjoydaishlabchiqarilishihamdauningqiymatinisbatano‘zgarmasligiedi.LekinXitoydaishlabchiqarilganmahsulotniturlijoylargayetkazibberishuchunketadiganxarajatlargabog‘liqravishdauningnarxiturlijoylardabir-biridankeskinfarqqilishiniinobatgaolinmaganligisabablinazariya tanqidga uchradi.
Shuningdek,xaridqilishparitetinihisoblashningbumetodikamchiliklargahamega.
Ko‘pginamamlakatlarda―McDonald‘s‖kabixalqarorestorantlarmahalliyrestorantlargaqaragandabirmunchaqimmatligivabigmakuchuntalabhammajoydabirxilemasligi,mahalliysoliqlarningbir-biridanfarqqilishi,raqobatdarajasinarxlargao‘zta‘siriniko‘rsatadi.Bundantashqari,Gamgurgertayyorlashuchunkerakbo‘lganmahsulotlarningnarxihammajoydabirxilemas:Buxaridqilishparitetiningvalyutakursidannoto‘g‘rifarqqilishinikeltiribchiqaradi.
Shuningdek―McDonald‘s‖turlijoylardaturlichatijoratstrategiyasiniqo‘llaydi.Masalan,Fransiyadagamburgernarxi€1ga,Belgiyada€1.50gateng.YokiNyuyorkshahridagamburgerlarningshahartashqarisidagidanqimmatbo‘lishibigmaknarxlariningmamlakatturlihududlaridahamkattafarqqilishiniko‘rsatadi.
Bundantashqaribigmakturlimamlakatlardaturlicharetsiplardatayyorlanishihamuningnarxiturlichabo‘lishigaolibkeladi.
Shungaqaramasdan,iqtisodchilarko‘pinchaxaridqilishparitetinio‘lchashninghaqqoniyyo‘lisifatidaBigMakindeksinimisolkeltirishadi.

20.8.Savdobalansi, to‘lovbalansiva ularningholati


_To’lov balansi – xalqaro operatsiyalarning balans hisobvarag’i
bo’lib,bundadavlatningtovarlar,xizmatlar,kapitallarniolibkirishhamda
olib chiqish ko’rsatkichlarining nisbati ko’rinishidagi barcha xalqaroaloqalarimajmuipuldaifodalanadi.