2018 yili programi

Lojistik ve Ulaştırma

1. 
   Mevcut Durum
   

Küresel ölçekteki ekonomik, sosyal ve çevre odaklı gelişmeler sürdürülebilir kalkınma tartışmalarını ön plana çıkarmıştır. Bu çerçevede, kaynaklara erişim, yoksulluğun azaltılması, yaşanabilir kentler, iklim değişikliği ve enerji verimliliği gibi bileşenler ekseninde şekillenen sürdürülebilir kalkınma hedeflerini doğrudan veya dolaylı etkileyen temel unsurlardan biri ulaştırma hizmetleridir. Bu hedefler doğrultusunda; güvenli, verimli ve kolay erişilebilir bir ulaştırma sisteminin tesis edilmesi için dengeli bir modal dağılımın sağlanması kritik öneme sahiptir.

Ülkemizde dengeli bir modal dağılım için uzun dönemli planlamalar yapılmasına rağmen; hızla artan ulaşım talebi ve kısa vadeli yaklaşımlar nedeniyle tarihsel olarak karayolu odaklı gelişen ulaştırma sistemi, kamu kaynaklarının yoğunlukla karayoluna tahsis edilmesine sebep olmaktadır. Çoğunlukla tek hatlı ve düşük standartlı demiryolu altyapısında işletmecilik yapılması ve rekabetçi bir taşımacılık piyasasının oluşmamış olması nedeniyle demiryolu taşımacılığının payı düşük kalmakta, verimsiz bir ulaştırma sistemi ortaya çıkmaktadır. Artan ulaşım ihtiyaçlarına uygun olarak demiryolu ve denizyolu altyapısının zamanında oluşturulamaması, yük ve yolcu taşımacılığının ağırlıklı olarak en esnek ulaştırma türü olan karayolu ağına yüklenmesine yol açmaktadır. Bu durum fiziki standartlar ve ağ yoğunluğu açısından yetersiz olan mevcut karayolu altyapısının daha da yıpranmasına neden olmaktadır.

Diğer taraftan, dış ticaret taşımalarının yaklaşık yüzde 90'ının gerçekleştirildiği denizyolu sektöründe büyük ölçekli konteyner limanlarının hayata geçirilememesi, demiryolu taşımacılığının gelişmesi için gerekli dinamiklerin oluşmasının önünde önemli bir engel teşkil etmektedir.

TABLO 11:51 Ulaştırma Alt Sektörlerinde Modal Dağılım (2015)

Yüzde Yük (Ton-Km)
	Karayolu	Demiryolu	Deniz ve İç Sular	Boru Hattı
AB-28	71,7	17,4	6,1	4,8
Türkiye	89,1	3,6	6,1	1,2
Yolcu (Yolcu-Km)
	Karayolu	Demiryolu	Deniz ve İç Sular	Havayolu
AB-28	81,6	8,3	0,3	9,8
Türkiye	89,7	1,1	-	9,2

Kaynak: AB Ulaştırma İstatistikleri 2017

2015. 
      yılı verilerine göre yurt içi yük taşımalarında ülkemizin yüzde 3,6 olan demiryolu payının, yüzde 17,4 olan AB-28 ortalamasına kıyasla oldukça düşük olduğu gözlenmektedir.
      

Benzer şekilde yurt içi demiryolu yolcu taşımalarında da ülkemizin yüzde 1,1 olan payı AB- 28'in yüzde 8,3 olan payının gerisinde kalmaktadır. Bu durum, karayolu yük taşımadığına olan yüksek talebin demiryoluna kaydırılarak daha dengeli ve verimli bir ulaştırma sisteminin oluşturulması ihtiyacını ortaya koymakla birlikte aynı zamanda bir potansiyele de işaret etmektedir.

TABLO 11:52 Ulaştırma Alt Sektörlerinde Yük ve Yolcu Taşımaları

					YıSiek Değişim (Yüzde)
	Birim	2015	2016	2017 (3)	2016	2017
Demiryolu Ulaşımı
Yolcu Taşıma (Yurt İçi)	Milyon-Yolcu-Km	3 659	3 268	3 550.	-10,7	8,6
Yük Taşıma (Yurt İçi)	Milyon-Ton-Km	9 736	10 971	11 750	12,7	7,1
Yük Taşıma (Yurt Dışı)	Milyon-Ton-Km	442	453	411	2,5	-9,3
Denizyolu Ulaşımı
Yük Taşıma (Yurt İçi)	Milyon-Ton-Km	17 204	15 829	18 203	-8,0	15
Yük Taşıma (Yurt Dışı) Türk Deniz He, Filosu Tonajı (300 Grt ve Üstü) Havayolu Ulaşımı	Milyon-Ton-Km Bin DWT	1 100 000 8 534	1 183 600 8 247	1 257 693 7 958	7,6 -3,4	6,3 -3,5
Yoicu Taşıma (Yurt İçi)	Milyon-Yolcu-Km	29 790	31 730	33 602	6,5	5,9
Yoicu Taşıma (Yurt Dışı) (1)	Milyon-Yolcu-Km	103 001	109 768	116 354	6,6	6,0
Karayolu Ulaşımı
Yoicu Taşıma (Yurt İçi) (2)	Milyon-Yolcu-Km	290 734	300 852	312 370	3,5	3,8
Yük Taşıma (Yurt İçi) (2)	Milyon-Ton-Km	244 329	253 139	263 344	3,6	4,0
Boru Hattı Ulaşımı
Ham Petrol (Yurt İçi)	Milyon-Ton-Km	3 382	3 710	3 800	9,7	2,4
Ham Petrol (Transit)	Milyon-Ton-Km	54 802	53 452	56 050	-2,5	4,9
Dogai Gaz	Milyon-Sm^3	48 428	46 352	51 750	-4,3	11,6

Kaynak: Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, TCDD, K6M, BOTAŞ, EPDK

1. 
   Yalnız THY tarafından yapılan taşımalardır.
   
2. 
   KGM'nin sorumluluğu altındaki yol ağında yapılan taşımalardır.
   
3. 
   Gerçekleşme Tahmini
   

Mevcut karasal ulaştırma altyapı yoğunluğu incelendiğinde, Türkiye'nin AB-28 ortalamasının oldukça altında karayolu, otoyol ve demiryolu ağına sahip olduğu gözlenmekte olup mevcut demiryolları üzerindeki trafik de oldukça yetersizdir.

Ülkelere_Göre_Karasal_Ulaştırma_Alt_Sektörlerinin_Karşılaştırılması_(2015)'>TABLO II: 53- Ülkelere Göre Karasal Ulaştırma Alt Sektörlerinin Karşılaştırılması (2015)

Ülkeler	Karayolu Yoğunluğu km/bin km^2 (1)	Otoyol Yoğunluğu km/bin km^2	Demiryolu Yoğunluğu km/bin km^2	Demiryolu Hat Verimliliği (Toplam Trafik/ Anahat Uzunluğu) (2)
Fransa	615	18	53	4 343 498
Çek Cumhuriyeti	697	10	120	2 473 138
Almanya	608	36	109	5 242 738
Belçika	478	58	119	4 936 931
Avusturya	406	20	66	5 862 006
AB-28	408	17	50	3 994 109
Türkiye	83	3	13	1 510 413

Kaynak: AB Ulaştırma İstatistikleri, KGM, TCDD

1. 
   Ülkeler arası tanım farklılıklarının verilerdeki yıllık değişimlere etkisi olmaktadır.
   
2. 
   Yolcu-km ve ton-km büyüklükleri toplamının ana hat uzunluğuna bölünmesiyle hesaplanmaktadır.
   

Diğer taraftan Türkiye sahip oiduğu kıtalar arası geçiş noktasındaki konumuyla lojistikte bölgesel bir üs olma potansiyeline sahiptir. 2010 yılında Lojistik Performans Endeksine göre 155 ülke arasında 39'uncu sırada bulunan Türkiye, 2012 yılında 27'nci sıraya yükselmiş, 2016 yılında ise 160 ülke arasında 34'üncü sıraya gerilemiştir. Lojistikle İlgili yetkiler farklı kamu kurumlan arasında dağıtılmış bulunduğundan etkin bir koordinasyonla lojistik mevzuatının düzenlenmesi, büyük altyapı projelerinin tamamlanarak denizyolu ve demiryolu taşımacılığının özendirilmesi ve kombine taşımacılık imkânlarının artmlmasi yönündeki ihtiyaç sürmektedir.

Bu kapsamda ulaşım maliyetleri, erişilebilirlik ve trafik güvenliği gibi unsurları temel alan ve türler arasında dengeli ve birbirini tamamlayıcı bir ulaştırma sisteminin oluşturulmasını amaçlayan Ulusal Ulaştırma Ana Planı ve yüksek büyüme ortamının getireceği büyük ölçekli mal ve hizmet arzının zamanında, etkin ve uygun maliyetle karşılanabilmesine yönelik bir dönüşümün gerekliliği doğrultusunda Türkiye Lojistik Master Planı çalışmaları devam etmektedir.

Ülkemizin uluslararası rekabet gücünün artırılması ve bu kapsamda lojistik maliyetlerinin düşürülmesi amacıyla gümrük işlemlerinin hızlandırılması ve maliyetlerinin azaltılması için gümrük idarelerinin fiziki altyapısı iyileştiriimekte, işlemleri hızlandırmaya ve maliyetleri düşürmeye yönelik çeşitli proje ve programlar uygulanmaktadır.

Fiziki altyapının iyileştirilmesi kapsamında yeni gümrük idareleri açılmakta ve mevcut gümrük kapılan modern ize edilmektedir. 2017 yılında Batman, Doğubeyazıt ve Giresun gümrük müdürlüklerinin hizmet binaları tamamlanarak hizmete açılması planlanmaktadır.

2016. 
      yılında ise Fırat Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlüğü Hizmet Binası ile Orta Karadeniz Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlüğü Hizmet Binasının tamamlanması hedeflenmektedir. Gümrük tesislerinin modernizasyonunda ve yeni tesislerin yapımında bütçe imkânlarının yanı sıra Kamu-Özel İşbirliği (KÖİ) imkânlarından da istifade edilmektedir. KÖİ yöntemiyle 10 gümrük kapısı ve 1 gümrük müdürlüğü modem ize edilmiştir. KÖİ yöntemiyle modernizasyonu devam eden Kapıköy Sınır Kapısının ise 2018 yılında tamamlanması planlanmaktadır.
      

Gümrük işlemlerinin hızlandırılması ve maliyetlerin düşürülmesi kapsamında uygulanan önemli projelerden biri Tek Pencere Sistemidir. Gümrük işlemleri sırasında istenen tüm belgelerin tek noktadan temin edilmesini sağlayan Tek Pencere Sistemi 2016 yılında uygulanmaya başlanmış olup sistemin yaygınlaştırılması ve etkinliğinin artırılmasına yönelik çalışmalar sürdürülmektedir.

Belirli kriterlere uyan firmalara gümrük işlemlerinde birtakım kolaylıklar ve imtiyazlar sağlayan Yetkilendirilmiş Yükümlü uygulaması ise, 2013 yılında hayata geçirilmiş olup uygulamadan yararlanan firma sayısını artırmaya ve uygulamanın karşılıklı tanıma anlaşmaları yoluyla belirli ülkelerde geçerliliğini sağlamaya yönelik çalışmalar devam etmektedir.

Ülkemizin gümrük işlemleri alanında uluslararası standartlara uyum çalışmaları da devam etmektedir. 2013 yılında Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) Bakanlar Konferansında imzalanan DTÖ Ticaretin Kolaylaştırılması Anlaşması ülkemiz tarafından 28/02/2016 tarihinde onaylanmıştır. Anlaşma yükümlülüklerimiz doğrultusunda 03/12/2016 tarihli Başbakanlık Genelgesiyle Ticaretin Kolaylaştırılması Kurulu oluşturulmuştur. Çeşitli kamu kurumlan ile bazı özel sektör çatı kuruluşlarının üyesi bulunduğu söz konusu Kurul tarafından Ticaretin Kolaylaştırılması Ulusal Stratejisi hazırlık çalışmaları sürdürülmektedir.

Ülkemizin bulunduğu coğrafyada yaşanan siyasi, sosyal ve ekonomik gelişmelerin ülkemize olabilecek olumsuz etkilerini azaltmak amacıyla gümrük işlemlerinde güvenlik boyutuna da özel önem verilmektedir. Bu kapsamda, ülkemize yük ve yolcu giriş ve çıkışında kontrol ve denetimler yapılmakta olup, kaçakçılıkla mücadele kapsamında yürütülen denetimlerin etkinliğini artırmaya yönelik çalışmalar sürdürülmektedir.

Posta sektöründe yetkilendirmeler 6475 sayılı Kanun çerçevesinde BTK tarafından sürdürülmektedir. Eylül 2017 itibarıyla 22'si ulusal düzeyde olmak üzere 33 işletmeci yetkilendirilmiş durumdadır. Sektörde teke! alanının büyüklüğünün belirlenmesine yönelik mevzuat çalışmaları devam etmektedir.

Evrensel hizmet yükümlüsü PTT A.Ş. Ağustos 2017 itibarıyla 1121 merkez, 2427 şube ve 981 acente olmak üzere toplam 4529 adet işyerinde hizmet sunmaktadır. PTT A.Ş. tarafından 2016 yılında yaklaşık 766 milyon adet posta gönderisi kabul edilmiş olup Ağustos

2014. 
      itibarıyla kabul edilen gönderi sayısı yaklaşık 445 milyon adet olarak gerçekleşmiştir.
      

Karayolu

Bölünmüş yol yapım programı kapsamında 2017 yılı içerisinde Ekim ayı itibarıyla 512 km bölünmüş yol tamamlanmış ve otoyollar dâhil çok şeritli karayolu ağı 25.709 km'ye ulaşmıştır. Aynı dönemde 1,650 km bitümlü sıcak karışım (BSK) kaplama yapımı tamamlanmıştır.

TABLO II: 54- Satıh Cinsine Göre Yol Ağı

(km) Yol Sınıfı	BSK	Sathi Kaplama	Parke	Stabilize	Toprak	Diğer Yollar	Toplam
Otoyollar (1)	2 622	-	-	-	-	-	2 622
Devlet Yollars	16 660	13 942	68	44	-	353	31067
îl Yollan	3 540	27 069	223	623	542	1812	33 809
Toplam	22 822	41011	291	667	542	2 165	67 498

Kaynak: Karayolları Genel Müdürlüğü Not: 23/10/2017 tarihli verilerdir.

(1) Büyükşehir Belediyelerine devredilen otoyollar dâhildir.

Eurostat 2015 verilerine göre bin kişi başına düşen otomobil sayısı İsveç'te 474, İngiltere'de 477, Almanya'da 548 ve İspanya'da 481 iken Türkiye'de 134'tür. Diğer taraftan, milyon otomobil başına düşen can kaybı sayısı İsveç'te 56, İngiltere'de 58, İspanya'da 76 ve Almanya'da 77 iken Türkiye'de 711'dir. Bu çerçevede ülkemizde trafik kazalarının sosyo­ekonomik açıdan kritik bir sorun alanı olmaya devam ettiği görülmektedir.