2000 Yılında Türkiye Ekonomisi ve Türk Bankacılık Sistemi Doç. Dr. Ekrem keskiN

Parasal Büyüklükler

	Trilyon TL		12 aylık yüzde değişme
	2000	1999 Aralık		2000 Haziran Aralık
M1R	14.233	90		103	57
Dolaşımdaki para	3.214	63		78	78
Vadesiz mevduat	4.995	93		136	120
Repo	6.024	101		99	20
M2R	38.836	93		72	51
Vadeli mevduat	24.603	95		55	47
M2YR	63.191	98		82	46
DTH	24.355	105		99	38
Enflasyon (Tefe)		63		57	33

Kaynak: Merkez Bankası
Programın açıklanmasıyla birlikte faiz oranlarındaki hızlı düşüşe rağmen, programın getirdiği belirsizliklere bağlı olarak ekonomik birimler alternatif yatırım araçlarına geçişin kolay olması nedeniyle önce repoda kalmışlar, siyasi belirsizliklerin arttığı üçüncü üç aylık dönemde yabancı para mevduata geçmişlerdir. Bunda, doların uluslararası piyasalarda değer kazanması da etkili olmuştur.
Parasal Büyüklüklerin Dağılımı (Yüzde)

	1999		2000
	Aralık	Mart	Haziran	Eylül	Aralık
M2YR	100	100	100	100	100
TL	59	59	59	57	61
Nakit	4	4	4	5	5
Vadesiz	17	21	20	19	17
Mevduat	5	6	7	7	8
Repo	12	15	14	13	10
Vadeli	38	34	34	34	39
YP	41	41	41	43	39

Parasal büyüklüklerin dağılımında son üç ayda gerçekleşen hareketliliğin en önemli nedeni, mevduat faiz oranlarının hızla yükselmesine yatırımcıların olumlu tepki göstererek mevduat taleplerini artırmaları olmuştur. Mevduat faiz oranları, Ocak ayında kısa vadeli ve 12 aylık vadelerde yüzde 80’lerden yüzde 35-40’a çekilmiş ve Ekim ayına kadar bu düzeylerde kalmıştır. Ekim ayından sonra yeniden yükselme eğilimine giren mevduat faiz oranları, Kasım-Aralık döneminde yaşanan kriz nedeniyle yüzde 100’e yaklaşmıştır. Doların euro karşısında değer kaybetmeye başladığı bu dönemde yavaş da olsa döviz hesaplarından TL mevduata geçiş olmuştur.

2000 yılında toplam mevduat yüzde 46 oranında artmıştır. TL mevduat yüzde 54, yabancı para mevduat ise yüzde 38 oranında büyümüştür. Repo da dahil edildiğinde mevduatın artış hızı yüzde 50 olmuştur. Özel sektör tasarruf eğiliminin azalması, yabancı para borçlanmanın cazip hale gelmesi nedeniyle mevduat faiz oranlarının hızla düşürülmesi ve yabancı para ikamesinin sürmesi nedeniyle 1999 yılı ile karşılaştırıldığında toplam mevduat reel olarak önemli ölçüde yavaşlamıştır.
TL mevduatın vade yapısında da dikkati çeken bir hareketlilik olmuştur. İlk üç aylık dönemde altı aylık mevduattan üç aylık mevduata hızlı bir geçiş yaşanmış, vadesiz mevduatın ve bir ay vadeli mevduatın toplam içindeki payı ise yaklaşık olarak aynı kalmıştır. İkinci üç aylık dönemde üç ay vadeli mevduattan daha çok bir ay vadeliye geçiş olmuştur. Üçüncü üç aylık dönemde genel olarak altı aylık vadeye geçiş olurken, son üç aylık dönemde vadesiz, yedi gün ihbarlı ve 1 ay vadeli mevduata hızlı bir geçiş yaşanmıştır. TL mevduatın ortalama vadesi 1999 yılında 3,6 aydan 2000 yılında 2,2 aya gerilemiştir. Yabancı para mevduatın vade dağılımında ise altı ay vadeli mevduattan bir ay vadeli mevduata geçiş olmuştur. Yabancı para mevduatın ortalama vadesi 3,5 aydan 2,6 aya gerilemiştir. Bu gelişmeler sonrasında, toplam mevduatın vadesi 3,5 aydan, 2,6 aya gerilemiştir. Geçen yıl sonuna göre, 12 ay vadeli ve büyük oranda da altı ay vadeli mevduattan bir ay vadeli mevduata hızlı geçiş olmuş, üç ay vadeli mevduatın payı ise yaklaşık olarak aynı kalmıştır.
Toplam mevduatın vade bileşimi (Yüzde)

	1999 Aralık	Mart	2000 Haziran Eylül		Aralık
Toplam	100	100	100	100	100
Vadesiz ve 7 gün ihbarlı	18	18	19	19	19
1 ay	18	21	24	24	29
3 ay	35	41	37	36	36
6 ay	19	11	12	14	9
12 ay+	10	9	7	7	6
Ortalama (ay)	3,5	3,1	2,9	2,9	2,6

Mevduat artış hızındaki yavaşlamanın aksine kredi hacmindeki büyüme hızlanmıştır. Kamu kağıtlarının getirisinin düşmesiyle birlikte bankalar aktiflerini yeniden yapılandırmışlar, yurtdışı borçlanma yanında döviz pozisyonlarını da büyüterek kredi arzını arttırmışlardır.