3- ma`ruza Spotchilarda shifokor (tibbiy) pedagogik nazorat o`tqazish mazmuni va metodlari. O`quvchi yoshlarni jismoniy tarbiya va sport bilan shugullanishida shifokor nazorati

Hazm qilish tizimi 
Jismoniyyuklamagabarhamberishyokiuningjadalliginisusaytirish, 
bukabiog4riqlarnibarhamtopishigayokikamayishigaolibkeladi.Ammo, ayrim hollarda bu 
og4riqlar bir necha soatlar mobaynida va qayta tiklanish davrida bezovta qilishi va 
saqlanishi mumkin. Boshqa og4riqlar nogaxon bo4lib, kam uchraydi. Keyinchalik ular 
sportchilaming deyarli har bir mashg4ulotlari va musobaqalari paytida bezovta qiladi. 
Bunday og4riqlar dispepsik alomatlar bilan birga kechishi mumkin: 1) ishtahaning 
pasayishi; 2) ko4ngil aynash va og4izda achchiqlikni sezish; 3) jig4ildon qaynashi; 4) 
havo bilan kekirish; 5) ichning turg4unligini buzilishi; 6) ichning qotishi. 
Ayrimhollardasportchilar, jismoniyyuklamapaytidaboshog6rig4, boshaylanishi, 
jahlnitezchiqishi, 
gap 
ко`tага 
olmasligi, 
yuraksohasidasanchiqliog‘riq, 
quvvatsizlikkashikoyatqilishadi. Ko‘pchilik sportchilarda obyektiv holda jigar 
olchamlarining oshganligi aniqlanadi. Bu pkytda, uning qirrasi qovurg‘a ostidan 1,5-2 
sm ga chiqib, zichligi ortadi va paypaslash chog‘ida og‘riydi. Bu sindromning paydo 
boiish sababi, haligacha aniqlanganicha yofcq. Ayrim izlanuvchilar bu og4riqlarni paydo 
boiishini, jigarni qonga toiib toshish oqibati, jigar xaltasi-kapsulasining choczilishi - 
kattalashuvi bilan, boshqalar esa, jigami qon bilan to‘yinishining kamayganligi va jigar 
ichida qonni dimlanib qolishi bilan bogiiq, deb hisoblashadi. Jigar - og‘riq sindromini 
hazm qilish a’zolarining patologiyasi va tartibsiz mashg‘ulotlar hamda boshqa 
sabablarga ko‘ra kelib chiqishi haqida fikrlar mavjud. Bunday sportchilaming jigarida 
amalga oshirilgan elektromikroskopik ‘tekshirishlar (biopsiya) ayrim hollarda jigarda 
tarkibiy tuzilishdagi o‘zgarishlar vujudga kelganligini aniqlash imkonini beradi.Bunday 

---

0‘zgarishlami tananing faol imkoniyatlariga mos kelmagan, boshdan kechirilgan virusli 
gepatit hamda jismoniy yuklamalar bajarish paytida kelib chiqadigan kislorod tanqisligi- 
gipoksiya holati bilan bogiasa boiadi. Jigar, оЧ pufagi va оЧ yoilari kasalliklarining 
oldini olish, asosan ovqatlanish tartibi, mashg‘ulotlarni amalga oshirish va sogiom 
turmush tarzining qoidalariga rioya qilish bilan bogiiq. Jigar-og‘riqli sindrom mavjud 
boigan sportchilami davolash jigar, оЧ pufagi, оЧ yoilari va boshqa yondosh 
kasalliklarga barham berishga qaratilgan boiishi kerak. Davolash davrida sportchini 
mashg‘ulotlardan va ayniqsa musobaqalardan chetlatiladi.