2011 YÜksek lisans tez özetleri

Prematür Ovaryum Yetmezliği (Poy) Tanısına Yönelik Mikrodizin Bazlı Karşılaştırmalı Genomik Hibridizasyon Kiti (Microarray Cgh) Geliştirilmesi

Prematür ovaryum yetmezliği (POY), 40 yaş altı kadınlarda altı aydan uzun süreli, serumda artmış gonadotropin ve 40 U/L’den yüksek folikül uyarıcı hormon (FSH) varlığında ortaya çıkan erken adet kesilmesi şeklinde tanımlanır. POY’un sonucu olan dişi kısırlığı (infertilitesi) günümüzde düzeltilemez bir durumdur. POY ve uzun süreli östrojen eksikliği osteoporozun erken ortaya çıkmasına yol açabilir. Ailesel POY’un erken tanısı menopozun önceden tahmin edilmesine fırsat verip, embriyoların dondurulması ya da daha önceden çocuk sahibi olma gibi üremeyle ilgili seçeneklere olanak tanıyacaktır. POY sendromu, insanda folikül oluşumunu kontrol eden birden fazla genin etkili olduğu kompleks heterojenik klinik bir hastalıktır. Deneysel çalışmalardan elde edilen bilgilere göre bu genlerin dişi eşey kromozomunda POF1 (Xq26.2-q28) ve POF2 (Xq13.3-q22) lokuslarında kümelenmiş olabileceği tahmin edilmektedir. POF1 lokusunda FMR1, HS6ST2, TFDP3, GPC3 ile POF2 lokusunda DIAPH2, DACH2, POF1B genleri POY aday genleri olarak tanımlanmıştır. Bunun yanı sıra AIRE, DAZL, FOXL2, FSHR, GALT ve TGF-β gen ailesi üyelerinden GDF9, INHα gibi otozomal kromozomlarda taşınan genlerdeki mutasyonların da POY’da rolü olduğu düşünülmektedir. Günümüzde hem daha hızlı sonuç alınabilen, hem de analiz aşamasının tam otomatik olarak gerçekleştirilebildiği “MicroArray” CGH yöntemi araştırmacıların çalışmalarını yoğunlaştırdıkları bir yöntem olarak ortaya çıkmıştır. Bu yöntem ile tüm genom düzeyinde kromozomal kayıp ya da artışların yüksek çözünürlükte, kısa bir sürede analizi mümkün kılınmaktadır.

Bu tez çalışmasında, POY’a neden olan aday genlerin bulunduğu X ve otozomal kromozomlar üzerindeki lokusları çoklu kopyalar şeklinde içeren “microarray” CGH geliştirerek POY’a özgün ve mevcut teknolojilere nazaran daha hassas, kolay uygulanabilir, hızlı ve düşük maliyetli bu yöntemin, yaygın olarak uygulanabilmesine katkıda bulunulması amaçlanmıştır. Bu kapsamda, 393 “Bakteriyal Yapay Kromozom” (BAC) ve 20 “P1 fajı türevli Yapay Kromozom” (PAC) olmak üzere toplam 413 klona ait DNA bölgesini dörtlü kopya içerecek şekilde tasarlanmış, kontrol bölgeleriyle birlikte toplam 1824 spot içeren POY’a özgü mikroarray lamlarının üretimi gerçekleştirilmiştir.