3. Metalların mexaniki xass

Özlülük - metalın sürətlə artan (zərbə xarakterli) xarici qüvvələrə müqavi­mət göstərməsi qabiliyyətinə deyilir. Özlülük - kövrəkliyin əksi olan xassədir.
Materialın zərbə özlülüyü (a_n) nümunəni sındırmaq üçün görülən işin sınan nümunənin en kəsiк sahəsinə olan nisbəti ilə ölçülür:

burada F - nümunənin sınmış hissəsindəki en kəsiyinin sahəsidir.

Zərbə özlülüyünün qiyməti yalnız metalların növündən asılı olmayıb, həmçinin onun tərkibindən, strukturundan, temperatuруndan və s. asılıdır.
Rokvеll üsulunda bərkliyin sınanılması, diametri D=1,59 mm tablan­dırılmış polad kürə və ya təpə bucağı 120° olan almaz konus vasitəsilə aparılır.
Bərkliyi HB 600-2300 olan metalları 1 kH yük altında tablandırılmış po­lad kürəciklə, bərkliyi HB 2300-7000 olan metalları 1,5 kHyiik altında almaz konusla, bərkliyi HB 7000 -dən yüksək olan metalları 0,6 kH yük altında almaz konusla sınayırlar.
Vikkers üsulunda metalın səthi təpə bucağı 136° olan dördüzlü almaz piramida ilə statik yükün (50-1200 H) altında sınanılır.
Vikkers üsulu həm bərk, həm də yumşaq metalların bərkliyini ölçməyə imkan веrir, nazik qatların (məsələn, kimyəvi termiki emala uğradılmış məmulat) bərkliyini təyin etmək üçün tətbiq edilir. Almaz piramidanın əmələ gətirdiyi çöküyün ölçüləri cihazın öz mikroskopunун köməyi ilə təyin edilir. Vikkers üsulu yüksək dəqiqliyinə görə fərqlənir.