22 Ноябрь 2007 г. Romani yazmağim barəDƏ

– Yox, elə deyil. – akademik elə bil birdən-birə yumaq kimi büzüşdü – Mən vahiməli yuxular görürəm... Yuxudan qan-tər içində, bəzən çığıra-çığıra ayılıram. Bir də görürsən, heç ayıla bilmırəm... Ordan özümü, ürəyim dayana-dayana, boğula-boğula, bir təhər sürüyüb çıxarıram. Sonra nə qədər dava-dərman içirəmsə də, xeyri olmur. Ürəyim əldən düşüb. Özüm də keçən il infarkt keçirmişəm…
Akademik danışdıqca, professor fikirləşirdi ki, alim qocalığının axırı budu. Tipik psixoz. Belə günlər, inşaallah, onu da gözləyir. Bəlkə də artıq «arzusuna» çatıb. Hansı dəli öz dəliliyini boynuna alır ki?!.. Axır günlər, bütün klinika kimi, o da öz yuxularıyla yavaş-yavaş xəstələrinə oxşamağa başlayır...
…Akademik həyəcanlı idi. Danışdıqca da, elə bil bu dəqiqə burda baş verəcək nədənsə ehtiyat edirdi.
– Arvadım, demək olar, hər gecə təcili yardıma zəng vurur. Təcili yardımın həkimləri də hər gecə ürəyimə qulaq asandan sonra, üzümə elə baxırlar, elə bil axırıncı dəfə görürlər məni. Mən qorxuram, professor. – akademik bunu deyib elə bil titrətdi.
Professor, akademikin, uşaq üzünü andıran, balaca üzünə, quş caynağına oxşar xırda əllərinə baxa-baxa:
– Sakit olun, əzizim, tələsməyin. – dedi - Burda ki, Allaha şükür, qorxmursuz?!.. Qorxu – əsəb gərginliyinin, beyin yorğunluğunun, yaxud uzun müddətli depressiyaların yaratdığı normal hissdir. Burda təhlükəli bir şey yoxdu, özünüzü qorxutmayın. O yuxuları nə vaxtdan görməyə başlamısınız?..
– Üç -dörd ay olar… – akademik dedi və gözləri elə bil çuxura düşdü.
– Danışın, nə görürsüz, nədən qorxursuz...
Akademik bayaqdan bəri bu sualı gözləyirmiş kimi, professora sarı əyilib, kiminsə onu eşidəcəyindən ehtiyat edə-edə, astadan:
– Məni güdürlər, professor. – dedi.
Akademikin bu sözündən, professorun ürəyi düşdüsə də, özünü o yerə qoymadı:
– Güdürlər?..
Akademik professorun sualını, bu dəfə başı ilə təsdiq elədi.
– Sizi güdən… Onu tanıyırsız?..
– Mənə, onun üzünü görmək heç vaxt müyəssər olmur. – akademik hələ də yarıpıçıltı ilə danışırdı.
– Deməli, onu tanımırsız. Kimdənsə şübhələnirsiz?.. Məsələn, ola bilər, həyatınızda, lap elə gənclik illərində kıminsə ürəyini sındırmısız, ya kiməsə borclu qalmısız…
Akademik nə isə demək istədi, amma demədi, susub bulanıq gözləriylə professora baxdı.
– Deyirəm, belə şeylər ola bilərmi, kolleqa?.. – professor dedi və karandaşla akademikin xəstəlik vərəqəsində yazılmış «maniakal» sözünün altından xətt çəkdi.
– Yox, qətiyyən. – akademik elə bil yuxudan ayıldı.
– Yuxularınızı təxminən danışa bilərsiz?..
Akademik bir müddət fikrə getdi sonra çiyinlərini çəkib:
– Onların hamısı əslində bir yuxudu… – dedi və elə bil özü öz dedıyindən xoflandı...
Professor stolun siyirtməsindən qəlyanını çıxardıb içini tütünlə doldura-doldura:
- Danışın, tələsməyin. – dedi.
Akademikin üzünün bayaqkı qorxusu bir anın içində elə bil gözlərinin içinə yığıldı, bəbəklərini qaraltdı:
– Mən onu həmişə tramvay dayanacağında görürəm... Dayanacaqda, adamların arasında dayanıb, guya kiminləsə danışır, amma əslində, bilirəm, fikri məndədi. Görürəm axı, arada gözucu mənə sarı baxır…
Professorun, akademikin bu təsvirindən əvvəl ürəyi düşdü, sonra o, ürək döyüntülərinin birdən-birə xoşagəlməz bir tələskənliklə sürətləndiyini hiss etdi… qəlyanın tüstüsü boğazının yolunu acışdırıb, onu boğa-boğa öskürtdü...
Akademik, professorun öskürəyinə məhəl qoymadan, danışır, arada bir fikirləri qırılır, cümlələrin arasında büdrəyib susurdu… Yuxusu yadından çıxırdı, ya fikirləri qarışırdı?.. Akademik həm də elə bil üşüyürdü. Danışdıqca, balaca əllərini gah qoltuğunda, gah da sümüklü dizlərinin arasında gizlədirdi.
– …həmişə də adamların arasından görürəm onu…- akademik deyib yenə susdu, fikrə getdi.
– Danışın, danışın. – professor, qəlyanının sönük külünü külqabıya boşaltdı – Deyirsiz, o, adamların arasından gözaltı sizə baxır…
– O, həmişə eyni yerdə dayanıb guya kiminləsə danışır. Özü də, bilirəm, məndən danışır. Sonra tramvay gəlir, mən tramvaya minirəm… O da minir, özü də ayaq üstə dayanır, həmişə də arxada dayanır. Bütün yolu gözünü məndən çəkmir…
Professor hiss elədi ki, akademikin dediklərindən gözləri qaralır… Sonra hansısa məqam akademikin dedikləri eşidilməz oldu… və professor, bədəninin, bir neçə il bundan əvvəl, ağır cərrahi əməliyyatqabağı keçirdiyi müdhiş ölüm qorxusunu andıran anlaşılmaz qorxudan soyuduğunu hiss etdi...
– …axır mən düşürəm, o da düşür… - akademik, dil-dodağı quruya-quruya, halbahal ola-ola danışırdı – …sonra bir xeyli onunla, qorxudan bağrım yarıla-yarıla, qaranlıq küçələrdə gizlənpaç oynayıram… onu evimin yan-yörəsində azdırıram ki, heç olmasa, mənzilimin yerini bilməsin. O isə bilir… O, hər şeyi bilir… Özümü gah ağaclığa salıram, gah dalanlarda gizlənirəm... qorxudan da bağrım çatlayır, professor…
Professorun gözünün qabağına, bu gecəki yuxusu gəldi… Boz gödəkçəli oğlanın əlindən qurtulub, özünü kimsəsiz bloka salmağı, pillələri iki-iki qalxıb qapının ağzında, vahimədən bağrı yarıla-yarıla, əl-ayağı əsə-əsə açarları axtarmağı…
– …bu gecə isə… – akademiki də öskürək tutmuşdu. - …o, lap yaxındaydı, qapımızın ağzına çatmışdı… Mən zəngin düyməsini basıram… eşidirəm, zəng çalınır… içəridən, arvadımın hənirtisi eşidilir… Qapı isə heç cür açılmır ki, açılmır. Axırda əlacsız qalıb, qapını ikiəlli döyürəm, qışqırıram… Arvadım da qapının o üzündən - içəridən nə isə deyir, mən anlamıram… - akademik deyib elə bil ağardı - …ağlayıram… «havam çatmır…» - deyirəm…
Professor hiss elədi ki, o da ağlamaq istəyir... Boğazını sıxan qəhəri udub özünü ələ almağa çalışdı.
- Mənə kömək edin, professor… - akademikin burnunun ucu saralmışdı… - Bu, heç bir yorğunluq-fılan deyil, inanın mənə. Bircə siz mənə əlac eləyə bilərsiz. Mən bilirəm… Mən hər şeyi bilirəm…
- Siz nəyi deyirsiz, anlamıram.
- Mənə deyiblər. Siz, insanın şüarltı yaddaşına yol tapan yeganə mütəxəssissiniz. Yuxularımız – bizim şüuralıtımızdı. Orda nə vaxtsa baş verən hər hansı bir hadisə…
- Bir dəqiqə-bir dəqiqə… - professor akademikin sözünü yarımçıq kəsdi – Sizə, olsun ki, səhv məlumat veriblər. Mən, heç bir şüuraltıyla məşğul olmuram. - professor dedi və nədənsə özünü, bu balaca, çalsaç adamın qarşısında günahkar hiss etdi.
– Siz mənə inanmırsız. – akademik sakitcə dedi və yenə qırıq-qırıq öskürdü, sonra üzü yazıqlaşdı, xırda gözlərinin dərinliyində, köməksiz çıxılmazlıq dolu kölgələr dollaşdı - Mənimsə, sizdən savayı üz tutmağa adamım yoxdu.
– Əvvəla, mən demədim ki, sizə kömək eləmək istəmırəm. – professor əllərini xalatının cibinə saldı və fikirləşdi ki, akademik, olsun ki, dediyi həmin o ürək çatışmazlığından öskürür. - Sadəcə, istəyirəm biləsiniz ki, şüuraltıya daxil olmaq və orda hansısa əməliyyatı aparmaq mümkün olan iş deyil. Mənim köməyim bir bu ola bilər ki, sizə, müyyən seanslar təyin edə bilərəm…
– Nə istəyirsiz eləyin, - akademik, təslim olan tək, başını aşağı salıb susdu, sonra lap astadan - təki məni o yuxulardan xilas edin.
– Siz demək istəyirsiz ki…
– Hə, hə… mən demək istəyirəm ki, elə edin ki, mən daha o darısqal yuxulara düşməyim. Yalvarıram sizə. – akademik deyib professorun gözlərinin içinə elə baxdı, elə bil orda nə isə gördü… sonra qəfildən, qızdırmalı üşütməylə üşüdə-üşüdə - …Onlar məni yuxuda aparacaqlar, professor… - dedi və elə bil oturduğu yerdə çəkisiz yüngüllüklə yelləndi.
– Kim, onlar?..
– Sizə bir sirr açım, professor… – akademik elə bil professorun sualını eşitmədi – Bu yuxular, əslində yuxu deyil.
– Yuxu deyil?.. – professor akademikin gözünün içinə baxdı.
Akademik dəliyə oxşayırdı…

* * *

– Bütün bu danışdıqlarım, əslində yuxu deyil, professor… – akademik deyib, sirli eyhamla başını yellədi. – Bunu mən, yalnız bu yaxınlarda, son yuxularımında anlamışam. Bütün bu danışdıqlarımıı mən, əlbəttə ki, yatandan sonra görürəm. Amma, bunlar, yuxu deyil. Bu… – akademik sözünü bu yerdə kəsdi, gözlərinin dərinliyində xəstə parıltılar oynaya-oynaya – Əslində bu, Ora aparan yolun başlanğıcıdı.
– Hara, ora?..
– Ora… – akademik balaca şəhadət barmağıyla haranısa arxına göstərdi və dodaqları, uşaq dodağı kimi büzüldü – Mən ölümdən qorxmuram, professor. Mən… – akademik yenə pıçıltıya keçdi – … o qorxunc yollarda itib-batmaqdan qorxuram... Yuxuda, Ölümün ərazisinə keçməyin vaxtı da, məsafəsi də hüdudsuzdu, professor. Mən, həmin o qaranlıq, sosuz hüdudsuzluqda əbədi qalmaqdan qorxuram... Siz məni başa düşürsüz?..
– Başa düşürəm. - professor dedi və anladı ki, heç nə başa düşmür.
Akademikin yuxuları, onun yuxularına qarışıb, anlaşılmaz və vahiməli olan hansısa sirli aləmin mövcudluğundan xəbər verirdisə də, bu mövcudluğun, hansı şəkildə, ha tərəfdə olduğunu təsəvvürə gətirmək, professora mümkünsüz gəlirdi.
– Mən başa düşürəm, bu, axırdı. Bu yuxular - mənim sonumdu. – akademik harasa kənara elə baxdı, elə bil kiməsə təslim oldu. – Amma, qorxulu olan, bu deyil. Qorxulu olan – mənim, həmin bu ərazidə əbədi yaşamağa məhkumluğumdu.
Akademik bunu deyib susdu, elə bil danışmaqdan yoruldu, gözlərinin işığı da elə bil söndü, heysiz səslə:
– Bu yuxular Cəhənnəmin özüdü… – dedi və sönük gözlərlə professora elə baxdı, elə bil onunla vidalaşdı.
Professorun qəlyanı stolun üstündə, dəyirmi, büllur külqabıda öz-özünə tüstüləyirdi...
– Neçə illərdi bir mövzu üzərində işləyirdim. – akademik, qəlyanın tüstüsünə baxa-baxa dedi. – Mənə aydın olanı budu ki, həmin o tora keçməyim, o işə görədi, bilirəm. Mən tələyə düşmüşəm… Ötən ay əlyazmanı yandırmaq istədim, əlim gəlmədi. - akademik deyib professora baxdı. - Orda müəyyən qadağa mətləblərə toxunulur… Bütün bu qaçdı-qovdu da onlara görə başladı…
– Qadağa mətləblər?.. Siz nəyi deyirsiz?.. – professor dedi və özünü onda tutdu ki, akademikin səhhəti, artıq onun üçün heç bir maraq kəsb etmir.
Qapı astaca döyüldü və açıldı. Yenə tabelçi-qızın ağ papaqlı başı göründü:
– Professor, burda xəstələr maraqlanırlar, bu gün qəbul olacaq, ya yox?..
Professor bir müddət qızın üzünə baxıb, elə bil nə dediyini anlamadı, sonra soyuq, sərt səslə:
- Gözləyə bilməyənlər getsinlər. – dedi.
…Akademik deyəsən sözünü bitirmişdi… əldən düşüb nəyəsə, kiməsə təslim olan tək, oturduğu stulun söykənəcəyinə dayaqlanıb, döşəmədə seçdiyi hansısa nöqtəyə baxırdı...
Professor üzünü ouşdurub fikirlərini sahm

nlamağa çalışdısa da, neçə günün gərginliyyindən və yuxusuzluğundan onsuz da yorğun beynini toplaya bilmədi...

Ötən həftədən bəri gördüyü yuxuları, akademikin yuxularına qarışıb təsəvvüründə - qadağalar və əzablar dolu Cəhənnəməbənzər, yarıqarnlıq bir məkanı canlandırdı… Hələ ki, aydın olan bir bu idi ki, akademik, özü deyən kimi, xəstə deyildi. Amma o, həm də, necəsə, dəliyə də oxşayırdı…
Professor, hələ bayaqdan bəri, akademiki dinlədikcə, yuxular barədə və insanın şüuarltısına dair, bu yaşınacan oxuduğu müxtəlif səpkili ədəbiyyatları, əlinə keçən irili-xırdalı yazıları yadına sala-sala, iki adamın, eyni vaxtda, eyni yuxu görməsi barədə hansısa məlumatı, ya heç olmasa fikri xatırlamağa çalışmışdısa da, yadına heç nə düşməmişdi.
– O adamı… – professor ayağa qalxıb, pəncərənin qabağına keçdi - təsvir edə bilərsiz?..
– Təsvir?.. – akademik elə bil yuxudan ayıldı.
– Deyə bilərsiz, məsələn, o adamın görünüşü necəydi, cavan idi, qoca idi...
– O, çox cavandı… – akademik, fikirləşmədən dedi. – Üzü dəqiq yadıma gəlmir, amma boyu hündürdü, özü də çiyinlidi. Bozumtula çalan, dama-dama gödəkçəsi də var…
Akademikin son təsvirindən professor, birdən-birə süstləşdiyini hiss etdi… üzünü, akademikdən gizləməkdən ötrü, alnını pəncərənin şüşəsinə dirəyib, qulaqları uğuldaya-uğuldaya küçəyə baxdı.
- Yalvarıram sizə, professor. Məndən heç nə gizlətməyin. – akademik, nə vaxtsa gəlib arxasında dayanmışdı, asta-asta nəfəs alırdı…
O, akademikə heç nə deyə bilməzdi. Xəstə ilə, tərəf müqabili kimi danışmağa ixtiyarı yox idi. Ən azı, bu, onun, ömrü boyu hər şeydən üstün tutduğu həkimlik ləyaqətinə yaraşmazdı.
Çönüb, akademikin, çölün işığında açıq maviyə çalan gözlərinə, üzünün, solğun qırışlarına baxdı…
Hə, o, akademikə heç nə deyə bilməzdi. Akademikin səhhəti, onsuz da ürəkaçan halda deyildi. Odu ki, mümkün qədər mülayim:
– Gəlin əyləşək, əzizim. – dedi və akademikin çəlimsiz çiyinlərini qucaqlayıb bayaqkı yerinə oturtdu. Özü də yazı masasının arxasına keçib əllərini qoltuğuna qoyub oturdu.
İndi, o, akademiki öz peşəkar üsulları ilə ovundurub yola salacaqdı. Özü isə həmin o qaranlıq uçurumlu yuxularıyla bir, burda – dörd bir yanı ruhi xəstələr dolu xəstəxanada qalacaqdı…
Fikirləri yenə bir-birinə qarışdı… Aydın olan, bir bu idi ki, o – heç kimə dəyib-dolaşmadan, öz yoluyla gedib-gəldiyi yerdə, öz evindəcə, yorğan-döşəyindəcə, dərin, çıxılmaz bir quyuya düşmüşdü… Həmin bu sirli quyuda, ondan savayı bir nəfər də vardı. O da - həmin bu mavi gözlü, kövrək akademik idi…
Boğazının quruluğunu yumşaltmaq üçün stolun üstündəki qrafindən su töküb akademikə təklif etmədən, iri qurtumlarla içdi.
…Baş həkimin selektorunun, yanğın maşınının siqnalına oxşar zəngi çalındı:
– Kolleqa?!.. Camaatı niyə qəbul eləmirsən?.. Bu da təzə çıxdı?.. – baş həkimin səsi elə idi, elə bil onunla uzanan yerdə danışırdı.
– Xəstəm var. Vəziyyəti ağırdı.
– Lap elə ağırdı?..
– Ağırdı, ağırdı. – professor tələm-tələsik dedi.
– Nə deyirəm?!.. Boşalanda mənə xəbər elə. – baş həkim deyib dəstəyi asdı.
Dəstəyi yerinə qoyub akademikə baxdı:
– İndi mənə qulaq asın, görün nə deyirəm. Sizə bir qədər dincəlmək, bir sıra yüngül trankfilizatorlar qəbul eləmək lazımdı. Bir də pis olmaz ki…
– Professor, - akdemik qəfildən professorun sözünü kəsib başını qaldırdı – siz bilirsiz, Cəhənnəm nə rəngdədi?.. – sonra cavab gözləmədən ayağa qalxdı, elə bil boğazını yenə qəhər tutdu. Ya bu, professora elə gəldi?.. Xırda addımlarla qapıya sarı yeriyib orda qəfildən ayaq saxladı, geriyə çönüb, doluxsunmuş üzüylə professora baxdı, sonra dinib-danışmadan, ehmal addımlarla otaqdan çıxdı.
…Akademikdən sonra, professor bir müddət yazı masasının arxasında, tarazlığını itirən kimi, yöndəmsiz vəziyyətdə qaldı... Başını əlləri arasına alıb, qarışıq fikirlərinə müəyyən aydınlıq gətirməyə çalışdısa da, akademikin, Cəhənnəm barədə dediyi son cümləsi buna imkan vermədi.

***

…Professor xəstəxanadan çıxanda, yağış yağırdı... Tramvay dayanacağı, həmişəki kimi adamla dolu olduğundan, professor keçib qəzet köşkünün yanında dayandı. Adamların arasında dayananda, özünü nədənsə pis hiss edirdi, elə bil nədənsə yoluxurdu.
Üzbəüz səkidən bir dəstə adam, əllərində milli bayraq, «Azadlıq» qışqıra-qışqıra, harasa üzüaşağı, olsun ki, «Azadlıq» meydanına sarı gedirdilər...
Professor, gözünün ucuyla, bir qədər aralıda, gödəkçəsinin ala-bula rəngiylə adamların sıx yerində bozaran adam siluetini sezib, ürək döyüntüləri ləngiyə-ləngiyə fikirləşdi ki, bu dəfə nəyin bahasına olur-olsun, özünü ələ almalıdı, öz həyasız təqibləriylə onu zinhara gətirən bu adama yaxınlaşmalı, adamların arasında yaxasından tutub silkələyə-silkələyə, ondan nə istədiyini, bu aramsız təqiblərinin səbəbini soruşmalıdı.
Professorun dayandığı yerdən baxanda, Bozgödəkçəlinin üzünün üçdə bir hissəsi görünürdü. O, arxası ona dayanıb, kiminləsə astadan danışa-danışa, arada bir, ötəri nəzərlərlə yolun o biri üzünə boylana-boylana olsun ki, tramvayın gəlişini gözləyirdi.
Professor, bir anın içində bütün bədəninə yeriyən titrətməsini gizləməkdən ötrü, paltosunun boyunluğunu qaldırıb, dayanacağın gölməçələrini adlaya-adlaya var-gəl eləməyə başladı və qəfildən, tramvayla gedəcəyi yolun vahiməli marşrutunu – hər gecə evinin ətrafında gicəllənə-gicəllənə qaldığı qaranlıq dalanları, nəvəsi kəsilə-kəsilə divarlarına qısıldığı darısqad döngələri xatırlayıb duruxdu.
Bütün bu tamaşalara son qoymağın vaxtı çatmışdı. İndi o, nəyin bahasına olursa-olsun, toparlanıb, bütün vücuduyla təhlükə saçan bu şiv qamətli adama yaxınlaşmalı, onu, yaxasından tutub siləkələyə-silkələyə, yaxud, dönə-dönə üzr istəyib üzbəüz dayana-dayana, bu anlaşılmaz «gizlənpaç oyununa» bir aydınlıq gətirməlidi… Professor bu fikirlərlə çönüb Bozgidəkçəliyə sarı addımlamağa hazırlaşırdı ki, qəfildən, dayanacağın tən ortasında dayanan cavan bir gəlin, bayaqdan bəri böyründə dayana-dayana ətəyini didişdirən körpəsinin ağzının üstündən sillə vurdu… uşaq sillənin təsirindən səndələyib yerə oturdu, üst-başının palçığını üz-gözünə yaxa-yaxa, ayaqlarını yerə döyüb əti kəsilmiş kimi, ətürpədən, cır səslərlə çığıra-çığıra ağlamağa başladı…
Bu çığırtıdan, niyəsə professorun içində qəribə bir rahatlıq yarandı… özünü toplayıb, iti addımlarla Bozgödəkçəliyə sarı yeriyə-yeriyə fikirləşdi ki, indi onu necə çağırmalıydı?.. Adını ki, bilmirdi?!.. Nə deməliydi, «ay oğlan», yoxsa, «ay vətəndaş», ya «a bala»?!.. Müraciətlərin heç biri düz gəlmirdi. Biri kobud çıxırdı, o biri rəsmi, bu biri… Yaxşısı budu… – professor addımlarını ləngidə-ləngidə fikirləşdi – ehmalca onun kürəyinə toxunsun. Onda oğlan geriyə qanrılıb ona baxacaqdı. Sonra professor bunu təsəvvürünə də gətirdi… və Bozgödəkçəlinın aramla geriyə çönməsindən, üzünə lap yaxından tuşlanacaq bu naməlum üzün vahiməsindən, bədənindən, iti, soyuq cərəyanlar öüb keçdi…
Bozgödəkçəli, arxası professora dayanıb hələ də kiminləsə astadan danışırdı... Bu məqam tini burulan tramvay dayanacağa yaxınlaşıb qapılarını açdı və Bozgödəkçəli, professora məhəl qoymadan, yanındakı arıq, donqar bir adamla danışa-danışa, tramvayın arxa qapısından minib, salondakı adamlara qarışdı.
Professor bu dəfə tramvaya minmədi… bayaqkı yerində səbrlə dayanıb dura-dura, tramvayın qapılarının bağlanmasını gözlədi… Tramvayın qapıları axır ki, bağlandı və tramvay zəngini çalıb, Bozgödəkçəliylə birgə dayanacaqdan uzaqlaşdı…
Professor ürəyi döyünə-döyünə fikirləşdi ki, bunu çoxdan eləyə bilərdi. Bozgödəkçəlini beləcə usta fəndlə tramvaya salıb, özünü evə, onadan qabaq çatdıra bilərdi, orda qapı-bacasını kip bağlayıb bu şübhəli adamın cəngindən qurtula bilərdi...
Bu fikirlərlə professor, əllərini paltosunun ciblərinə salıb, becid addımlarla evinə yollandı…
Hər şey dəyişmişdi… – küçələrin palçıqlı gölməçələrindən adlaya-adlaya, fikirləşə-fikirləş yeriyirdi – …o biri yuxularında, məsələn, uşağını şillələyən döyən əsəbi qadın yox idi...
Yolu bir qədər qısaltmaqdan ötrü professor, təxminən o tərəflərə aparan marşrut taksilərindən birinə minidi və bütün yolu, bu incə bicliyin, bu vaxtacan ağlına gəlmədiyinə görə ürəyində öz-özünü danladı. Taksini, yaşadığı məhəllədən bir küçə yuxarıda saxladıb düşdü və qalan yolu açıq havayla, havanın, yağışdan sonrakı təmizliyini ciyərlərinə çəkə-çəkə getdi. Evlərinə çathaçatda çönüb, hər ehtimala qarşı, geriyə baxdı. Küçə bomboş idi… Yaş asfaltın üstündə sayrışmağa başlayan işıqlara baxa-baxa, küləyin, arada bir tərpədib yellətdiyi ağacların xışıltısından üşüyə-üşüyə addımlarını yeyinlətdi. Sonra nə oldusa, həyətlərinə çıtmağa azca qalmış, qəfildən elə bil arxada kimsə yıxıldı…
Professor çönüb geriyə baxanda, az qaldı vahimədən bağıra…
Yenə o idi... dama-dama, boz gödəkçəsi yarıqaranlıq küçənin o biri başından bozara-bozara, ona sarı addımlayırdı… Yaş asfaltın üstüylə, bəbirsayağı, ehmal addımlarla sanki, buzun üstüylə sürüşə-sürüşə ona sarı axan bu siluet – professorun, həyatı boyu gördüyü mənzərələrin ən vahiməlisi idi...
…Nəfəsi darala-darala, ayaqları bir-birinə dolaşa-dolaşa tini burulub özünü həyətə saldı…
Həyət, həmişəki kimi, zülmət qaranlıq idi... İndi binaya daxil olmaq, bu naməlum casusu mənzilin qapısınacan ardınca aparmaq olmazdı… – professor tövşüyə-tövşüyə, həmişəki qənaətinə gəldi. Onu, ötən gecələrdəki kimi, həyətin ortasındakı sıx ağaclıqda azdırmalı, yalnız bundan sonra sivişib bloka daxil olmalıydı...
Həyəcandan, ya yüyrək gəldiyindən, ayaqları sözünə baxmırdı, dəqiqədə bir, bir-birinə dolaşıb, onu addımbaşı büdrədirdi…
…Özünü, ağaclığa zorla çatdırdı... Üz-gözü, ağaclığın, xırda, iti budaqlarından cızıla-cızıla, çöməlib nəfəsini içinə sıxdı, həyətə diqqət kəsildi…
…Elə bil həyətə, ondan sonra heç kəs daxil olmadı. Hə yət sakitlik idi… Arada bir əsən narın külək, ağacların budaqlarını həzin-həzin yırğalayıb vahıməli-vahiməli xışıldadırdı… Elə bu məqam hardansa lap yaxınlıqdan, kiminsə tanış pıçıltılsı eşidildi…
–Professor!..
Professorun ürəyi qırıldı…
– Yalvarıram, mənə kömək edin, professor…
Bu, akademikin səsiydi… soyuq dəymiş kimi, xırıldayırdı…
– O, yenə məni güdür, professor. Bu dəfə daha buraxmayacaq. Daha nəfəsim çatmır, professor…
– Siz… – professor, vahimədən nəfəsi tutula-tutula, yan-yörəsinə boylanıb akademiki, qaranlıq ağaclığı boyu axtardısa da, tapmadı. – …siz hardasız?.. Mən sizi görmürəm…
Bu məqam, professor sözünü bitirməyə macal tapmamış, həyətin o biri başından tini burulub qaça-qaça həyətə daxil olan kimsə özünü birbaş ağaclığa saldı… Sonra hardansa lap yaxınlıqdan, ağacların sıx yerindən tarappıltı səsləri eşidildi… – Professor!.. – akademik daha pıçıldamırdı… boğuq xırıltılarla qışqırmağa çalışırdısa da, səsi çıxmırdı… Ağaclığın həmin yaxınlığından, əlbəyaxa süpürləşən adam səsləri eşidildi… sonra onu köməyə çağıran akademikin, getdikcə itən səsi gəldi:
– …kömək… ed… profes…
Vahimədən bədəni uçunan professor bir anlıq, heç nə düşünmədən, ani vahiməylə ağaclıqdan sıçradı… keyimiş ayaqları bir-birinə dolaşa-dolaşa bloka sarı qaçdı… pillələri, nəfəsi kəsilə-kəsilə qalxıb, bir müddət qapının ağzında, əl-ayağı əsə-əsə açarları axtarmağa başladı…
Açarlar, həmişəki kimi, professorun paltosunun astarından tapıldı... Professor, astarın içinə az qala dirsəyinəcən saldığı qolunu cibinin dar yırtığından bir təhər çəkib çıxartdı… əlləri titrəyə-titrəyə açarı qapının dəliyinə keçirib iki dəfə burdu və… dəhşətdən yerindəcə donub qaldı…
…Arxasında kimsə dayanmışdı… buz kimi soyuq əlini onun çiyninə qoymuşdu…
…Professor əlini açardan çəkib geriyə çönmək istədisə də, çiyninə qonan əlin ağırlığından tərpənə bilmədi, boğızının yoluna dirənən nəfəsini udub astaca:
– Nə istəyirsən?.. – dedi və hiss elədi ki, boğazını qəhər tutdu.
Arxadan cavab gəlmədi… Onda professor, keyi heç cür açılmayan çənəsini zorla tərpədə-tərpədə bir də:
– Nə istəyirsən məndən?.. – dedi və çiyninə qonan zindan əlin ağırlığı altında bir müddət çırpına-sırpına, it kimi zingildədi, sonra qəfildən, vəhşi səslə elə bağırdı ki, öz səsindən az qaldı ürəyi dayana… və öz səsinə ayıldı…
…Əcayib səslər və uğultular dolu yarıqaranlıq yuxudan sonra yataq otağının, suvağı tökülmüş, hisli tavanı professorun xofunu bir qədər səngitdisə də, bədəninin, cərəyan almış kimi, titrəməsini ovuda bilmədi.
Otaq sakit idi… Aşağıda həyəti süpürürdülər. Olsun ki, səhərə az qalırdı…
Professor yorğanı üstündən atıb ayağa qalxmaq istədi, yuxunun təəsüratından ağırlaşıb keyiyən qollarını tərpədə bilmədi... Ürək döyüntüləri getdikcə zəifləyirdi, nəfəsi, arada bir cıyərlərində ləngiyir, sinəsinə qırıq-qırıq sızırdı…
Neçə vaxtdan bəri yerinə gioməmişdən əvvəl atdığı yuxu dərmanlarının təsiridi… – professor fıkirləşdi – bir də hər gecəki yuxularında keçirdiyi qorxunun nəticəsi. Çarpayısının böyründəki mizin üstündən eynəyini götürüb gözünə taxdı və üzbəüz divardan asılmış saata baxdı. Beşə on dəqiqə işləyirdi...
Düz yeddi saat yatmışdı… yeddi saat idi, bayaqkı o ətürpədən mənzərənin içində çabalamaqla məşğul idi… Klinikadan evinə aparan gündəlik marşrutunun vaxtı, ən çoxu bir saatlıq idi. Yuxuda zaman hüdudunun ölçüsü yoxdu… – professor fikirləşdi və qollarını asta-asta ovub keyini aça-aça, özünü ayağa qaldırdı, xalatını əyninə geyib, başmaqlarını sürüyə-sürüyə pəncərənin qabağına gəldi, qaranlıq həyətə baxdı.
Həyətin tən ortasında, hündür kol kimi bir yerə sıxlaşan ağaclar, yuxudakı vahiməli xışıltıyla sirli-sirli yırğalanırdılar…
Üşüdüb geriyə çəkildi, yorğanı çiynində, asta-asta mətbəxə getdi, orda işığı yandırıb, fincan-nəlbəkilərin arasında gizlədıyi ürək dərmanını tapdı, fincana damcıladıb içə-içə fikirləşdi ki, bu gün hökmən akademiki tapmalıdı, bu dəfə yuxular barədə onunla ətraflı danışmalıdı. Bu, hər şey bir yana qalsın, onun həkimlik və insanlıq borcudu.
Sonra yataq otağının divarındakı saat zəngini çalmağa başladı və professor, akademiklə dünənki söhbəti xatırladı...