3-Моdul. Kreditning umumiy asoslari 37- mavzu. Pulning paydo bo‘lishi, zarurligi va funksiyalari

3


11


10
4 6 13 2

Мол етказиб берувчи

Сотиб олувчи
5
1

4-rasm. CHaqirib olinmaydigan akkreditiv ¹.

4-rasmda: 1-to‘lovlarni oldi sotdi qilish shartnomasini imzolash; 2-sotib oluvchi o‘z bankiga akkreditiv ochish to‘g‘risida ariza beradi; 3-akkreditivni ochish, sotib oluvchining banki mol etkazib beruvchining bankiga akkreditiv telegrammasini jo‘natadi. Bu akkreditivning ochilganligini bildiradi. Mana shu vaqtdan boshlab sotib oluvchining banki to‘lov yuzasidan kafilga aylanadi; 4-mol etkazib beruvchining banki mol etkazib beruvchini akkreditiv ochganligi haqida xabardor qiladi; 5-mol etkazib beruvchi tovarlarni jo‘natadi; 6-mol etkazib beruvchi tovarlar bilan bog‘liq hujjatlarni o‘zining bankiga uzatadi; 7- mol etkazib beruvchining banki hujjatlarni tekshiradiva qabul qilib oladi; 8-mol etkazib beruvchi banki tovar hujjatlarini sotib oluvchining bankiga to‘lov uchun jo‘natadi; 9-sotib oluvchining banki akkreditiv bo‘yicha to‘lovni amalga oshiradi; 10-sotib oluvchining banki sotib oluvchiga tovar hujjatlarini beradi; 11-sotib oluvchi banki mol etkazib beruvchi bankini to‘lov amalga oshirilganligi to‘g‘risida yozma ravishda xabardor qiladi; 12-mol etkazib beruvchi banki to‘lov summasini mol etkazib beruvchining joriy hisob raqamiga o‘tkazadi; 13-mol etkazib beruvchining joriy hisob raqamidan ko‘chirma.

39.6. To‘lov aylanmasining tarkibi.
Pul-to‘lov aylanishi pul aylanishining bir qismi bo‘lib, unda pullar qanday shaklda taqdim etilganidan qat’i nazar to‘lov vositasi sifatida faoliyat yuritadi. Boshqacha aytganda, bunday holda iqtisodiy subyektlar o‘rtasida naqd pullik va naqd pulsiz shaklda ayirboshlash vositasi sifatida amal qiladigan pul mablag‘lari ko‘rib chiqiladi.
Pul mablag‘lari harakatining har biri bo‘yicha muqobil harakat ham amalga oshiriladi. Boshqacha aytganda, pullarning aylanishi ko‘p yo‘nalishli bo‘ladi va xo‘jalik faoliyati subyektlarini qamrab oladi.
To‘lov aylanishi ushbu mamlakatda amal qiladigan to‘lov vositalarining uzluksiz harakat qilish jarayonidir. Boshqacha aytganda, pul aylanishi deganda to‘lov vositalarining shaklidan qat’i nazar bunday barcha vositalarning majmui tushuniladi. Bevosita pul mablag‘larining harakati va cheklar, depozit sertifikatlari va veksellarning ko‘chib yurishi shunga kiradi. Pul aylanishi to‘lov aylanishining bir qismidir.
Pul aylanishi naqd pullik va naqd pulsiz shakllardagi pul belgilarining uzluksiz harakat qilish jarayonidir.
Pul muomalasi pul aylanishining naqd pul mablag‘lari muomalasi, pul belgilarining bir yuridik yoki jismoniy shaxslardan boshqa shaxslarga doimiy tarzda o‘tib yurishi bilan bog‘liq qismidir. Boshqacha aytganda, bu iqtisodiy subyektlar o‘rtasidagi muomalada qatnashadigan bevosita naqd pul massasidir. SHu tufayli pul muomalasini ba’zan naqd pullarning aylanishi deb ham atashadi. Pul-to‘lov aylanishi pul aylanishining bir qismi bo‘lib, unda pullar qanday shaklda taqdim etilganidan qat’i nazar to‘lov vositasi sifatida faoliyat yuritadi. Boshqacha aytganda, bunday holda iqtisodiy subyektlar o‘rtasida naqd pullik va naqd pulsiz shaklda ayirboshlash vositasi sifatida amal qiladigan pul mablag‘lari ko‘rib chiqiladi.