2011 YÜksek lisans tez özetleri

ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI

POLAT GÜLFEM

Danışman : Yard. Doç. Dr. Ülkü ALVER ŞAHİN

Anabilim Dalı : Çevre Mühendisliği

Mezuniyet Yılı : 2011

Tez Savunma Jürisi : Yard. Doç. Dr. Ülkü ALVER ŞAHİN

Prof.. Dr. Süleyman TANYOLAÇ

Prof. Dr. Hüseyin SELÇUK

Doç.Dr. Aydın TAVMAN

Doç.Dr. Gülin Selda P.SOYLU

İstanbul Atmosferindeki Farklı Boyutlardaki Partikül Maddenin Metal İçeriğinin Belirlenmesi

Solunabilir partikül maddenin (PM₁₀) insan sağlığı üzerindeki etkileri, maruz kalınan süreye ve partikül maddenin fiziksel ve kimyasal özelliklerine bağlıdır. Partikül maddenin insan sağlığını bozan biyolojik etkileri günümüzde tam olarak açıklanamamıştır. Ağır metaller bozulmaz ve yok edilemezler ve insan vücudunda yüksek konsantrasyonlarda toksik etkileri vardır. Bu yüzden PM kimyasal karakterizasyonunun ve toksisitesinin belirlenmesi insan sağlığına olan etkilerinin açıklamasında büyük önem taşımaktadır.

Bu çalışmada İstanbul atmosferindeki partikül maddelerin metal derişimleri hakkındaki bilgiler ortaya konulmaktadır. Temmuz 2008- Ağustos 2010 tarihleri arasında İstanbul içinde belirlenen 5 noktada (Kilyos, Rasathane, Göztepe, Beşiktaş ve Avcılar) toplam 80 adet PM örneklemesi yapılmıştır. PM örnekleri kaskatlı PM örnekleyicisi ile sekiz farklı boyutta (<0,43 μm, 0,43-1,0 μm, 1,0-1,7 μm, 1,7-2,6 μm, 2,6-3,5 μm, 3,5-5,2 μm, 5,2-6,5 μm, ve 6,5-8,0 μm >8,0 μm) toplanmıştır. Kütle konsantrasyonu belirlenen örnekler çözünürleştirme işleminden sonra Zn, Fe, Cr, Ni, Pb, Cu, Cd, As, Mn, V ve Co içerikleri belirlenmiştir.

APM (Askıda Partikül Madde) konsantrasyonları en yüksek Göztepe ve en düşük Kilyos olmak üzere sırasıyla şöyledir: Kilyos: 16,8±5,1 ng/m³, Rasathane: 21,5±9,1 ng/m³, Avcılar: 28,6±13,6 ng/m³, Beşiktaş: 34,8±11,6 ng/m³, Göztepe: 48,6±34,0 ng/m³. APM içeriğindeki metal konsantrasyonları irdelendiğinde Cu, Mn, As ve Fe‘in en yüksek kış mevsiminde (24,6±1,2 ng/m³, 18,2± 0,7 ng/m³, 3,7±0,7 ng/m³, 1611±66,7 ng/m³) Göztepe‘de; Ni (5,1±0,2 ng/m³), Pb (17,7±2,3 ng/m³), Cd (1,04±0,03 ng/m³) Avcılar‘da gözlenmiştir. Yaz mevsiminde ise V (3,6±0,2 ng/m³) ve Zn (225,9±7,7 ng/m³) Beşiktaş’ta en yüksek değerleri alırken; As (7,8±0,12 ng/m³) Göztepe’de en yüksek değeri almıştır. Avcılar istasyonunda belirlenen metallerin, şehir arka planı olarak seçilen Kilyos’ a kıyasla 2 ile 4 kat yüksek değerler aldığı belirlenmiştir. Pb konsantrasyonunun ince tozlardaki (<2,6 μm) oranı Kilyos dışındaki istasyonlarda %67 ile %76 arasında yüksek değerler almıştır.