2015-nisan-bh-424-doc

TASARRUF

“Tasarruf erdeminin çocuklara aşılanması gerektiği aşikar”

Çocukluğumdan aklımda kalan bir laf var: Tasarruf yapmak bir erdemdir. Gerçekten öyle mi? Tasarruf yapmak tüketiminizden vazgeçmeniz, yani nefsinize hakim olmanız demek. Bu anlamda bir erdem gibi duruyor gerçekten. Eğer bir erdem ise, bu erdemin insanlara çocukluktan aşılanması gerektiği de aşikar. Ama durduk yerde neden böyle bir şey yapalım ki? Aslına bakılacak olursa, hepimizin nihai amacı tüketim yapmak. İnsanlar tüketim yaparak mutlu oluyorlar, tasarruf yaparak değil. Peki tasarruf neden yapılır öyleyse? Bireysel açıdan bakıldığında, ileride işler ters giderse kullanmak için veya çocuklarınızın geleceğini güvence altına almak için denilebilir. Ama makro ekonomik açıdan bakarsanız, esas amaç, bugün yapılan tasarruf ile yatırım yapmak ve dolayısıyla ekonomiyi büyütüp, daha fazla üretip, daha fazla tüketim yapabilmektir.

Dünyada çok tasarruf yapıp, çok hızlı büyüyen ülke örneklerinin başında Çin geliyor. Çinliler bir ülke olarak gelirlerinin neredeyse yarısını tasarruf ediyorlar. Almanya da yüksek tasarruf eğilimine sahip olan sağlıklı ekonomiler arasında. Ama her iki yönde de aksi örnekler bulmak mümkün. Japonya yüksek tasarruf yapan ama durgunluk içinde olan bir ekonomi. Japonya’nın tasarrufa değil harcamaya ihtiyacı var (aslına bakılırsa, Avrupa’nın tamamı için Almanya’nın da harcaması gerekiyor). ABD düşük tasarruf yapan bir ülke ama ekonomik gücü ortada. Tasarruflar düşük ise, yatırımlar ve dolayısıyla ekonomik büyümenin düşük olması şart değil. Öyle olsaydı, Türkiye’de ekonomik büyümenin çok düşük olması gerekirdi. Çünkü tasarruf oranları ülkemizde de çok düşük. Bir diğer yol, bizim yaptığımız gibi, yurt dışından borçlanma ile yatırımlarınızı finanse ederek büyümeye devam etmeye çalışmanız. Son yıllarda gündemden düşmeyen cari açık işte tam da bu manaya geliyor: Yatırımlarınızın tasarruflarla finanse edilemeyen kısmı. Aldığınız borç ile verimli yatırımlar yapıp hızlı büyüyebilirseniz, yani ileride borçlarınızı geriye ödeyeceğinize dair bir güven verebilirseniz sorun çıkarmaz bu süreç. Ama sonsuza kadar süremeyeceği de açık. Bir yerde borcu geriye ödemeniz, yani tasarruf yapmanız gerekecek.

Türkiye artık bu düşük tasarruf yapısı ile hızlı büyümesini sürdüremeyecek durumda. Türkiye’nin tasarruf oranların acilen artması gerekiyor. Çocuklarımızı tasarrufun erdemine ikna etmemiz, şu anda, her zamankinden daha çok gerekiyor belki de.