3-Mavzu. Epiteliy to’qimasi. Ichki muhit to’qimalari. Qon va limfa Reja: Epiteliy to’qimasi

Bir qavatli kubsimon epiteliy. Buyrak kanalchalarida, bezlarning chiqaruv 
naylarida, kichik bronxlarda uchraydi (46- rasm). Kubsimon hujayralarning yadrosi 
dumaloq shaklda boMib, uning markaziy qismida joylashadi (47- rasm). 
Terminal bronxiolani qoplagan kubsimon hujayra­ larning 
apikal qismida kiprik­ chalar kolrinadi. Buyrak kanal-
chalarining devorida joylash­ gan hujayralarning apikal 
qismida esa jiyak bo‘lib, u barmoqsimon o‘simtalardan —
mikrovorsinkalardan 
tuzil-gan, 
ular so‘rilish yuzasini 
kengaytiradi. 
Bir qavatli silindrsimon epiteliy bir-biriga zich joylashgan ba-Iand prizmatik 
shakldagi hujayralardan tashkil topgan (48- rasm). M.e’da- ning yuza qavatida 
joylashgan hujayralar shilliq sekret ishlaydigan hujayralar qatoriga kiradi (49- rasm). 
Ichak epiteliysida ayrim hujayralar shilliq sekret ishlaydi. Ular sekret bilan to‘lgan 
vaqtda apikal qismi kengayadi, bazal qismi esa ingichka bo‘lib qoladi va natijada 
qadah shaklini oladi. Bunday hujayralar qadahsimon hujayralar deb ataladi. 
Me’dadagi prizmatik va ichakdagi qadahsimon hujayralar ishlab chiqargan shilliq 
moddasida kislotali va neytral glikozaminoglikanlar aniqlangan. Lllar hujayralami 
kimyoviy va mexanik ta’sirotlardan saqlaydi. 
Ichak epiteliysida so‘rish jarayonida ishtirok etadigan hujayralar mavjud. Oddiy 
mikroskop orqali kuzatilganda prizmatik hujayralam-ing apikal yuzasi (ingichka va 
yo4g4on ichak, o4 pufagi) jiyak bilan qoplanganligini ko‘rish mumkin. Shuning 
uchun ham bunday epi- 
teliy bir qavatli silindrsimon jiyakli epiteliy deb yuritiladi. Elektron mikro- skop 
yordamida jiyak barmoqshnon o ‘simtalardan — mikro-vorsinka- lardan tashkil 
topganligi aniqlangan(50- rasm, «Hujayra yuzasining maxsus tuzilmalari»ga q.). M 
ikrovorsinkalar hisobiga epiteliy hujayra- sining so‘ruvchi yuzasi bir necha marta 
oshadi. Gis-toximiyaviy reaksiyalar prizmatik epiteliy hujayrasi jiyaklari gliko-
zaminglikanlar va ishqoriy fosfatazalarga boyligini ko‘rsatadi.