3-mavzu. Zoʻrlikni boshidan oʻtqazgan bolalarga psixologik yordam tamoyillari Reja

-BOSQICH.

1. 
   Modul: "Guruhga xush kelibsiz!"
   

Dastlabki uchrashuvlarda guruh qoidalari ishlab chiqiladi. Bu bosqichda psixoterapevtning oldiga barchani guruhiy faoliyatda ishtirok yetishini taʼminlash va ijobiy muhitni shakllantirish vazifasi qoʻyiladi. Guruhiy jipslik va oʻzaro ishonch muhitini shakllantirish ishning samarasini belgilab beradi. Psixoterapevtlar guruh strukturasi va xar bir ishtirokchining muloqot koʻnikmasi rivojlanganlik darajasini analiz qilishi kerak.
Bu modulning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:

1. 
   Ishtirokchilar bilan guruhda oʻzini tutish qoidalarini ishlab chiqish;
   
2. 
   Guruh aʼzolari oʻrtasida hamkorlikdagi faoliyat va oʻzaro yordam berishni rivojlantirish;
   
3. 
   Muhokamalarni xamma uchun umumiy boʻlgan mavzularda olib borish, ichki guruhiy jipslikni mustahkamlash;
   
4. 
   Xar bir ishtirokchining oʻz-oʻziga bahosini oshirish va bolalarga oʻz fikrlari, hissiyotlari bilan oʻrtoqlashish imkoniyatini yaratish. Guruhiy tajribani shakllanishida har bir ishtirokchining axamiyatli ekanligiga urgʻu berish;
   
5. 
   Guruhning barcha aʼzolariga guruhiy faoliyatning maqsadini anglashga koʻmaklashish.
   

Birinchi uchrashuvda psixoterapevtlar guruhiy faoliyatning maqsadi haqida gapiradilar. Shundan soʻng barcha ishtirokchilar bilan "Bizning guruh qoidalari" yaratiladi. Qoidalarni va ularni buzganlarga qoʻllaniladigan jazolarni bolalarning oʻzlari ishlab chiqadilar. Ular tartib bilan berilgan doskaga oʻz takliflarini yozib chiqadilar (qoidalar roʻyxati keyinchalik har bir darsda osib qoʻyiladi). Jarayon davomida guruh ichida oʻzini tutish chegaralari belgilanadi, bu esa ishonch va vaziyatni nazorat qilish hissini shakllantiradi. Koʻpincha bolalar oʻzlari amal qilishi qiyin boʻladigan qoidalarni taklif etadilar. Qoidabuzarlar uchun jazo ishlab chiqishda bolalar juda qattiqqoʻl boʻlishlari mumkin, shuning uchun bu jarayonga psixoterapevtning aralashuvi kerak boʻlishi ehtimoldan xoli emas. Xar qanday guruh faoliyatiga mos keladigan universal qoidalarga murjaat qilish ham mumkin.

2. 
   Modul: "Doʻst orttiramiz"
   

Modul guruhiy jipslik va oʻzaro ishonch muhitining rivojlanishi va jamoa azolari oʻrtasida norasmiy minosabatlarning shakllanishiga turtki boʻladi.
Modulning asosiy vazifalari:

1. 
   Guruhiy faoliyat sharoitida ishtirokchilar oʻrtasida ijobiy munosabatni shakllantirish;
   
2. 
   Guruh azolari oʻrtasida ishonchning oʻsishi;
   
3. 
   Sharmandalik hissi bilan bogʻliq emosiyalarini izxor etish imkonini yaratish va bu tuygʻular tabiatini tushuntirib berish;
   
4. 
   Doʻst orttirish koʻnikmasini shakllantirish.
   

Muloqot oʻrnatishga qaratilgan mashqlar.
Yaxshi muloqot oʻrnatish uchun suxbatdoshingizda oʻzingizga nisbatan ishonch va qiziqshni uygʻotishingiz lozim. Buning uchun bizda verbal va noverbal vositalar mavjud. Noverbal vositalar — poza, tabassum, koʻzlar muloqoti, muloqot fazasi (distansiya)ni tashkillashtirish. Verbal vositalar — xushomadlar, "navbatchi" gaplar ("xavo bugun qanday yaxshi...."), suxbatdoshingizga kengroq javob berish imkonini beruvchi ochiq savollar (masalan, "Siz shu uyda yashaysizmi?"-yopiq savol; "Siz qayerda yashaysiz?"-ochiq savol). Bunday kirish axborotlaridan muloqot oʻrnatishga qaratilgan mashqlarni bajarish jarayonida foydalanish mumkin (10 mashqdan tashkil topgan).

3. 
   Modul: "Hissiyotlar — bu norma"
   

Bolaning emotsional tajribasi uning umumiy rivojlanishiga katta taʼsir koʻrsatadi, shuning uchun bu modul toʻlaligicha hissiyotlar bilan ishlashga bagʻishlangan.
Modulning asosiy vazifalari:

1. 
   Guruh aʼzolarini oʻz hissiyotlarini verbal vositalar yordamida izxor qilishga oʻrgatish, shu bilan salbiy hislarning bola xulqida aks etishini oldini olish;
   
2. 
   Bolalarni boshidan kechirganlari bilan bogʻliq noxush: gʻazab, xoinlik hissi, qoʻrquv, gʻam uyat, aybdorlik, rad etilish va ojizlik kabi hissiyotlar bilan ishlashga tayyorlash;
   
3. 
   Gruhdagi barcha aʼzolarning hissiyotlarini muhokama qilish orqali empatiyani rivojlantirish. Bolalarda tushunish va qoʻllab-quvvatlash hislarini shakllantirish.
   

2.