2013 Yılı Güncel Bakanlar Listesi

1987′den 2013′e Anayasa değişiklikleri

12 Eylül 1982. Türkiye’de askeri darbeyle sivil otorite görevden uzaklaştırıldı. Yerine silahlı güce dayanan otorite geldi. Koşullar neydi, nasıl oluştu? Hep tartışıldı. Bu tartışma daha süreceğe benziyor.

Her darbe yönetiminde olduğu gibi 12 Eylül yönetimi de kendi hukuksal sistemini oluşturdu. Yapılan 1982 Anayasası, 7 Kasım 1982 tarihindeki halkoylamasında yüzde 91.17 ”Evet” oyuyla kabul edildi. Bu orana nasıl ulaşıldığı da tartışılagelen bir durum. Sonunda askeri yönetim tarafından yap(tır)ılan anayasa 9 Kasım 1982′de yürürlüğe girdi. Anayasa toplam 177 madde ve 16 geçici maddeden oluşuyordu. Eleştirilen çok yönü vardı, ancak maddeler kendi kendi bütünlüğü içinde ve öngörülen yapısal oluşum içinde düzenlenmişti.

1982 Anayasal sisteminin daha beşinci yılında ilk değişiklik gündeme geldi. Aradan geçen 25 yılda,  1982 Anayasası’nın 106 maddesi ve 4 geçici maddesi ile bir kez de başlangıç metni değiştirildi. Eklenen üç geçici maddeden ikisi daha sonra metinden çıkarıldı. Bu değişikliklerin biri Anayasa Mahkemesi’nce iptal edildi. Yapılan değişiklikler, 1982 Anayasası’nın yüzde 60′nın yeniden düzenlenmesi niteliğindeydi.

Türkiye’de bugün yeni bir anayasa metni hazırlanıyor. Bu amaçla kurulan uzlaşma komisyonu, ilk değişikliğin 25. yıldönünde yeni bir anayasal metin ortaya koyma çabasında. Bu çabanın sonucu, sivillerin toplumsal uzlaşma kültürünün nereye kadar götürülebileceğinin de bir örneği olacak. Bugünkü çalışmaların sonunda ”toplumsal uzlaşı” mı ortaya konulacak, yoksa yeni bir ”anayasa tartşması” mı başlayacak, bunu zaman gösterecek.

1982 Anayasası’nda farklı iktidarlar döneminde yapılan değişiklikler şöyle sıralanabilir:

Siyasi yasaklar kalktı

1982 Anayasası’ndaki ilk değişiklik anayasanın kabulünden 5 yıl sonra yapıldı.14 Mayıs 1984 tarihinde TBMM’de kabul edilen bu değişiklik 17 Mayıs 1987′de Resmi Gazete’de yayımlandı. İktidarda ANAP vardı ve Başbakan Turgut Özal’dı.

Bu düzenlemeyle Anayasa’nın 67, 75. ve 175. maddeleri yeniden düzenleniyor, Geçici 4. madde ise yürürlükten kaldırılıyordu. 67. maddenin değiştirilmesiyle  seçmen olma yaşı 21′den 19′a indirildi; 75. madde yeniden düzenlenerek milletvekili sayısı 400′den 450′ye yükseltildi.

12 Eylül öncesi siyasi partilerin ve liderlerine siyaset yasağı getiren Geçici 4. madde, bu konuda yapılan halkoylamasıyla yürürlükten kaldırıldı. Bu, 12 Eylül yasakçı yaklaşımına yönelik bir tavır olarak da yorumlanıyordu. Böylece, Süleyman Demirel, Bülent Ecevit, Necmettin Erbakan ve Alparslan Türkeş gibi liderlerin de aralarında bulunduğu kişiler ve siyasi partilerine yönelik siyaset yasağı sona erdi.

Radyo ve TV yayıncılığına serbestlik

Anayasa’daki ikinci değişiklik 8 Temmuz 1993 tarihinde yapıldı.  İktidarda bu kez DYP-SHP koalisyon hükümeti vardı ve Başbakanlık koltuğunda Tansu Çiller oturuyordu.

Radyo ve televizyon yayıncılığıyla ilgili 133. maddesi yeniden düzenlendi. Böylece, radyo ve televizyon istasyonları kurmak ve işletmek, yasal düzenlemelerle oluşturulacak şartlar çerçevesinde serbest hale getirildi.


Milletvekili sayısı arttı

Anayasa’daki 23 Temmuz 1995 tarihinde yapılan üçüncü değişiklik geniş kapsamlıydı. Anayasanın başlangıç metninin yanı sıra 33, 53, 67, 68, 69, 75, 84, 85, 93, 127, 135, 149. ve 171. maddeleri yeniden düzenlendi, 52. madde yürürlükten kaldırıldı.

Bu değişiklik kapsamında daha önce 19 olan seçmenlik yaşı 18′e indirildi. Siyasal partilerin yurt dışı faaliyetleri, kadın ve gençlik kolları gibi yan örgüt kurmalarını yasaklayan hükümler kaldırıldı. Yüksek öğretim elemanlarına, yasayla düzenlenecek çerçevede, siyasal  partilere üye olabilme imkanı sağlandı. Yüksek öğretimde kurumlarındaki öğrencilere de siyasal partilere üye olma hakkı .

1987′deki değişiklikle 400′den 450′ye çıkarılan milletvekili sayısı bu kez 550′ye yükseltildi.  ”Milletvekilliğinin nasıl sona ereceği” konusundaki tartışmalı hüküm yeniden düzenlendi. Yasama yılı başlangıcı Eylül ayından Ekim’e alındı. Anayasa’nın sendikalara siyasal faaliyet yasağını düzenleyen 52. maddesi yürürlükten kaldırıldı. Böylece,  sendikacıların siyasal faaliyette bulunmalarının yanı sıra sendikaların ve siyasal partilerin birbirlerine destek vermesinin önündeki engel kaldırıldı.

DGM’lerin üye yapısı

Dördüncü değişiklik 18 Haziran 1999 damgasını taşıyor.

Anayasa’nın 143. maddesinde yeniden düzenlenerek DGM’lerde yer alan asker üyelerin yerine sivil yargıçların atanması sağlandı. Bu düzenleme, daha sonraki süreçte kaldırılacak olan DGM’lerin sivilleşterilmesi anlamına geliyordu.

Özelleştirmeye anayasal güvence

Tarih 13 Ağustos 1999′yi gösteriyordu. Bu dönemde iktidarda DSP-MHP-ANAP koalisyon hükümeti vardı ve Bülent Ecevit başbakan koltuğundaydı.

1982 Anayasasına beşinci değişiklik yapıldı. Bu kez Anayasanın 47, 125. ve 155. maddeleri yeniden düzenlendi. 47. maddede yapılan değişiklikle ”özelleştirme” kavramı Anayasal güvenceye alındı. Bu kapsamda, kamu tüzel kişilerinin mülkiyetindeki işletme ve varlıkların özelleştirilmesine yönelik ilke ve yöntemlerin yasayla düzenleneceği hükme bağlandı.
Kamu hizmeti imtiyaz sözleşme ve şartlaşmalarında doğacak uyuşmazlıklarda da tahkim yolu açıldı.
Anayasanın 155. maddesinde değişiklik yapılarak, imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri, Danıştay’ın inceleme yapacağı konular arasından çıkarıldı. Düzenlemeyle Danıştay bu durumlarda sadece görüş bildirebilecek konuma getirildi. Bu, 1924 Anayasası’nda benimsenen sisteme dönülmesi anlamına geliyordu.

AB müktesebatına uyum

Anayasada yapılan altıncı değişiklik 3 Ekim 2001 tarihini taşıyordu. AB müktesebatına uyum çalışmaları kapsamındaki bu düzelemeler, aynı zamanda Anayasada yapılan en kapsamlı değişiklik oldu.  Bu çerçevede Anayasa’nın başlangıç metninin yanı sıra 13, 14, 19, 20, 21, 22, 23, 26, 28, 31, 33, 34, 36, 38, 40, 41, 46, 49, 51, 55, 65, 66, 67, 69, 74, 86, 87, 89, 94, 100, 118. ve 149. maddeler ile Geçici 15. maddesinde düzenlemeler yapıldı.

Değişiklikler kapsamında, gözaltına alma ya da tutuklanmada kişilerin hakim önüne çıkarılma süreleri AİHS’ne uyumlu hale getirildi. Şüphelilerin en geç 48 saatte, toplu işlenen suçlarda ise en çok 4 günde hakim önüne çıkarılması kuralı getirildi.
”Özel Hayatın Gizliliği” başlıklı madde yeniden düzenlendi. Bu kapsamda herkese, özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkı tanındı. Yazılı emir olmadıkça kimsenin konutuna girilemeyeceği, arama yapılamayacağı ve buradaki eşyaya el konulamayacağı anayasal kural olarak düzenlendi.
”Haberleşme Hürriyeti” başlıklı 22. maddede yeniden düzenlenerek, usulüne göre verilmiş hakim kararı ve yazılı emir olmadıkça, haberleşmenin engellenemeyeceği ve haberleşmenin gizliliğine dokunulamayacağı hükmü getirildi.

Düşünce ve ifade özgürlüğünün sınırları genişletildi. Milli güvenlik, kamu düzeni, kamu güvenliği ve bölünmez bütünlüğün korunması amaçlarıyla, düşünceyi açıklama ve yayma hürriyetinin sınırlanabileceği şartı Anayasa’ya konuldu.

Herkesin derneklere üye olma ya da üyelikten çıkma hürriyetine sahip olduğu yönündeki hüküm anayasa metnine konuldu. Toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleceklere izin almayı zorunlu tutan düzenleme kaldırıldı. Kanuna aykırı şeklide elde edilmiş bulguların delil kabul edilemeyeceği kuralı getirildi.
Kamulaştırmada, gerçek karşılıkların ödenmesi ve ödemede gecikme halinde faiz yönünden bireylerin zarara uğramamalarına ilişkin hükümler getirildi. Anayasanın 49. maddesinde yapılan değişiklikle devlete, çalışanların yanı sıra işsizleri de koruma görevi verecek şekilde düzenlendi. Asgari ücretin tespitinde, çalışanların geçim şartları ile ülkenin ekonomik durumunun gözönünde bulundurulması hükmü getirildi.
”Seçim kanunlarında yapılan değişiklikler, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmaz” hükmü 67. madde metnine eklendi. Parti kapatmadaki 69. maddede düzenlenen ”odak olma” hali tanımlandı. Bir partinin temelli kapatılmasının, sadece Anayasa’nın 68/4. fıkrasındaki eylemlerin odağı haline gelmiş olması şartıyla mümkün kuralı getirildi. Temelli kapatılan bir partinin kurucularının ve her kademedeki yöneticilerinin 5 yıl süreyle yeni bir partinin kurucusu, yöneticisi ve deneticisi olamayacağı hükmü getirildi. Siyasi partiler için kapatmanın yanı sıra Hazine yardımından yoksun bırakılma yaptırımı da anayasla düzelemeye alındı.
Parti kapatma daha zor hale getirildi. Anayasa Mahkemesinin Anayasa değişikliklerinin iptali ve siyasi partileri kapatmada, 5′te 3 çoğunlukla karar vermesi kuralı konuldu.
Türk vatandaşlarına tanınan TBMM’ye dilekçe ile başvurma hakkı, karşılıklılık esası gözetilmek kaydıyla yabancılara da tanındı. Milli Güvenlik Kurulu bünyesine Başbakan yardımcıları ve Adalet Bakanı da dahil edildi; kurul kararlarının tavsiye niteliğinde olduğu metne işlendi.
Anayasa’nın geçici 15. maddesinin son fıkrası yürürlükten kaldırıldı.

Referandumdan döndüren değişiklik

10. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’in, anayasa değişikliği paketindeki milletvekillerinin özlük ve emeklilik haklarına ilişkin maddeyi referanduma götürme kararı aldı. 86. maddedeki bu düzenleme için 21 Kasım 2001 tarihinde yeniden Anayasa değişikliğine gidildi. Bu maddede değişiklik yapan yasa 1 Aralık 2001′de Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Bu kapsamda, Sezer’in önceki değişiklik metnini referanduma götürme kararının konusu ortadan kaldırıldı.

Sekizinci değişiklik

1982 Anayasası’ndaki sekizinci değişiklik 26 Aralık 2002 tarihinde yapıldı. Bu kapsamda Anayasanın 76. ve 78. maddeleri yeniden düzenlendi. ”Milletvekilliği Seçilme Yeterliliği” başlıklı maddedeki değişiklikle milletvekili seçilemeyecek şartlar arasında sayılan ”ideolojik veya anarşik eylemlere” ifadesi ”terör eylemlerine” olarak değiştirildi.

TBMM üyeliğinde boşalma durumunda, Meclis kararıyla ara seçime gidilebileceği; ancak bir ilin veya seçim çevresinin TBMM’de üyesinin kalmaması halinde, boşalmayı takip eden 90 günden sonraki ilk Pazar günü ara seçim yapılması hükme bağlandı.

-Ölüm cezası kaldırıldı

Türkiye’de AK Parti iktidardaydı ve başbakan koltuğunun yeni sahibi Recep Tayyip Erdoğan’dı.

AB müktesebatına uyum düzenlemeleri kapsamındaki bir başka anayasa değişikliği paketi 7 Mayıs 2004 tarihinde kabul edildi. Anayasa’nın 10, 15, 17, 30, 38, 87, 90, 131. ve 160. maddelerinde değiştirlidi, 143. madde kaldırıldı.
Bu düzenlemeler kapsamında, kadınlar ve erkeklerin eşit haklara sahip olduğu, 10. maddede yapılan değişiklik ile Anayasa’ya konuldu. Devletin, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlü olduğu da metinde yer aldı. Basın araçları anayasal koruma altına alındı.   Anayasa’nın, 38. maddesinde yapılan yeni düzenlemeyle ölüm cezası kaldırıldı.
Temel hak ve özgürlükler konusunda uluslararası anlaşmalar ile kanunların çelişmesi durumundaki uyuşmazlıkta, hangisinin öncelikli olacağı anayasal düzenlemeye alındı. Bu kapsamda, Anayasanın 90. maddesine bir fıkra eklenerek, uyuşmazlıklarda, uluslararası anlaşma hükümlerinin esas alınacağı ilkesi getirildi.
YÖK’e Genelkurmay’dan temsilci verilmesi uygulamasına son verildi.
Anayasanın 160. maddesindeki  ”Silahlı Kuvvetler elinde bulunan devlet mallarının TBMM adına denetlenmesi usulleri, milli savunma hizmetlerinin gerektirdiği gizlilik esaslarına uygun olarak kanunla düzenlenir” fıkrası metninden çıkarıldı.
1999′daki tümüyle sivil yargıçlardan oluşacak şekilde düzenlenen DGM’ler bu kez kaldırıldı.

RTÜK değişikliği

Anayasadaki onuncu değişiklik 21 Haziran 2005 tarihinde yapıldı. Bu kapsamda, Anayasanın 133. maddesi yeniden düzenlenerek, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’na (RTÜK) üye seçimine ilişkin hükümler yeniden düzenlendi.

Onbirinci değişiklik

1982 Anayasası’ndaki onbirinci değişiklik 29 Ekim 2005 tarihinde yapldı.

Bu düzenleme kapsamında Anayasanın 130, 160, 161, 162. ve 163. maddeleri değiştirildi. Sayıştay denetim kapsamı genişletildi; bütçenin hazırlanması, uygulanması ve kontrolüne ilişkin süreç yeniden düzenlendi. Anayasanın 162. maddesindeki ”genel ve katma bütçe tasarıları” ibaresi ”merkezi yönetim bütçe tasarısı” şeklinde değiştirildi.

Seçilme yaşı 25′e indi

1982 Anayasası’nda yapılan onikinci değişiklik 13 Ekim 2006 tarihini taşıyordu. Anayasanın 76. maddesinde yapıla değişiklikle seçilme yaşı 30′dan  25′e indirildi.

Onüçüncü değişiklik

1982 Anayasası’ndaki onüçüncü değişiklik 10 Mayıs 2007 tarihinde yapıldı.

Bu çerçevede, Anayasaya Geçici 17. madde eklendi. Bu düzenlemeyle, 22 Temmuz 2007′de yapılacak seçimde; bağımsız adayların isimlerinin birleşik oy pusulasında yer almasına yönelik düzenlemeler yapılıyordu.

Cumhurbaşkanını halkın seçmesi

1982 Anayasası’nda 31 Mayıs 2007 tarihinde yapılan 14. değişiklik de önemli düzenlemeler getiriyordu. Bu kapsamda, Anayasanın 77, 79, 96, 101. ve 102. maddeleri yeniden düzenlendi; Anayasaya Geçici 18. ve Geçici 19. madde eklendi.

Milletvekili seçiminin 5 yıl yerine 4 yılda bir yapılması öngörüldü. TBMM’nin,  seçimler dahil yapacağı tüm işlerde, üye tamsayısının 3′te 1′i (184) ile toplanması  kurala bağlandı. Meclis’in, Anayasa’da başkaca bir hüküm yoksa toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar vermesi, ancak karar yeter sayısının hiçbir şekilde üye tamsayısının 4′te 1′inin bir fazlasından az olamayacağı hükmü getirildi.
Cumhurbaşkanı seçiminde de köklü değişikliğe gidiliyordu. Cumhurbaşkanının 5+5 yıllık görev süresiyle ve halk tarafından seçilmesi kuralı getirildi. Bu seçimin nasıl yapılacağına ilişkin düzenlemeler ve buna ilişkin usul ve esasları düzenleme konusanda YSK’ya verilen yetkiler de anayasa değişikliğinde yer alıyordu.

Anayasa’nın, ”Seçim kanunlarında yapılacak değişikliklerin, yürürlüğe girdikleri tarihten itibaren 1 yıl içinde uygulanamayacağına” ilişkin maddesinin, Cumhurbaşkanı seçiminde dikkate alınmaması hükme bağlandı. Cumhurbaşkanı seçimine ilişkin getirilen yeni düzenlemelerin 11. Cumhurbaşkanı seçiminde uygulanmasını öngörülüyordu. Bu düzenlemeler halkoyuna sunuldu.

Onbeşinci değişiklik

Anayasa’daki 15. değişiklik 16 Ekim 2007′da gerçekleştirildi. Bu, bir bakıma, daha önceki değişiklik ve ardından oluşan yeni parlamentonun yeni cumhurbaşkanını seçmesiyle kaçınılmaz hale gelmişti. Bu kapsamda,  ”Seçim kanunlarında yapılacak değişikliklerin 11. Cumhurbaşkanı seçiminde uygulanması”na imkan sağlayan Geçici 18. madde ile ”Cumhurbaşkanı seçimine ilişkin getirilen yeni kuralın 11. Cumhurbaşkanı seçiminde de uygulanmasını” öngören Geçici 19. madde Anayasa metninden çıkarıldı.

Anayasa Mahkemesi iptal etti

1982 Anayasası’nın 10. maddesi 9 Şubat 2008 tarihinde değiştirildi. ”Üniversitelerde türbanı serbest bırakan düzenleme” olarak da nitelenen değişiklik kapsamında, ”devlet organları ve idare makamlarının, bütün işlemlerinde olduğu gibi her türlü kamu hizmetlerinden yararlanılmasında kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorunda olduğu” kurala bağlanıyordu. Anayasa 42. maddede yapılan değişiklikle ise yüksek öğretimde başörtüsünün serbest bırakılmasına ilişkin hüküm kabul edilerek, kanunda açıkça yazılı olmayan herhangi bir sebeple, kimsenin yüksek öğrenim hakkını kullanmaktan mahrum edilemeyeceği belirtildi.

Yapılan bu değişiklikler Anayasa Mahkemesi’nce iptal edildi

Darbe yönetimine yargı yolu

1982 Anayasası’nda yapılan 17. ve son değişiklik 7 Mayıs 2010 tarihli kanunla yapıldı. Bu düzenlemeler, 12 Eylül 1980 askeri müdahalesinin 30′uncu yılında halk oylamasına sunularak kabul edildi.

Bu değişiklikler 1982 Anayasası’nın 23 maddesi ile Geçici 15, 18 ve 19. maddelerini kapsıyordu. Anayasanın Geçici 15. Maddesi’nin yürürlükten kaldırılması 12 Eylül darbesi yöneticilerine yargı yolunun açılması anlamına geliyordu. Sendikal yaşam, ekonomi ve sosyal konulara ilişkin düzenlemeler Anayasanın 10, 20, 23, 41, 51, 53, 54, 74, 84, 94, 125, 128, 129, 144, 145, 146, 147, 148, 149, 156, 157, 159, 166. madelerini kapsıyordu.
Yapılan değişikliklerdeki bazı hükümler Anayasa Mahkemesince iptal edildi. Anayasa değişikliği ise  12 Eylül 2010 tarihinde halkoyuna sunuldu ve kabul edildi.
–
Kaynaklar: TBMM kayıtları, ”551.vekil” arşivi, süreli yayınlar

Anayasal Bilgiler (Soru Cevaplar):

• 1-Osmanlı Devletinin yönetim biçimi 1876 anayasası öncesinde nasıldır? Mutlak monarşi

2-Türk Hukuk sisteminde ilk anayasal girişimin adı nedir?Senedd-i ittifak

3-Osmanlı Devletinin ilk anayasası hangisidir? 1876 Kanun-i Esasi

4-Egemenliğin millete ait olduğu,ilk kez hangi anayasa ile kabul edilmiştir?1921 Anayasası.

5-Laiklik ilkesi anayasamıza ilk kez ne zaman girmiştir? 1937(1924 anayasasında yapılan değişiklikle)

6-Devletin dini İslam’dır ibaresi ne zaman çıkartılmıştır?1928(1924 anayasasında yapılan değişiklikle)

7Çok partili siyasi hayat ilk kez hangi anayasa döneminde başlamıştı?1924

8-Hangi hallerde ve kim tarafından seçimlerin ertelenmesine karar verilebilir? Savaş hali/TBMM

9-TBMM ve yerel yönetimler seçimleri kaç yılda bir yapılır? 5

10-Süresi dolmadan meclis seçimlerine kim karar verir? TBMM

11-Meclis çalışmalarını hangi düzenlemeye bağlı olarak yürütür? Meclis iç tüzüğü

12-Yasama dokunulmazlığı kaldırılan milletvekili nereye müracaat edebilir? Anayasa mahkemesi

13-Yasama sorumsuzluğunun kapsamı nelerden ibarettir? :Oy,söz ve düşünce

14-Türkiye’de uygulanan genel seçim barajı yüzde kaçtır? 10

15-Türkiye’de yapılan seçimlerin denetimi ve gözetimini sağlayan kuruluş kimdir? Yüksek seçim kurulu

16-Ara seçimlere hangi hallerde gidilir? TBMM üyeliğinin %5’ini boşalması Bir ilin veya seçim çevresinin TBMM hiç üyesinin kalmaması.

17-Yasama dokunulmazlığını kaldıran karar organının adı nedir? Anayasa mahkemesi

18-Genel seçimlere ne kadar süre kala/ süre geçmedikçe ara seçim yapılamaz? 1 yıl kala/30 ay geçmedikçe

19-Milletvekilinin seçimden önce veya sonra işlediği ileri süren bir suç nedeniyle tutuklanamamasına,sorguya çekilememesine,yargılanamaması na ne ad verilir? Yasama dokunulmazlığı

20-Millet vekilliğini düşüren halleri maddeleyiniz? İstifa,**üm ve gaiplik, Milletvekili seçilmeye engel bir suçtan hüküm giyme, Mecliz çalışmalarına izinsiz ve özürsüz 5 birleşim günü katılmama, Milletvekilliği görevi ile bağdaşmayan bir işi sürdürmekte ısrar etme

21-TBMM’nin hükümeti denetleme yollarını yazynız? Soru,Gensoru,Meclis araştırması,Meclis soruşturması

22-Meclis denetim yollarından hangisi hükümetin siyasi sorumluluğunu doğurur? Gensoru ve meclis soruşturması

24-TMBB’yi doğrudan toplantıya çağırabilecek olan kişiler? Cumhurbaşkanı/Meclis başkanı

25-Cumhurbaşkanına kim vekalet eder? Meclis başkanı

26-Meclis başkanı kim tarafından seçilir? TBMM

27-TBMM toplantı ve karar yeter sayısı hangisinde sırasıyla doğru verilmiştir? Meclisin 3/1 ile toplanır ve salt çoğunlukla karar verir.Ancak karar yeter sayısı meclis üye sayısının 4/1 altında olamaz.

28-Yürütme işlevini üstlenen kuruluşları yazınız? Cumhurbaşkanı/Bakanlar kurulu

29-“Meclis hükümeti sisteminden vazgeçilerek parlementer sisteme geçilmiş ve iki başlı yürütme biçimi benimsenmiştir.”yukarıdaki değişiklik hangi anayasayla yapılmıştır? 1924 Anayasası.

32-Cumhurbaşkanının istisnai ceza sorumluluğu dışındadır? Vatana ihanet

33-Genelkurmay Başkanlığı hangisine karşı sorumludur? Başbakan

34-TBMM genel seçimlerinden önce çekilen bakanlar hangileridir? Adalet,İçişleri,Ulaştırma bakanlıkları

35-Devlet denetleme kurumu kime bağlıdır.Hangi alanları denetleyemez? Cumhurbaşkanlığına,Askeri ve Adli kurumları

36-Ulusal güvenlik politikaların oluşturulmasında hükümete yardımcı olan kuruluş? MGK(Milli Güvenlik Kurulu)

37-Bakanlıkla ilgili önemli bilgiler oluşturunuz? Başbakanın önerisi üzerine Cumhurbaşkanı tarafından atanır ve görevden alınırlar. Bakanlar kurulu oy birliği ile karar alır.
Bir bakan en fazla bir bakana vekalet edebilir. Yüce divana giden bakanın görevi sona erer. Gensoru yoluyla bakanların siyasi sorumluluğuna gidilebilir.

38-Kanun hükmünde kararname çıkarma kim tarafından kime verilir? TBMM tarafından Bakanlar kuruluna verilir.

39-Kanun hükmünde kararnameler genel olarak ne zaman yürürlüğe girer? Resmi gazetede yayımlandıkları gün.

40-Kuvvetler birliğini oluşturan unsurlar nelerdir?Ve kimler trf. Kullanılır? Yasama—TBMM Yürütme–Cumhurbaşkanı/Bakanlar kurulu Yargı—Bağımsız Türk mahkemeleri

41-Yüksek mahkemeleri yazınız? Anayasa mahkemesi,Danıştay,Yargıtay,As keri Yargıtay,Askeri yüksek İdare mahkemesi,uyuşmazlık mahkemesi. (Sayıştay/YSK Yüksek mahkeme değildir)

42-“Hakim ve savcılar azlolunamazlar,kendileri istemedikçe anayasada gösterilen yaştan öne emekliye ayrılamazlar”.Yukarıda anlatılan ilke nedir? Hakimlik teminatı

43-Hakim ve savcılar Yüksek kurulu başkanı aşağıdakilerden hangisidir? Adalet bakanı.

44-Hakim ve Savcılar Yüksek kurulu üyeleri-Adalet başkanı ve müsteşarı hariç-kim tarafından atanır?Ve üyelerinin görev süresi ne kadardır? Cumhurbaşkanı tarafından 4 yıl süreyle.

45-Kanun Hükmünde Kararnamelerin Anayasaya uygunluğunu kim yapar? Anayasa mahkemesi.

46-Anayasa mahkemesi tarafından sadece şekil yönünden denetlenir? Anayasa değişikliği.

47-Adliye mahkemelerince verilen karar ve hükümlerin temyiz mercii neresidir? Yargıtay.

48-İdari mahkemelerince verilen karar ve hükümlerin temyiz mercii neresidir? Danıştay

49-Askeri mahkemelerince verilen karar ve hükümlerin temyiz mercii neresidir? Askeri Yargıtay

50-Hakim ve savcılar kim tarafından denetlenirler? Adalet bakanlığı.

51-Anayasa mahkemesi başkanını kim seçer? Anayasa mahkemesi üyeleri.

52-Anayasa mahkemesi üyelerini kim seçer? Cumhurbaşkanı.

53-Anayasa mahkemesi kararlarıyla ilgili birkaç not yazınız? İptal kararları geriye yürümez.
Anayasa mahkemesi kararları kesindir.devletin bütün kurumlarını ve gerçek/tüzel kişileri kapsar.
İptal edilen hükümler,iptal kararının resmi gazetede yayımlandığı tarihte yürürlükten kalkar.Anayasa mahkemesi iptal hükmünün gireceği tarihi ayrıca karalaştırabilir.Bu süre kararı Resmi gazetede yayımlandığı günden başlayarak 1 (Bir) yılı geçmez.
Anayasa mahkemesi bir hükmü iptal ederken kanun koyucu gibi hareket ederek,yeni bir uygulamaya yol açacak biçimde hüküm tesis edemez.

54-Yargıtay üyeleri kim tarafından şeçilir? Hakim ve Savcılar Yüksek Kurulu.

55-Anayasa kaç maddeden oluşmaktadır? 177

56-Anayasamızın ilk maddesini yazınız? Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir.

57-Vatandaş Kime denir? Türkiye’ye vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkese vatandaş denir.

58-Bir siyasi partinin kapatılmasına neden olan yöneticiler kaç yıl ceza alırlar? 5

59-Siyasi partiler hangi mahkemenin kararıyla kapatılırlar? Anayasa mahkemesi.

60-Seçim dönemi dolmadan seçimlerin yenilenmesine karar verilerek yapılan seçime ne ad verilir? Erken seçim

61-Yüksek Seçim Kurulunun kararları aleyhine hangi mercie başvurulur? YKS karaları kesindir.Başvurulamaz…

62-Bir seçim döneminde en fazla kaç defa ara seçime gidilir?Koşulları nelerdir.2(iki)kez..Bir ilin veya seçim bölgesinin TBMM üyesi kalmaması.

63-Milletvekili tarafından yapılan kanun önerisine ne ad verilir? Kanun teklifi.

64-Bakanlar Kurulu tarafından yapılan kanun önerisine ne ad verilir? Kanun tasarısı.

65-hükümet olmayan,mecliste temsil olunan partilerden en fazla milletvekiline sahip partiye ne ad verilir? Ana muhalefet partisi.

66-Birden fazla partinin bir araya gelerek hükümet kurmalarına ne ad verilir? Koalisyon.

67-Salt çoğunluk nedir? Meclis üye tamsayısının bir fazlası(550/2+1)

68-Milletvekilleri hangi sosyal güvenlik kurumuna tabidir? T.C Emekli Sandığı

69-Milletvekiline sağlanan mali imkanların tamamı hangi şıkta verilmiştir? Ödenek-yolluk-emeklilik imkanı.

70-Henüz kanunlaşmamış kanun tasarısının ömrü ne kadardır? Hükümetin ömrüyle sınırlıdır.

71-Anayasamıza göre kanun hükmünde kararname hangi nitelikleri taşımalıdır? Önemli olma,kısa süreli olma,Zorunlu olma ve sosyal/eko.haklarla ilgili olma.

72-Anayasamıza göre doğrudan iptal davası açabilme hakkı kimlere

aittir? Cumhurbaşkanı,İktidar ve ana muhalefet partisi.

73-Tüzükler hakkında kısa notlar yazınız? Kanunların uygulanmasını göstermek veya emrettiği işleri belirtmek, Kanunlara aykırı olamazlar, Danıştay’ın incelemesinden geçerler, Bakanlar kurulunca çıkarılır.

74-Yönetmelik çıkarma yetkisi sadece kime aittir? Kamu tüzel kişiliğine sahip olan kurumlar.

75-Cumhurbaşkanına ilk kez 1982 anayasasıyla hangi değişiklik getirilmiştir? Başbakanını önerisi üzerine bakanların görevine son vermek, Cumhurbaşkanının dışarıdan seçilmesine olanak sağlanması.

76-Sosyal düzen kuralları nelerden oluşmaktadır? Hukuk,gelenek-görenek,Din kuralları,ahlak kuralları,Görgü kuralları.

76-Hukukun diğer sosyal kurallarından temel farkı nedir? Yaptırımı devlet zoruna dayanması-Kamu gücünü barındırması.

77-Bir kuralın hukuk niteliği taşıması için gerekli olan üç şey nedir? Yazılı,sürekli,genel olması gerekir.

78-Kurallar hiyerarşisinin en üst sırasındaki norm hangisidir? Anayasa daha sonra kanun,KHK,tüzük,yönetmelik.

79-Hangi hukuk dalında örf ve adete yer verilmez? Ceza hukuku.

80-Bölge idare mahkemesi hakkında kısa notlar tutunuz? Adalet bakanlığınca kurulur.İdare ve vergi mahkemesinin tek hakimle verdiği kararlara karşı yapılan itirazları kesin olarak karara bağlar.

81-Ceza mahkemeleri genellikle hangi davalara bakmaktadır? Dolandırıcılık,Hırsızlık,Yaral ama ve Cinayet.

82-Yetkili bir makam tarafından olan ve hala yürürlükte bulunan hukuk kurallarının tümüne ne ad verilir? Pozitif Hukuk.

83-Normal erginlik hangi yaşın doldurulmasıyla kazanılır? 18

84-1982 anayasasına göre değiştirilemeyecek hükümler nelerdir? Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir.

Atatürk milliyetçiliğine bağlı,insan haklarına saygılı,Laik,demokratik,soysa hukuk devletidir. Milli marşı İstiklal Marşıdır. Başkenti Ankara,Dili Türkçe’dir

85-1921 Anayasasının getirdiği en temel yenilik nedir? Milli Egemenlik

86-1982 anayasasında temel hak ve hürriyetlerin sınırlandırılmasında dikkate alır? Milletlerarası hukuktan doğan yükümlülüklerin ihlal edilmemesi, **çülülük ilkesi,
Demokratik toplum düzenin gerekleri, Anayasanın sözüne ve ruhuna aykırı olmaması.

87-Türk Tarihindeki tek yumuşak anayasamız hangisidir? 1921 Anayasası.

88-Hangileri KHK ile düzenleme imkanı yoktur? Bütçe,Temel haklar,Kişi hakları,Siyasi haklar.

89-Yasama dokunulmazlığının kaldırılması ve üyeliğin düştüğüne dair meclis kararının iptali Anayasa mahkemesinden ne kadar süre içinde istenebilir? Bir hafta (7 gün)

90-Kanun hükmünde kararnameler hangi anayasal düzenleme ile gelmiştir? 1961 Anayasasında 1971 değişikliğiyle.

91-Türkiye Büyük Millet Meclisi bir yasama yılında en fazla ne kadar tatil yapar? 3(Üç) ay.

92-Yasama organının bir konuyu araya işlem girmeksizin doğrudan doğruya düzenleyebilmesi hangisi ile ifade edilir? Yasama ilkelliği.

93-Siyasi partilerin mali denetimini ve temelli kapatılmasına kim karar verir? Anayasa mahkemesi.

94-Anayasa mahkemesini şekil bakımından iptal davası,değişikliğin yayını tarihinden itibaren kaç gün içinde alınabilir? 10 (On) gün içinde…

96-Hakimlik teminatının en önemli unsuru nedir? Hakimlerin azlolunmaması ilkesi.

97-Bir mahkemede görülmekte olan davanın karara bağlanmasının,karar etkisi olacak normun anayasaya uygun olup olmamasına bağlı olduğu durumda yapılan denetime ne ad verilir? Somut norm denetimi

98-Somut norm denetiminde Anayasa mahkemesinin ne kadar süre içinde karar vermesi gerekir? 5 (Beş) ay

99-Halkın doğrudan katılmasını sağlayan yönteme ne ad verilir? Referandum.

100-Koruyucu hak ne demektir? Bireyi,devlete ve topluma karşı koruyan hak.

101-1982 Anayasasına göre,aşağıdakilerden hangisi TBMM’ye karşı,milli güvenliğin sağlanmasından sorumludur? Bakanlar Kurulu

102-1982 Anayasasında “Siyasi partiler,önceden izin almadan kurulurlar”hükmü hangi temel ilkenin bir gereğidir? Demokratik devlet

103-1982 Anayasasına göre TBMM’de aşağıdakilerden hangisinin gizli oyla yapılması zorunludur? Cumhurbaşkanın seçilmesi.

105-1982 Anayasasına göre Cumhurbaşkanının tek başına yapabileceği işlemlerin yargısal denetimi ile ilgili olarak ne söylenebilir?Bu işlemlere karşı yargı yoluna gidilemez.

106-Demokratik bir toplumda halk yöneticilerini nasıl belirler? Seçim ile.

107-1982 Anayasasına göre,Cumhurbaşkanı tarafından hükümeti kurmakla görevlendirilen kişinin,mutlaka taşıması gereken koşul nedir? Milletvekili olması(Meclis üyeliği)

108-1982 Anayasasına göre açık olan bakanlıklarla izinli veya özürlü bakanlara kim vekalet eder? Bakanlardan biri.

109-Dilekçe hakkı nedir? Vatandaşların kendileriyle ilgili dilek ve şikayetleri hakkında yetkili makamlara ve TBMM’ye yazı ile başvurma hakkıdır.

110-Köyde bulunan bütün seçmenlerin bulunduğu kurula ne ad verilir? Köy derneği.

111-Emlak vergisi veya veraset ve intikal vergisinin aşırı ölçüde yükseltilmesi,aşağıdaki temel hak ve özgürlüklerinden hangisini kısıtlar? Emlak,arsa,konut taşınmaz mallar olup,Mülkiyet hakkını kısıtlar.

112-Parlementer sistemin ayrıcı bir özelliğini yazınız? Yürütme organının yasama organından kaynaklanması ve ona karşı sorumlu olması.

113-1982 Anayasasında yer alan ”Türkiye Devleti ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür ”hükmü hangisinin doğal sonucudur. Milli egemenlik.

114-Türk Tarihindeki ilk yazılı anlaşmanın adı nedir? 1876 Kanun-ı Esasi

115-1982 Anayasasına göre Cumhuriyetin nitelikleri nelerden oluşur? İnsan haklarına saygılı,Laik,Demokratik,sosyal hukuk devleti.

116-Türk vatandaşlığını kanıtlamada kullanılabilecek belgeler nelerdir? Nüfus cüzdanı,Nüfus kayıtları,pasaport,pasavan ve ehliyet.

117-Bir kimsenin kendi şahsına ve malına yapılan ve halen devam eden hukuka aykırı bir saldırıyı önlemek için yaptığı karşı saldırı niteliğindeki eyleme ne ad verilir? Meşru müdafaa.

118-Türkiye’nin taraf olduğu Milletler arası sözleşme çerçevesinde hangi kurumun zorunlu yargı yetkisini kabul etmiştir? Avrupa İnsan Hakları mahkemesi.

119-1982 Anayasasına göre savaş,seferberlik,sıkıyönetim ve olağanüstü hallerde milletlerarası hukuktan doğan yükümlülükler ihlal edilmek kaydıyla aşağıdaki temel hak ve hürriyetlerden hangisinin kullanılması durdurulamaz? Vicdan hürriyeti

ali konferansı başladı. Yaklaşık 200 ülkeden temsilciler, iklim değişikliği ile mücadele yollarını görüşmek üzere Endonezya’nın Bali kentinde biraraya geldi.
Birleşmiş Milletler’in öncülüğünde bugün başlayan iki haftalık toplantıda, geçerlik süresi 2012 yılında dolacak olan Kyoto Protokolü’nün yerini alacak yeni bir anlaşma için müzakere çerçevesi ve takvmi belirlenmesi öngörülüyor.
Adli Terimler:
Adli sicil kaydı: Kesinleşmiş mahkumiyet kararlarını gösterir kayıt.
Aleniyet: Açıklık, izlenebilirlik.

Ara karar: Son hüküm olmayıp hükme giden yolda verilen ara, yardımcı kararlar.

Arama (Adli arama): Hâkim kararı ile yapılan ev ve işyeri araması.

Arama (Önleme araması): Suçun işlenmeden önceki aşamasında idarece

yürütülen arama biçimi.

Ayırma (Davaların ayrılması): Fiili ya da hukuki bağlantısı olmayan veya birisi

hakkında verilecek kararın diğer davayı etkilemeyeceği durumlarda
davaların ayrılarak yürütülmesi.

Bağlantı (Davalar arası): İrtibat, bir dava hakkında verilecek karar diğerini

etkileyebilecek durumda olması.

Beraat: Suçlu bulunmama hali, başlangıçtan beri kirlenmemiş olma.

Bihakkın (Tahliye): Şart olmaksızın, hakkıyla cezasını çekmiş, tüketmiş olma.

Bilirkişi (Ehl-i vukuf): Alanında görüşüne başvurulacak kadar uzman.

Birleştirme (Davaların birleştirilmesi): Aralarında bağlantı olan, biri hakkında
verilecek kararın diğer dava sonucu etkileyecek olması durumunda
her iki davanın birlikte yürütülmesi.

Bono: Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenen, alacağın miktarını, borçlusunu ve

ödenme zamanını gösteren belge.

Butlan: Hukuki işlemin hiç doğmamış sayılması, yok sayılması.

Cebri icra: Zorla yerine getirme.

Celse: Oturum, duruşma.

Ceza fişi: Kesinleşen kararların türü ve miktarına ilişkin adli sicil (sabıka)
kayıtlarına işlemek üzere düzenlenen ve adli sicile sevkedilen evrak.

Ciranta: Bir senedi ciro eden kimse.

Ciro: Bir senet veya havalenin alacaklı tarafından diğeri namına çevrilmesi ile
üzerine buna dair şerh verilmesi.

Çağrı kâğıdı: Cumhuriyet Savcılığı aşamasında dinenmesi gereken şüpheli,

mağdur ve tanıkların gelmesini isteyen kağıt.

Daimi arama: Faili bulunamayan suçların araştırıldıkları dosyalara verilen isim.

Davaname: Cumuriyet savcısının konuyu ilgilendiren ancak ceza davası niteliği
taşımadığı için hukuk mahkemelerinde görülecek olan davayı açtığı
belge.

Açıklama: Özellikle mahkemeler, genel olarak da adliyelerin günlük

işleyişinde sıkca kullanılan hukuki terimlerden bir kısmı kitabın daha kolay
anlaşılması amacıyla listelenerek kısaca açıklanmaya çalışılmıştır. Terimlerin
açıklamaları Türk Dil Kurumu güncel türkçe sözlük ve çeşitli hukuk
sözlüklerinden yararlanılarak hazırlanmıştır.

Davanın kabulü: Dava dilekçesindeki istemi bütünü ile veya kısmen kabul eden

hukuk mahkemesi sonuç kararları.

Davanın reddi: Dava dilekçesindeki istemi bütünü ile veya kısmen reddeden

hukuk mahkemesi sonuç kararları.

Davetiye: Duruşmaya çağrı kağıdı.

Davetname: Çağırmaya yetkili makamların kişinin hazır olması bakımından
çıkarılan çağrı kağıdı.

Delil: Bir vakıanın varlığını ortaya koyan vasıta, işaret.

Denetimli serbestlik: Cezaevine girmeksizin, dışarıda bazı kurallara uyma
zorunluluğu.

Disiplin hapsi: Yargılama sürecinde düzen bozuculara karşı , temyizi ve itirazı

kabil olmayan, şartla tahliyesi bulunmayan 4 günü geçmeyen
uslandırma amaçlı bir hapis türü.

Düplik: Davanın replik (cevaba cevap) yazısına karşı davalının vermiş olduğu

cevap; ikinci cevap.

Düşme kararı: Yürüme şartını kaybeden davaların görülemeyeceğine ve sükutuna

ilişkin karar.

El koyma: Suça konu veya delil niteliği olan eşya ve malın Cumhuriyet Savcılığı

ve mahkeme aşamasında alıkonulması.

Emanet: Alıkonulan eşya,mal veya paranın yargı kararı kesinleşinceye kadar

adliyede, Cumhuriyet Savcılığı bünyesinde bir deftere konularak
muhafazası.

Emanet memuru: Emanet eşya işleri ile uğraşan memur.

Fail: Hareketi gerçekleştiren kişi (özne), suçu işleyen.

Faili meçhul: Kim tarafından işlendiği bilinmeyen hadiseler.

Fezleke: Hülasa netice yazısı (soruşturma evrakının özeti), özel anlamıyla ağır ceza
mahkemesinin bulunmadığı ilçelerde meydana gelen olayların, ağır
ceza mahkemesi görev alanına girdiğinde, bütün deliler toplanarak
merkez Cumhuriyet Başsavcılıklarına gönderilen iddianame öncesi
sonuç yazısı.

Gaip: Yokluğu farzedilen kişi, bulunduğu yer bilinmeyen, yurt dışında olup da

getirilemeyen veya getirilmesi uygun olmayan kişi.

Gerekçeli karar: Duruşma bitiminde verilen son kısa hükmün gerektirici

sebeplerini içeren mahkeme kararı.

Görev: Kanunla tespit edilen ve bir mahkemenin yargılama alanını gösteren

terim.

Gözaltı: Ortaya çıktığı düşünülen bir suçun araştırılması, delillerin karartılmasının

engellenmesi ve kişinin sorgusu için şüphelinin savcı talimatı ile;
kanunda belirtilen sürece alıkonulması.

Haciz: Alacaklının talebi ve yasal koşulların oluşması halinde borçlunun malları

üzerine satılamaz şerhinin konulması ve gerekirse malın yed-i
emine teslimini gösteren hukuki tanım.

Hak düşürücü süre: Var olan bir hakkın kullanılmaması halinde belirli bir süre

sonunda bu kullanım hakkını düşüren süre.

Hak ehliyeti: Hukuki işlem yapabilme ehliyeti, alacak sahibi olma, borçlanabilme

yeteneği.

Hâkimin reddi: Yasada yazılı nedenlerle davaya bakması adaletin yerine

getirilmesini engelleyeceği düşünülen hâkimin davaya bakmamasını
talep etme.

Hakkın kötüye kullanılması: Hukukun korumadığı hak kullanma biçimi.

Haksız fiil: Hukukun korumadığı, hakka dayanmayan fiil.

Hapsen tazyik: Hapisle zorlama, hukuka aykırı hareket edeni uslandırma,

hukuka uymaya zorlama hapsi.

Harç: Resmi bir muamele başvurusu yapılırken ödenmesi gereken yasal meblağ.

Harç tahsil müzekkeresi: Kesinleşen kararlara ilişkin harçların tahsili için
maliyeye yazılan yazı kağıdına verilen ad.

Heyet: Üç veya daha fazla hâkimin bir arada çalışması.

Hukuki ihtilaf: İçerisinde suç barındırmayan, ceza soruşturmasına konu olmayan
çekişme.

Hukuki işlem: Yasadan kaynaklanan ve hukuk alanında sonuç doğuran işlemler.

Hükmen tutuklu (Hükümözlü): Hakkında ilk derece mahkemesinin mahkumiyet
kararı verdiği ve tutuk halinin devamına hükmettiği kişinin hukuki
durumu.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması: Sanık hakkında 2 yıl ve daha az

mahkumiyet sözkonusu olduğunda ve yasal şartlar çerçevesinde;
verilen kararı açıklamadan sonuç doğurmayacak bir alana terk etme.

Hüküm fıkrası: Son kararın yer aldığı duruşma sonu yazılan bölüm.

İcra: Kanunen yükümlü olan tarafça yerine getirmesi gereken bir edimin veya
hareketin yerine getirilmemesi halinde; devlet gücü ile yerine
getirilmesi.

İddianame: Şüpheli hakkında mahkemeye sunulan ve cezaladırma talebini içeren

Cumhuriyet Savcılığı yazısı.

İflas: Borçların ödenememesi hali.

İhzar (Zorla getirme): Kolluk gücü ile mahkemeye zorla getirme.

İlam: Kesinleşmiş ve yerine getirilmesi gereken mahkeme kararı.

İncelenmeksizin ret: Esas incelemeye konu olamayacak başvurunun usuli yoldan
reddi.

İnfazın ertelenmesi: Belirli mahkumiyetlerin infazının, geçerli mazeret ve

koşulların varlığı halinde ileriye tehiri.

İptal: Hukuki işlemin geçersizliğinin tespiti.

İsticvap: Bir tarafın kendi aleyhine olan belli bir (veya birkaç) vakıa hakkında
mahkeme tarafından sorguya çekilmesi.

İstinabe: Mahkeme mahallinde bulunmayan ve mahkemece dinlenmesi

gereken kişinin, yargılayan mahkemenin talebi ile oturduğu yer
mahkemesince dinlenmesi.

İştirak: Bir fiile birden çok kişinin katılımı.

İtiraz: Yapılan bir hukuki işleme veyahut verilen bir karara karşı; kanunun
gösterdiği şekilde ikinci bir kez inceleme istemi.

İzalei şüyu (Ortaklığın giderilmesi): İştirak halindeki mülkiyetin paylaştırıması

işlemi.

Kalem: Mahkemeler ve Cumhuriyet savcılıklarının yazı işlerini yürüten birimi.

Kambiyo senedi: Yasaca ayrıcalıklı korunan senet türü.

Kamu düzeni: Yasaların öngördüğü ve toplumun genelini ilgilendiren uyum hali.

Kamu yararı: Toplumun geneline ve düzene yansıyan yarar.

Kanun yararına temyiz (Yazılı emir): Hukuka aykırı bir sonuç doğuran ancak

Yargıtay incelemesinden geçmeksizin kesinleşen hükümlerle ilgili
olarak Adalet Bakanlığı ile Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından
başvurulan bir kanun yoludur, amacı ise yanlış hukuki kararların
yerleşmesini ve örnek alınmasını engellemektir.

Karar düzeltme: Yargıtay ilgili dairesinin bozma veya onama kararından sonra;

açık bir hukuka aykırılık görüldüğünde son kez aynı daireden

kararını tekrar gözden geçirmesine ilişkin istemin kabulü.

Kararın tavzihi / açıklanması: Verilen kararda belirsiz hususların kararı veren
merci tarafından açıklığa kavuşturulması.

Katılan (Müdahil): Davada taraf olan ve yasanın dava taraflarına verdiği hakları

kullanan kişi.

Kayıt tashihi / düzeltmesi: Herhangi bir resmi kayıttaki yanlışlığın mahkeme

yoluyla düzeltilmesi.

Kesinleş(tir)me: Hukuki yolları tüketen bir yargı kararının sonuç doğurması için

mahkemece düşülen şerh.

Kısa karar: Duruşma sonrası verilen ve henüz gerekçesi yazılmayan karar.

Kolluk: Güvenlik birimleri.

Komisyon (Adli Yargı Adalet Komisyonu): Ağır ceza mahkemesi bulunan

yerlerde teşkilatlanan, başkanı Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu
(HSYK)nca atanan, bir üyesi Başsavcı, diğer üyesi ise yine HSYK’ca
belirlenen, personel işlerini yürüten kurul.

Konkordato: Dürüst borçlunun önerip de en az üçte iki alacaklısının kabulü

ve ticaret mahkemesinin onaması ile ortaya çıkan bir anlaşmayla,
alacaklıların bir kısım alacaklarından vazgeçmesi ve borçlunun da bu anlaşmaya göre kabul edilen borcun belli yüzdesini, tamamını ya da daha fazlasını, kabul edilen vadede ödeyerek borcundan
kurtulması.

Kovuşturma: Ceza davasının mahkeme evresi; yargılama safhası.

Layiha: Herhangi bir konuda bir görüş ve düşünceyi bildiren yazı; tasarı.

Maddi hata: Esasa ilişkin olmayan, yazıda ve rakamda yanılgıyı gösterir hata.

Mahcuz (Hacizli): Üzerinde satılamaz şerhi bulunan menkul / gayrımenkul her
türlü eşya veya değer.

Mahkum (Hükümlü): Mahkumiyet kararı kesinleşen sanık.

Mahsup: Daha önce tutuklu kalıp beraat eden kişinin bir sonraki eylemi sonucu
aldığı mahkumiyetten önceki tutukluluk süresinin düşülmesi; hesap
etmek, hesaba geçirmek.

Malen sorumlu(luk): Cezai yönden değil malvarlığı ile sorumlu(luk).

Men’i müdahale: Bir gayrımenkulun haksız işgali halinde açılan dava ve sonuçta
verilen karar.

Mevcutlu: Kolluk tarafından bir soruşturma evrakı getirilirken, soruşturmaya

konu şahısların da birlikte getirilmesi.

Müdafi: Savunman, vekalet ilişkisi olmaksızın yasa gereği şüpheli ve sanığı

savunan avukata verilen yasal isim.

Müddeabih: Hukuk davasının konusu, talep edilen şey.

Müddetname: Hükümlünün cezasını formüle eden Cezaevine girilmesi ve
çıkılması gereken zamanla beraber, yasal ceza indirimlerini de konu
eden savcılık kâğıdı.

Müsadere: Kendiliğinden suç teşkil eden veya suçta kullanılan eşyanın zoralımı.

Müşterek: Pay üzerinde tasarruf edilebilen ortaklık hali.

Mütalaa: Görüş.

Mütemmim cüz: Bütünün vazgeçilmez parçası.

Müteselsil: Birbirini izleyen, zincirleme.

Müvekkil: Vekalet veren, avukatın vekilliğini yaptığı kişi.

Müzakere: Karşılıklı konuşma, tartışma.

Müzekkere: İstem yazısı.

Nüfus tashihi: Ad, soyad ve yaş düzeltme işlemlerinin genel adı.

Replik: Davacının, davalının cevap layihasına (yazısına) karşı verdiği cevap;
cevaba cevap.

Resen: Kendiliğinden.

Resim ve harç: Vergi isimleri.

Sanık: Hakkında kamu davası açılan şüpheli.

Savunma: Şüpheli veya sanığın üzerine atılı suç isnadına karşı, aleyhindeki
delilleri bertaraf etmek üzere kendisi ile fiil arasındaki ilişkiyi,
kendi görüşüyle ortaya koymak, kendi görüşüne ilişkin olarak delil
toplanmasını talep etmek.

Sorgu: Şüpheli veya sanığın hâkimce ifadesinin alınması ve soru sorulması.

Soruşturma: Savcılığın iddianamenin kabulü aşamasına kadar suç ve şüpheli
hakkında yaptığı incelemeler.

Soruşturma izni: Haklarında belirli durumlarda soruşturma amirin iznine tabi

kişiler hakkında verilen izin.

Suç eşyası: Suçta kullanılan veya kendiliğinden bulundurulması suç olan eşya.

Suçtan zarar gören: Mağdur.

Sübut: Suçun delillendirilmesi, ispat hali.

Süre: Hukuki işlemlerin ortaya konması gereken zaman..

Şartla salıverme: Cezasının bir kısmını çeken hükümlünün iyi hali gözetilerek,

geri kalan kısmını dışarıda geçirmesi ve bu sürede tekrar suç
işlememesi şartını içeren durumdur.

Şikâyetçi (Müşteki): Şikâyet eden, şikâyete hakkı olan.

Şüpheli: Soruşturmaya konu olan kişi.

Tahliye: Haksız yere bir taşınmazı işgal eden kişinin devlet gücü ile taşınmadan

çıkarılması; hükümlü ve tutuklunun cezaevinden çıkarılması.

Talep: İstem, isteme.

Talimat: Bir yer Savcılığı veya mahkemesinin diğer yer savcılık veya
mahkemesinden soruşturma veya dava için bir işlem yapması
istemi.

Tanık: Soruşturma veya dava konusu ile ilgili bilgisi olan ve dinlenmesine karar

verilen kişi.

Tebellüğ: Bir bildiriyi imza karşılığı alma.

Tebliğ: Bir kararı muhatabına resmi olarak iletme.

Tedbir: Henüz kararı verilmeyen konularda ,dava sonuna kadar belirli önlemlerin

alınması.

Tekemmül: Tamamlama.

Tekit: Üsteleme.

Temerrüt: Gecikme.

Temlik (Temellük): Devretme, devralma.

Temyiz: Üst mahkeme incelemesi talebi.

Tenkis: Azaltma.

Tensip: Uygun görme.

Teraküm: Birikme, yığılma.

Tereke (Bırakıt): Ölenin aktif malvarlığı.

Teşmil: Yayma.

Tevzii (bürosu): Dağıtma (Gelen evrak ve davayı ilgili birimlere dağıtan büro).

Tutuklama: Tedbir, soruşturma veya davanın daha selim yürümesi için hürriyetin
kısıtlanmasına ilişkin karar.

Tutuklu: Tutuklanan şüpheli veya sanık.

Ücret-i vekalet: Avukatlık ücreti.

UYAP (Ulusal Yargı Ağı Projesi): Bütün adli işlemlerin elektronik ortamda

yapılarak muhafazasını sağlayan proje; bu projenin ardından ulusal
yarğı ağına verilen kısa isim.

Uzlaşma: Belirli bi edim karşılığı olarak veya olmayarak şüpheli ve mağdur

tarafın anlaşıp uzlaşması sonucu dava açılmaması veya düşmesi.

Vareste (Bağışık): Mahkeme kararı ile duruşmaya katılmama izni.

Vasıf: Suçun hangi kanun maddesini ihlal ettiğine ilişkin olan hukuki tabir;
nitelik.

Vasi: Vesayet atındakinin hukuki işlemlerini yapan, mahkeme kararı ile atanan

kişi.

Vekil: Vekalete dayalı iş yapan.

Velayet (veli): Reşit olmayan çocuğun kanuni temsilcisi, kanuna göre anne ve
baba.

Veraset (ilamı): Mirasçıları gösteren belge.

Vesayet: Vasi ile temsil edilme hali.

Yakalama emri: Çağrıldığı halde mahkemeye gelmeyen kişinin yakalanması için

çıkarılan karar.

Yargılama gideri: Soruşturma ve mahkeme aşamasında yapılan masraflar.

Yargılamanın yenilenmesi: Kesinleşen bir yargı kararının, belirli şartların
varlığında tekrar görülmesi.

Yaş tashihi: Nüfusa yanlış yazılan yaşın mahkemece düzeltilmesi.

Yazı işleri: Mahkemenin yazı işlerini yürüten birim.

Yediemin: Birden çok kişi arasında hukuki durumu çekişmeli olan bir malın,

çekişme sonuçlanıncaya kadar emanet olarak bırakıldığı kimse,
güvenilir kişi.

Yemin: Tanıkların veya tarafların doğru söylediğine ilişkin bağlayıcı metni

tekrarlamaları.

Yetki: Yasal olarak bir merciin bakabileceği işler.

Yokluk (Keenlemyekün): Hukuken işlemin sonuç doğurmaması.

Yürütmeyi durdurma: Hukuki işlemin yürümesinin engellenmesi.

Zabıt: Bir hukuki durumu tespit eden yazılı kağıt.

Zamanaşımı: Kanunda öngörülen ve belirli koşullar altında geçmekle, bir hakkın

kazanılmasını, kaybedilmesini veya bir yükümlülükten kurtulmayı
sağlayan süre.

Zımni (Kabul, ret): Üstü kapalı, açık olmayan; ima yoluyla.

Zilyet(lik): Sahibi kendisi olsun olmasın bir malı kullanmakta olan, elinde tutan
kimse.

(3)Yazı işleri müdürünün görevleri şunlardır:

a) Mahkeme yazı işlerini denetlemek.

b) Talep halinde gerekçeli kararın tebliğini sağlamak.

c) Harç tahsil müzekkerelerini yazmak ve kesinleştirme işlemlerini yapmak.

ç) Zabıt kâtipleri arasında iş bölümü yapmak.

d) Dava dilekçesini ve havalesi gereken evrakı havale etmek.

e) Yönetimi altında bulunan zabıt kâtipleri ve diğer memurları yetiştirmek.

f) Hukukî başvuru veya kanun yolları incelemesi için dosyayla ilgili gerekli işlemleri yapmak ya da yaptırmak.

g) Bilirkişilere fiziki ortamda teslimi gereken dosyalarla ilgili işlemleri yerine getirmek.

h) Harcın hesaplanması ve hukuk mahkemeleri veznesi bulunmayan yerlerde tahsiline ilişkin işlemleri yapmak.

ı) Dosyaya ait kıymetli evrak ve değerli eşyanın uygun yerde muhafazasını sağlamak.

i) Yargılamanın bulunduğu aşamanın gereklerini yerine getirmek.

j) Arşivin düzenli tutulmasını sağlamak.

k) Teminatın iadesi gereken hallerde gerekli işlemleri yerine getirmek.

l) Mevzuattan kaynaklanan veya hâkim tarafından verilen diğer görevleri yerine getirmek.

(4) Zabıt kâtibinin görevleri şunlardır:

a) Duruşma ve keşiflere katılmak, hâkim tarafından yazdırılanlar ile doğrudan yazılmasına izin verilen beyanları tutanağa yazmak.

b) Ara kararları yerine getirmek.

c) Gerekçeli kararları hâkimin bildirdiği şekilde yazmak.

ç) Yargılaması devam eden dosyaları düzenli ve eksiksiz bir şekilde muhafaza etmek.

d) Tamamlanıp kesinleşen dosyaları arşive kaldırtmak.

e) Tarafların dosyaları incelemesine nezaret etmek ve dosya inceleme tutanağını düzenlemek.

f) Karar ve tutanakları dikkat ve itina ile yazarak imzasız bırakmamak.

g) Cevabı gelmeyen müzekkerelerin tekidini yapmak.

ğ) Dizi pusulası düzenlemek.

h) Mevzuattan kaynaklanan veya hâkim ya da yazı işleri müdürünün vereceği diğer görevleri yerine getirmek.

(5) Mübaşirin görevleri şunlardır:

a) Kâtip tarafından hazırlanan ve duruşması yapılacak dosyaları incelenmek üzere duruşma gününden önce hâkime götürmek.

b) Günlük duruşma listesini yapmak ve görülebilecek bir yere asmak.

c) Duruşma sırası gelenleri duruşma salonuna davet etmek.

ç) Duruşmaya alınanların salondaki yerlerini göstermek ve buna uyulmasını sağlamak.

d) Yemin verilmesi ve kararın açıklanması başta olmak üzere, duruşma ve keşif esnasında izlenmesi gereken davranış kurallarını taraflara ve ilgililere açıklamak.

e) Müzekkereler ve tebligatların ilgili kurum ya da kişilere ulaşmasını sağlamak üzere posta ve zimmet işlemlerini yerine getirmek.

f) Duruşmanın gizli yapılması kararı alındığında salonu boşaltmak.

g) Hâkimin uygun bulduğu kişilerin dosyadan fotokopi almasına yardımcı olmak.

ğ) Ertelenen duruşma tarihini yazarak taraflara vermek.

h) Arşive gitmesi gereken dosyalar ile arşivden çıkarılması gereken dosyalara ilişkin işlemleri yapmak ve arşivi düzenli tutmak.

ı) Fiziki ortamda sunulan evrakı en kısa sürede dosyasına düzenli bir şekilde takmak.

i) Hâkimin ve yazı işleri müdürünün vereceği diğer görevleri yerine getirmek.

(6) Hizmetlinin görevleri şunlardır:

a) Mahkemeye ait alanları tertipli, düzenli ve temiz halde tutmak.

b) Mübaşirin olmadığı ya da yetersiz kaldığı zamanlarda ona ait işleri yapmak ve yardımcı olmak.

c) Hâkimin ve yazı işleri müdürünün vereceği diğer görevleri yerine getirmek.

Hukuk Nedir: Toplum yaşamını düzenlemek için, uygulanması devlet tarafından yaptırıma bağlanmış kurallar bicimidir Veya Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım gücünü belirleyen YASALARIN bütünü