2011 YÜksek lisans tez özetleri

KAYALAR Özgecan

Danışman : Doç.Dr.Füsun ÖZTAY

Anabilim Dalı : Biyoloji

Programı : Zooloji

Mezuniyet Yılı : 2011

Tez Savunma Jürisi : Prof. Dr. Şehnaz BOLKENT

Prof. Dr. Cihan Demirci Tansel

Prof. Dr. Gül ÖNGEN

Doç. Dr. Füsun ÖZTAY

Doç. Dr. Kadriye AKGÜN DAR

HİPEROKSİK FARE AKCİĞERİNDE RETİNOİK ASİDİN ALVEOLAR EPİTEL YENİLENMESİNDEKİ ETKİSİ: MOLEKÜLER YAKLAŞIM

Alveolar epitel, akut ve kronik akciğer yaralanmalarında hasarın ilk olarak görüldüğü primer hedef dokudur. Transforme edici büyüme faktörü-beta 1 (TGF-β1), alveolar epiteli doğru ya da yanlış onarıma yönlendirebilen bir moleküldür. Bu çalışma prenetal, neonatal ve erken postnatal dönemde alveologenezde etkili olan retinoik asit (RA)’in erişkin akciğerde oluşturulan deneysel alveolar epitel hasarı sonrası alveolar epitel yenilenmesinde etkili olup olmadığını saptamak ve bu süreçte TGF-β1 sinyal yolu ve RA arasındaki ilişkiyi ortaya çıkarmak amacıyla yapılmıştır.

Çalışmada erişkin C57BL/6J fareler 4 deney grubuna ayrıldı. (1) intraperitoneal (ip) olarak 1:1 fıstık yağı/dimetilsülfoksid (DMSO) enjeksiyonu yapılan kontrol fareler, (2) 10 gün süresince günlük tek doz RA (1:1 fıstık yağı/DMSO karışımında çözündürülen, 50 mg/kg, ip) uygulaması yapılan fareler, (3) 3 gün süresince %98-100 oksijene maruz bırakıldıktan sonra 10 gün boyunca günlük tek doz 1:1 fıstık yağı/DMSO karışımı uygulanan (ip) fareler, (4) 3 gün süresince %98-100 oksijene maruz bırakıldıktan sonra 10 gün boyunca günlük tek doz RA uygulanan (ip) fareler. Alveolar alandaki hasar, çoğalma indeksi ve tip 2 pnömosit sayısı genel histolojik ve immunohistokimyasal yöntemlerle ışık mikroskobu altında araştırıldı. Akciğer homojenatlarında ELİZA ile TGF-β1 miktarları, western analizleri ile Smad proteinlerinin ekspresyonları, gerçek zamanlı polimeraz zincir reaksiyonları (QRT-PCR) ile Smad ve RAGE (tip 1 pnömosit markırı) genlerinin ekspresyonları ölçüldü.

RA, sağlıklı fare akciğerlerinde tip 2 pnömosit çoğalmasını uyardı ve tip 1/tip 2 pnömosit oranını dengeledi. Eksojen RA sağlıklı ve hiperoksik fare akciğerinde Smad 4 mRNA ekspresyonunu azaltarak Smad 3 bağımlı TGF-β1 sinyal yolunun kullanımını sınırladı. Hiperoksik fare akciğerinde aşırı uyarılmış Smad 3 bağımlı TGF-β1 sinyal yolu alveolar epitel/duvar incelmesi ve kopmasına, alveol ve septa sayısında azalmaya ve RAGE mRNA ekspresyonunda düşüşe neden oldu. Ayrıca hiperoksik fare akciğeri alveol çapında, septa kalınlığında, çoğalma indeksinde ve tip 2 pnömosit sayısında artışla karakterize edildi. Hiperoksik farelere eksojen RA uygulamaları hiperoksik akciğerde dejeneratif değişiklikleri iyileştirdi, kısmi alveolarizasyonu uyardı ve RAGE mRNA ekspresyonunu düşürdü. Hiperoksik fare akciğerinde RA’in terapötik etkisi Smad 4 mRNA ekspresyonlarının azaltılması ve Smad 7 mRNA ve protein ekspresyonlarının arttırılması yolları ile Smad 3 bağımlı TGF-β1 sinyal yolunun aktivasyonunun ve kullanımının sınırlandırılması nedeniyledir.

Sonuç olarak RA, Smad 3 bağımlı TGF-β1 sinyal yolunu Smad 4 ve Smad 7 molekülleri üzerinden translasyonel ve transkripsiyonel seviyede düzenler. Üstelik RA erişkin fare akciğerinde alveologenezle birlikte alveolar epitelin yenilenmesinde, onarımında ve bütünlüğünde etkilidir. RA, erişkin hiperoksik farelerde tip 2-tip 1 farklılaşması hariç akciğer hasarının iyileştirilmesinde terapötik ajan olarak önerilebilir.