Tarım Destekleri ve Piyasa Düzenlemeleri
Milli Tarım Projesi kapsamında, 2017 yılında tarımsal desteklemeye ilişkin 2017/10465 sayılı BKK yayımlanmış ve Türkiye Tarım Havzaları Üretim ve Destekleme Modeli çerçevesinde ilçe düzeyinde üretimi desteklenecek bitkisel ürün listeleri kapsamında destekleme sisteminde havza bazlı yeni bir uygulamaya geçilmiştir. Hayvancılıkta ise desteklerin il ve bölge bazında ayrıştırmasıyla daha odaklı bir destekleme modeline geçiş sağlanmakta ve söz konusu bölgelere özgü destekler artırılmaktadır. Su ürünlerinde ise, kıyı balıkçılığının kayıt altına alınarak desteklenmesine başlanmıştır. Mazot desteklerinin yükseltilmesiyle 2018 yılında çiftçinin eline geçecek destek tutarında artış öngörülmüştür. Ek olarak, hastalıktan ari hayvancılık işletmelerine sağlanan desteklerde önemli artış yapılmaktadır.
Tebliğlerle yapılan düzenlemelerde tarımsal üretimde su kısıtı yaşanan havzalar belirlenerek bu alanlarda fazla su tüketmeyen ürünlerin ekimine ilave destek sağlanmıştır.
Tarımsal destek ödemelerinde 2016 yılı gerçekleşmesi ile 2017 yılı gerçekleşme tahmini ve 2018 yılı programı kıyaslandığında, destek ödemeleri ana kalemler itibarıyla nominal olarak artmaktadır. 2016 yılıyla kıyaslandığında, 2017 ve 2018 yıllarında, alan bazlı destek ödemeleri ve fark ödemelerinin toplam ödemeler içindeki ağırlığında düşüş beklenmektedir. Hayvancılık desteği ödemelerinin ise önemli ölçüde arttığı gözlenmektedir.
Genç çiftçilerin tarımsal üretime kazandırılması ve yeni iş imkânlarını desteklemek üzere genç çiftçilere 30 bin TL'ye kadar hibe desteği sağlanmaktadır. Bu kapsamda, büyükbaş ve küçükbaş hayvancılık başta olmak üzere çeşitli tarımsal üretim kotlarında kullanılmak amacıyla 2016 yılında toplam 450 milyon TL hibe desteği sağlanmış olup 2017 yılında bu rakamın yaklaşık 483 milyon TL düzeyinde gerçekleşmesi planlanmaktadır. Söz konusu destekleme programının tarımsal üretimin çeşitlendirilmesi ve girişimciliğin geliştirilmesi yönünde de gözden geçirilmesi önem arz etmektedir.
Süt fiyatlarında dengenin üretici veya tüketici aleyhine bozulmasının önlenmesi amacıyla ESK tarafından süt regülasyonu çalışmalarına devam edilmektedir.
Tarım desteklerinin havza, ürün ve su kısıtı temelinde farklılaştırılarak bunların idare ve kontrolünün alan bazlı yapılması, çeşitli kurumlar tarafından uygulanan farklı destek programları arasında tamamlayıcılığın sağlanması ile üretici veya işletmelerin gelir seviyelerinin desteklemelerde dikkate alınması öncelikli görülmektedir.
Destekleme Konusu
|
Destekleme Bütçesi (1) (Cari Fiyatlarla, Milyon TL)
|
Artış (Yüzde)
|
Destekleme Bütçesindeki Payı (Yüzde)
|
|
2016
|
2017 (2)
|
2018 (3)
|
2017
|
2018
|
2016
|
2017 (2)
|
2018
(3)
|
Alan Baziı Tarımsal Destek Ödemeleri
|
3 304
|
3180
|
4078
|
-3,7
|
28,2
|
28,8
|
24,9
|
28,1
|
Alan Bazlı Ek Ödeme (Organik Tarım, İyi Tarım, Toprak Analizi, Küçük İşletme Desteği)
|
321
|
295
|
342
|
-7,9
|
15,7
|
2,8
|
2,3
|
2,4
|
Mazot
|
720
|
700
|
1500
|
-2,8
|
114,3
|
6,3
|
5,5
|
10,3
|
Gübre
|
880
|
800
|
953
|
-9,1
|
19,1
|
7,7
|
6,3
|
6,6
|
Sertifikalı Tohum ve Fidan Kullanımı
|
213
|
225
|
168
|
5,6
|
-25,1
|
1,9
|
1,8
|
1,2
|
ÇATAK
|
135
|
140
|
79
|
3,7
|
-43,4
|
1,2
|
1,1
|
0,5
|
Fındık
|
850
|
835
|
850
|
-1,8
|
1,8
|
7,4
|
6,5
|
5,9
|
Telafi Edici Ödemeler
|
186
|
185
|
186
|
-0,4
|
0,3
|
1,6
|
1,4
|
1,3
|
Patates Siğili Desteği
|
15
|
0
|
0
|
-100,0
|
-
|
0,1
|
0,0
|
0,0
|
Çay Budama Tazminat ve Masrafian
|
171
|
185
|
186
|
8,3
|
0,3
|
1,5
|
1,4
|
1,3
|
Fark Ödemesi
|
3174
|
3 338
|
3 548
|
5,2
|
6,3
|
27,6
|
26,1
|
24,4
|
Hububat ve Bakliyat
|
800
|
760
|
1023
|
-5,1
|
34,6
|
7,0
|
5,9
|
7,0
|
Çay
|
170
|
168
|
170
|
-1,2
|
1,2
|
1,5
|
1,3
|
1,2
|
Arz Açığı Olan Ürünler (4)
|
2 204
|
2 410
|
2 356
|
9,4
|
-2,2
|
19,2
|
18,9
|
16,2
|
Hayvancılık Destek Ödemeleri
|
3 031
|
3 815
|
4 036
|
25,9
|
5,8
|
26,4
|
29,9
|
27,8
|
Kırsal Kalkınma Amaçlı Tarımsa! Destekleme (5)
|
1169
|
1436
|
1724
|
22,9
|
20,0
|
10,2
|
11,2
|
11,9
|
Tanm Sigortası Destekleme Hizmetleri
|
704
|
865
|
958
|
22,9
|
10,7
|
6,1
|
6,8
|
6,6
|
Diğer Tarımsal Amaçlı Destekler
|
107
|
135
|
171
|
26,0
|
26,5
|
0,9
|
1,1
|
1,2
|
TOPLAM
|
11489
|
12 770
|
14514
|
11,1
|
13,7
|
100,0
|
100,0
|
100,0
|
Kaynak: Gıda, Tanm ve Hayvandık Bakanlığı, Maliye Bakanlığı
-
2016 yılında ilgili kurum bütçesi kesin hesap verileridir,
-
Gerçekleşme Tahmini
-
Program
-
Kütlü pamuk, zeytinyağı, ayçiçeği, soya fasulyesi, kanola, aspir ve dane mısıra verilmektedir,
Bütçe tutarının 2016 yılında 210 milyon TL'si, 2017 yılında 216 milyon TL’si ve 2018 yılında 339 Milyon TL'si Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu hibe karşılığıdır. Genç çiftçi programı için 2016 yılında 450 milyon Tl ve 2017 yılında 483 milyon TL ödenek tahsis edilmiştir.Gıda
Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri kapsamında açlığın bitirilmesi, tüm insanların güvenilir, besleyici ve yeterli gıdaya erişiminin sağlanması ile sürdürülebilir tarımın desteklenmesi amaçlanmaktadır. Ayrıca gıda güvenliği ve güvenilirliği kavramları; yoksulluğun azaltılması, halk sağlığının korunması, temiz suya erişimin sağlanması, sürdürülebilir tüketim ve üretim modellerinin oluşturulması ile sudaki yaşam ve karasal ekosistemlerin sürdürülebilir yönetimi hedefleriyle de ilgilidir. Küresel Gıda Güvenliği Endeksi 2017 sıralamasına göre, Türkiye 113 ülke arasında 49'uncu sırada yer almıştır. Bu endekste, Türkiye erişilebilirlikte (ekonomik ulaşılabilirlik) 54'üncü, bulunabilirlikte (fiziksel ulaşılabilirlik) 50'nci, kalite ve gıda güvenilirliği boyutlarında ise 39'uncu sırada bulunmaktadır. Bunun yanı sıra bu yıl ilk defa hazırlanan, doğal kaynaklar ve dayanıklılık karşılaştırılmasına ilişkin endekste ise 38'inci sırada yer alınmıştır.
Diğer yandan, gıda güvenilirliği mevzuatı çerçevesinde, gıda kontrol sisteminin bir parçası olan denetim altyapısının iyileştirilmesine yönelik yatırımlar ile risk analiz sistemi oluşturulması ve gıda güvenilirliği bilgi ağının geliştirilmesi çalışmaları devam etmektedir.
-
yılında resmi kontroller dâhilinde gıda ve yem numunesi alma hizmetlerinin iyileştirilmesi ile canlı hayvan ve hayvansal ürünlerde izleme konularında altyapının güçlendirilmesi çalışmaları sürdürülmektedir. Ayrıca çeşitli illerde yer alan laboratuvarlarda fiziki ve araştırma altyapılarının geliştirilmesine yönelik çalışmalar yürütülmektedir.
Gıda ve Tarımsal Ürün Piyasaları İzleme ve Değerlendirme Komitesi tarafından yaş sebze ve meyvelerde kayıp ve israfın azaltılmasına yönelik alman karar doğrultusunda, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan Sebze ve Meyvelerin Toptan ve Perakende Ticaretinde Uyulması Gereken Standart Uygulamalara İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ yayımlanmıştır. Söz konusu Tebliğ gıda ürünlerinde ambalajlama, taşıma, depolama ve perakende satış standartlarına ilişkin usul ve esasları içermekte olup Tebliğde
-
yılı başına kadar geçiş süresi öngörülmüştür.
Çay sektörünün düzenlenmesi, çay tanmı yapılacak alanların tespiti ve çaylıkların yenilenmesi gibi hususların yer aldığı Çay Kanunu Tasarısı Taslağı çalışmaları devam etmektedir.
Tarım ve gıda sektöründe faaliyet gösteren KİTlerin yürüttüğü projelerde yeni fabrika ve kombina gibi yatırımların yanı sıra üretim sistemlerinde yenilikçi, halka güvenilir gıda arzını hedefleyen altyapı yatırımlarına önem verilmekte, mevcut fabrikalarda çevre koruma ve modernizasyon amaçlı çalışmalar sürdürülmektedir.
-
Amaç ve Hedefler
Toplumun yeterli ve dengeli beslenmesini esas alan, ileri teknolojiye dayalı, altyapı sorunlarını çözmüş, örgütlülüğü ve verimliliği yüksek, etkin ve talebe dayalı üretim yapısıyla uluslararası rekabet gücünü artırmış, doğal kaynaklan sürdürülebilir kullanan bir tarım sektörünün oluşturulması amaçlanmaktadır.
Gıda güvenliğini teminen ürün piyasalarında ve çiftçi gelirlerinde istikrar gözetilerek etkin stok yönetimi, üretim, pazarlama ve tüketim zincirinde kayıpların azaltılması, piyasaların düzenlenmesine ilişkin idari ve teknik kapasitenin güçlendirilmesi ve dış ticaret araçlarının etkin kullanılması sağlanacaktır.
Sözleşmeli üretim ve arazi kiralama gibi yöntemlerle tarımsal işletmelerde ölçeklerin büyütülmesi, arazi bankacılığı dâhil çeşitli modellerle atıl tarım arazilerinin üretime kazandırılması hedeflenmektedir.
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı bünyesinde kurulan tarım bilgi sistemlerinin entegrasyonunun sağlanması tarımda güncel durumun izlenmesi ve destekleme politikalarının etkin kullanımı ve izlenebilirliği açılarından önem arz ettiğinden söz konusu sistemlerin, diğer kurumiarın hizmetlerinde ortak kullanıma sunulabilecek olanlar da dikkate alınarak, geliştirmesine devam edilecektir.
TABLO II: 46- Tarımsal Yapıda ve Gıda Güvenliğinde Gelişmeler ve Hedefler
Hedef Konusu
|
2015
|
2016
|
2017 (1)
|
2018 (2)
|
Arazi Toplulaştırma Faaliyetleri
|
|
|
|
|
(Kümülatif, Milyon Hektar) (3)
|
|
|
|
|
işletmeye Ağlan Sulama Alanı (Net Kümülatif, Milyon hektar) (4)
|
3,03
|
3,08
|
3,18
|
3,28
|
Ağaçlandırma
(Kümülatif, Milyon hektar) (5)
|
3,55
|
3,67
|
3,79
|
3,93
|
Alan Bazlı Desteklerin Destekleme Bütçesindeki Payı (Yüzde)
|
30,1
|
28,8
|
24,9
|
28,1
|
Sertifikalı Buğday-Arpa Tohumu Kullanım Oranı (Yüzde)
|
86
|
84
|
89
|
90
|
Sığır Varlığı İçerisinde Saf Kültür Irkı Oranı (Yüzde)
|
47
|
47
|
48
|
49
|
İyi Tarım Uygulamaları Üretim Alanları (Bin hektar)
|
344
|
474
|
568
|
682
|
Yağlı Tohumlarda Kendine Yeterlilik Oranı (Yüzde) (6)
|
40
|
39
|
39
|
40
|
Dostları ilə paylaş: |