2015-nisan-bh-424-doc

PORTRE

“Nobel ödüllü Tirole, piyasaların düzenlenmesi gerekliliğine inanıyor”

Bir bilim adamının yaşamındaki en mutlu anlardan biri olsa gerek. Bütün bilim adamlarının rüyası olan Nobel Ödülü’nü, Jean Tirole firmaların piyasa gücü ve piyasaların olumsuzluklarının düzenlemeler (regülasyon) aracılığıyla yumuşatılması üzerine yaptığı çalışmalarıyla aldı. Tirole bir mikro ekonomici. Bir mikro ekonomi teorisyeni olarak oyun teorisi ile de bir hayli içli dışlı. Önemli katkılarının birçoğu oyun teorisine dayanan analizler içeriyor. Çalışmalarını farklı piyasa yapılarının ekonomik refah üzerine yaptığı etkileri analiz etmeye yönlendirmiş durumda. Bunların önemli bir bölümü ise, piyasa gücünü ele geçiren firmaların yaratacağı refah kaybı ve bunun telafi edilmesi üzerine. Ekonomistlerin, teorik düzeyde yapmış oldukları en önemli soyutlamalardan birisi tam rekabet piyasaları. Bu tip piyasalarda, firmaların herhangi bir gücü yok. Güçten kastedilen ise fiyatları etkileme kabiliyeti. Her firma, belirlenmesinde herhangi bir etkisi olmadığı fiyatı kabul ederek çalışmak durumunda. Böyle bir piyasa yapısının toplam refah açısından en iyi sonucu vereceği, teorik düzeyde, kanıtlanmış durumda. Ancak elbette tam rekabet bir soyutlama ve gerçeklikte birebir karşılığı yok. Ama bu işe yaramaz olduğu anlamına gelmiyor. Tirole gibi teorisyenler tarafından gerçeklikte var olan farklı yapıların, bu ideal durumdan nasıl ayrıldığını analiz ederek, bu ideale nasıl yaklaşılabileceği sorgulanıyor.

Tirole’ün yapmış olduğu ekonomik analiz, bu prensibe dayanıyor. Var olan piyasa yapılarının idealden nasıl saptığı ve onları ideale yaklaştırmak için nasıl yasal ve kurumsal düzenlemeler yapılması gerektiği üzerine bir analiz yapıyor. Tirole kendi başına bırakılmış piyasanın her zaman en iyi sonucu vereceğine inanmıyor. Piyasaların düzenlenmesinin gerekliliğine inanıyor. Finans piyasaları da düzenlenmesi gereken piyasalara dahil. Bunun en iyi kanıtlarını son zamanlarda yaşadığımız finansal krizler veriyor.