3-Mavzu. Epiteliy to’qimasi. Ichki muhit to’qimalari. Qon va limfa Reja: Epiteliy to’qimasi


Bir qavatli ko‘p qatorli epiteliy



Yüklə 321,6 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə5/8
tarix05.10.2022
ölçüsü321,6 Kb.
#118117
1   2   3   4   5   6   7   8
3-mavzu

Bir qavatli ko‘p qatorli epiteliy. Bu epiteliy nafas yoMlarining devorini vajinsiy 
sistemaning ayrim qismlarini qoplaydi. Bu epiteliyda har bir hujayra bazal 
membranada yotadi, hujayralarning shakli turlicha va shu sababli yadrolari har xil 


tekislikda yotadi (51-rasm). Kekirdak epiteliysida kiprikli silindrsimon, qadahsimon, 
yirik va kichik qo‘shimcha hujayralar hamda endokrin hujayralar tafovut qilinadi. 
Kiprikli hujayralarning apikal yuzasida kiprikchalar bo‘lib, har bir hujayrada 250 
atrofida uchraydi. Kiprikchaiarning harakatlanishi shilliq sekretning siljishiga ta’sir 
qiladi. Shilliq sekret bilan tashqari-dan kirgan chang zarralari ham chiqariladi. 
Elektron mikroskopda ki-prik- chalar 2 ta markaziy va 9 juft periferik («Hujayra 
markazi, sen-tro- soma»ga q.) mikronaychalardan iboratligi aniqlangan (52- rasm). 
Ko‘p qavatli epiteliy asosan himoya funksiyasini bajaradi, shuning uchun ham u 
tananing ko‘proq tashqi ta’sirotlarga uchraydigan joylarini qoplaydi. U terming 
yuzasini, og‘iz bo4shlig‘ini, qizilo‘ngach, ko‘zning muguz pardasini, buyrakning 
kosachasi, siydik pufagi, siydik chiqaruv yo4li va qinni qoplaydi. K o'p qavatli yassi 
epiteliy qavatma- qavat joylashgan hujayralardan tuzilgan, uning faqat bazal 
qavatidagi hujayralari bazal membranada yotadi. Ko‘p qavatln epiteliy 3 turga 
boMinadi: 1) ko‘p qavatli yassi muguzlanmaydigan epiteliy; 2) ko'p qavatli yassi 
muguzlanadigan epiteliy; 3) o‘zgaruvchan epiteliy. 
Ko‘p qavatli yassi muguzlanmaydigan epiteliy. Bu epiteliy og‘iz bo‘shlig4ining 
ichki yuzasini, qizilo‘ngachning shilliq qavatini va ko‘zning muguz pardasini 
qoplaydi (53- rasm). 
U quyidagicha tuzilishga ega: bazal membrana ustida silindr- si-mon shakldagi 
bazal qavat hujayralari yotadi. Uning ustida bir necha qavat bo‘lib joy lashgan kowp 
qirrali hujayralarni ko‘ramiz. Bu qa­ vat tikanaksimon hujayralar qavati deb 
yuritiladi. Tikanaksimon hujayralar orasida hujayralararo ko‘prikchalar mavjud. 
Elektron mikro- skop orqali tekshirilganda bu ko‘prikchalar sitoplazmatik 
o‘simtalardan tashkil topganligi aniqlangan. Bu o‘simtalar bir-bi-riga zich tegib 
turadi va bu yerda desmosomalar uchraydi. Desmo- 
somalar hujayralami o‘simtalar orqali o‘zaro bog4lab turadi. Bazal va tikanaksimon 
hujayra- laming sitoplazmasida maxsus organel­ lalar — tonofibrillalar joylashgan. 
Tonofibrillalar ingichka (5— 6 nm) tonofilamentlardan tashkil topgan bo‘lib, oqsil 
tabiatiga ega. U bazal hujayralarda epiteliy yuzasiga perpendikular, yuqori qavat 
hujayralarida hujayra yuzasiga parallel yotadi va ularda tayanch funksiyasini 
bajaradi. Epiteliyning eng yuza qavatida yassilashgan hujayralar joylashgan. Bu 
hujayralar o‘zining hayot siklini tugatib muguzlanmay tushib ketadi, shuning uchun 


ham bu muguzlanmay-digan epiteliy deyiladi. 

Yüklə 321,6 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin