31 mart ayaklanmasi

Akşin; Şeriatçı Bir Ayaklanma 31 Mart Olayı, s. 40

29^ Güresin; s. 82

30^ Güresin; s. 35–36

31^ Akşin; Şeriatçı Bir Ayaklanma 31 Mart Olayı, s. 40

32^ Akşin; Şeriatçı Bir Ayaklanma 31 Mart Olayı, s. 108-109

33^ İsmet İnönü; İsmet İnönü’nün Hatıraları, Yayına Hazırlayan: Sabahattin Selek, Bilgi Yayınevi, Ankara, Ağustos 2006, s. 55-56

34^ Sadi Borak; 31 Mart Vakasının Çıkış Nedenleri Üzerine Çeşitli Yorumlar ve Atatürk ve Harekât Ordusu üzerine Orgeneral İzzettin Çalışların Bir Makalesi, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt: VIII, Sayı: 23 (Mart 1992)’den ayrı basım, s. 358

35^ Akşin; Şeriatçı Bir Ayaklanma 31 Mart Olayı, s. 231

36^ Karal; IX. Cilt, Ankara 1996, s. 85

37^ Osmanlı Devletinde geleneksel uygulamalara göre ulema sınıfı, askerlikten muaf tutulmuştur. İttihat ve Terakki Cemiyeti, bu durumu ortadan kaldırmak için meclise bir kanun teklifi yapmış, ancak bütün medreseliler tarafından tepkiyle karşılanmıştır.

38^ Akşin; Şeriatçı Bir Ayaklanma 31 Mart Olayı, s. 240-241

39^ Kimileri Derviş Vahdeti ve onun sahip olduğu misyonu ifade ederken, şu açıklamalarda bulunur. “Derviş Vahdeti adındaki cahil, atak ve yarım akıllı bir adam, bu ayaklanmanın hareket noktası sayılmakta ise de, kendisi de, neşrettiği Volkan isimli gazetede, kitleleri yerinden oynatacak manivela değildi. Kaldı ki Avcı Taburları gibi teşkilatlı ve İttihat ve Terakki Cemiyetinin güvendiği askerleri ayaklandırabilsin.” Bk. Samiha Ayverdi; Türk Tarihinde Osmanlı Asırları, c.III, İstanbul, 1981, s. 99

40^ Bayar; s. 207

41^ Güresin; s.25

42^ Mustafa Baydar; 31 Mart Vak’ası, Milli Tesanüt Birliği Yayını No: 8, Anıl Matbaası, İstanbul 1955, s. 10

43^ Doğan Avcıoğlu’na göre, Fitz Maurice, 31 Mart olayının tertip ve teşvikçilerine para yardımında bulunarak isyanın çıkmasını körüklemişti. Bk. Doğan Avcıoğlu; 31 Martta yabancı parmağı, Ankara, 1969, s. 16, 63-64

44^ Akşin; Şeriatçı Bir Ayaklanma 31 Mart Olayı, s. 267

45^ Akşin; Şeriatçı Bir Ayaklanma 31 Mart Olayı, s. 88-89

46^ Borak; s. 358

47^ Akşin; Şeriatçı Bir Ayaklanma 31 Mart Olayı, s. 239-240

48^ Güresin; s. 85

49^ Hasan Amca; Doğmayan Hürriyet, İstanbul, 1958, s.67–71 ile Türkmen; s. 12

50^ Celâl Bayar; s.204- 205

51^ Bayar; s. 164–169

52^ Samiha Ayverdi; Türk Tarihinde Osmanlı Asırları, 3.Cilt, 2. Baskı, İstanbul 1981, s. 104

53^ Cihat Akçakayalıoğlu; Atatürk Komutan, İnkılâpçı ve Devlet Adamı yönleriyle, Gnkur. ATASE Bşk.lığı Yayınları, Ankara 1988, s. 7 ile Bayar; s. 141 ve Akşin; Şeriatçı Bir Ayaklanma 31 Mart Olayı, s. 43

54^ Akşin; Şeriatçı Bir Ayaklanma 31 Mart Olayı, s. 46-47

55^ Türkmen; s.12–13 ile Bayar; s. 141 ve Baydar; s. 24

56^ 31 Mart Olayı hakkında bir eser yazan Ecvet Güresinin deyimiyle “ Volkancıların ardında dış ülkelerin gizli teşekküllerinin parmağı olduğunda şüphe yoktu. Nitekim bu şüphe, isyan sonrası duruşmalar sırasında kuvvetlenmiş, fakat İttihatçılar ve Mahmut Şevket Paşa, büyük devletlerle arayı bozmamak için soruşturmaya izin vermemiştir. Bk. Ecvet Güresin; 31 Mart İsyanı, İstanbul, 1969, s.85

57^ Güresin; s. 43–45 ile Baydar; s. 23

58^ Karal; IX. Cilt, Ankara 1996, s. 85 -86 ve Akşin; Şeriatçı Bir Ayaklanma 31 Mart Olayı, s. 43-44

59^ Güresin; s. 44–45 ile Akşin; Şeriatçı Bir Ayaklanma 31 Mart Olayı, s. 54

60^ Karal; IX. Cilt, Ankara 1996, s. 87

61^ Akşin; Şeriatçı Bir Ayaklanma 31 Mart Olayı, s. 17

62^ Medreselerde eğitimle ve öğrencilere nezaretle görevli resmi devlet memuru

63^ Türkmen; s. 14

64^ Karal; IX. Cilt, Ankara 1996, s. 88 ile Akşin; Şeriatçı Bir Ayaklanma 31 Mart Olayı, s. 59

65^ Baydar; s. 26

66^ Güresin; s. 49–50

67^ Karal; IX. Cilt, Ankara 1996, s. 89

68^ Güresin; s. 45–46

69^ Türkmen; s.15 ile Bayar; s. 158 ve Baydar; s. 26 ile Akşin; 100 Soruda Jön Türkler, s. 127

70^ Karal; IX. Cilt, Ankara 1996, s. 90-91

71^ Güresin; s. 51–53 ile Baydar; s. 28-29 ve Bayar; s. 142-144 ile Akşin; Şeriatçı Bir Ayaklanma 31 Mart Olayı, s. 98-99

72^ Akşin; Şeriatçı Bir Ayaklanma 31 Mart Olayı, s. 74

73^ Güresin; s. 54–56 ile Bayar; s. 159-161

74^ Karal; IX. Cilt, Ankara 1996, s. 92

75^ Güresin; s. 47–49 ile Bayar; s. 147

76^ Türkmen; s.15-16 ile Borak; s. 360

77^ Mahmut Şevket Paşa; Aslen Bağdatlıdır. 1273 (1857) Tarihinde Bağdat’ta doğdu. Küçük yaşta babası ile birlikte İstanbul’a gelip Üsküdar’da yerleşti. Üsküdar Askeri Rüştiyesinden Kuleliye oradan Harbiye’ye geçmiş ve 1298’de (1882) Erkânı Harp (Kurmay) Yüzbaşısı olarak okulu bitirmiştir. Erkânı harp Yüzbaşısı olarak Harp Okuluna “hendesei hallye” ( geometri) hocalığına tayin edilir. Ordumuzda ve askeri okullarda ıslahat yapmak üzere gelen Alman Generali Von der Goldsch ile birlikte çalışır. Kurmay Yüzbaşı Mahmut Şevket, 19 sene sonra paşa olmuş 19ncu senesinde birinci ferikliğe (Tuğgeneral) yükselmişti. Mahmut Şevket Paşa üç seneye yakın bir zaman Harekât Ordusu Kumandanı ve Harbiye Nazırı görevlerini yapmıştır. Daha sonra 1nci, 2nci, 3ncü Orduların Müfettişliğinde bulunmuştur. Alman İmparatorluğunun daveti üzerine manevralara katılmak üzere 25 Ağustos 325’de (1909) büyük bir kalabalık tarafından Sirkeciden uğurlanarak Almanya’ya gitmiştir. Almanya’dan sonra Fransa’ya gitti. (Hasan Amca; s. 77-81)

78^ Harekât Ordusu; Mustafa Kemal, Cumhurbaşkanlığı sırasında Harekât Ordusu ile ilgili olarak yaptığı açıklamada; “Harekât Ordusu adını ben buldum. Bazı arkadaşlar Hürriyet Ordusu dediler. Hâlbuki bütün ordu Hürriyet Ordusu durumundaydı. Harekât halinde bulunan kuvvetlerin durumunu göstermek için, Hürriyet Ordusu’nun Operasyon Kuvvetleri denildi. Ben, bu operasyon kelimesinin Türkçeye çevrilmesini uygun görerek, Harekât Ordusu ifadesini kullandım.” Demiştir. (Akçakayalıoğlu; s. 8) ile Bayar; s. 214

79^ Akçakayalıoğlu; s. 8-9 ile Türkmen; s. 18–19 ve Karal; s. 98

80^ Türkmen; s. 33

81^ Karal; IX. Cilt, Ankara 1996, s. 100–101 ile Akşin; Şeriatçı Bir Ayaklanma 31 Mart Olayı, s. 152-153

82^ Türkmen; s. 25

83^ Cihat Akçakayalıoğlu; Atatürk Komutan, İnkılâpçı ve Devlet Adamı Yönleriyle, 2. Baskı, Gnkur. ATASE Bşk.lığı Yayınları, Ankara 1988, s. 10-11 ile Türkmen; s.38–39 ve Akşin; Şeriatçı Bir Ayaklanma 31 Mart Olayı, s. 158-159

84^ İsmail Hami Danişmend; 31 Mart Vak’ası, İstanbul, 1974 s.116-117

85^ Akçakayalıoğlu; s. 9

86^ Türkmen; s. 44

87^ İsmet İnönü; İsmet İnönü’nün Hatıraları, Yayıma Hazırlayan: Sabahattin Selek, Bilgi Yayınevi Ankara, Ağustos 2006, s. 56-57

88^ Kazım Karabekir; İttihat ve Terakki Cemiyeti (1896-1909) Neden Kuruldu Nasıl Kuruldu Nasıl İdare Olundu. İstanbul Yazılış Tarihi: 1945, Yayınlayan Prof. Faruk Özerengin - Emel Özerengin, İstanbul 1982, s. 444-450

89^ Karabekir; s. 450-456

90^ Türkmen; s. 45–50

91^ Güresin; s. 64–66

92^ Topçu Kışlası; Taksim Kışlası ya da Halil Paşa Topçu Kışlası, 1. Abdülhamit zamanında 1780 yılında yapılmaya başlanmış ve III. Selim döneminde 1806 tarihinde hizmete açılmıştır. İstanbul Taksim Meydanında günümüzde Taksim Gezi Parkı’nın bulunduğu yerde bulunan büyük yapı idi. Osmanlı, Rus ve Hint mimarisi tarzında yapılmıştır. Askeri birliklerin yanı sıra at yarışları ve futbol yarışmaları ile Rum hacıların konaklama amaçlarıyla da kullanılmıştır. 1940 yılında İstanbul Valisi ve Belediye Başkanı sıfatı ile Lütfi Kırdar’ın isteği ile yıkılmıştır. Yerine Taksim gezi parkı yapılmıştır. (http: tr. wikipedia.org/ wiki/Taksim)

93^ Akşin; Şeriatçı Bir Ayaklanma 31 Mart Olayı, s. 203

94^ Akşin; Şeriatçı Bir Ayaklanma 31 Mart Olayı, s. 215

95^ Karal; IX. Cilt, Ankara 1996, s. 100–101

96^ Güresin; s. 71-72

97^ Yeni Padişah V. Mehmet Reşat; 1844’de doğmuştu. Sultan Abdülmecit’in oğludur. Annesi Gül cemal’dir. 64 yaşında padişah olmuştur. 1918’e kadar 9 yıl padişahlık yapmıştır. Düzenli bir eğitim görmemişti. II. Abdülhamit devrinde sıkı bir gözetleme altında bulundurulmuştu. Özel hayatı saray çevresinde kadınlar ve haremağaları arasında geçmişti. Kaynaklar, onun nazik, hatırşinas, derviş meşrepli, saray geleneklerine bağlı, Farsçayı merak etmiş, İran edebiyatı ile uğraşmıştı. Abdülhamit’in Kadiriye Tarikatı’na bağlı olmasına karşılık o Mevlevi Tarikatı’na bağlı idi. Karal; s.108-109 ve Akşin; 100 Soruda Jön Türkler, s. 134

98^ Karal; IX. Cilt, Ankara 1996, s. 102–108 ile Akşin; Şeriatçı Bir Ayaklanma 31 Mart Olayı, s. 226

99^ Türkmen; s. 50

100^ İsmet İnönü; İsmet İnönü’nün Hatıraları, Yayıma Hazırlayan: Sabahattin Selek, Bilgi Yayınevi Ankara, Ağustos 2006, s. 57-58

101^ Türkmen; s. 51 ile Baydar; s. 35-36

102^ Akçakayalıoğlu; s. 14

103^ İsmail Kemal; 31 Mart ayaklanmasının hazırlanmasında ve yönetilmesinde başlıca rolü oynayan İsmail Kemal Arnavut asıllı idi. Kendi deyimine göre 1844’te Valona’da doğmuştu. Ve Kanuni Sultan Süleyman’ın sadrazamlarından Sinan Paşa ailesinden gelmekte idi. Selanik’te ilkokula devam ederek Türkçe öğrenmiş daha sonra Rumca ve yabancı dil de öğrenmiş, Sadrazam Mitat Paşa’nın kâtipliğinde bulunmuş, bir aralık Trablusgarp Valiliği yapmıştır. Abdülhamit’le bozuşması üzerine Avrupa’ya geçip Genç Türkler arasına katılmıştır. İsmail Kemal’in ülküsü Arnavutluk’un bağımsızlığını sağlamaktı. Bu konuda İngiltere’ye güvenebileceğini sandığı için İngiliz dostu idi. İngiliz ve Yunan devlet adamları arasında dostları vardı. Yunan Hükümetince Osmanlı Mebus seçimlerinde çalışmak üzere vazifelendirilmişti. Meşrutiyet’in duyurulmasından sonra İstanbul’daki İngiliz Elçisi ile de kuvvetli bir dostluk kurmuştu. Kendisine Kıbrıslı Kâmil Paşa’ya bağlayan da bu dostluk idi. İsmail Kemal, İttihat ve Terakki Partisine o kadar düşmandı ki, Sadrazam Kâmil Paşa’yı bu partiyi kapatmadığı için suçlu tutmuş ve bu işi gerçekleştirmek üzere bir komplo hazırlamış ise de Kâmil Paşa Kabilesinin devrilmesi ile bu iş yarıda kalmıştı. Karal; IX. Cilt, s.117 ile Bayar; s. 146

104^ Karal; IX. Cilt, Ankara 1996, s. 117-119

105^ Akşin; Şeriatçı Bir Ayaklanma 31 Mart Olayı, s. 216

106^ Güresin; s. 71–74

107^ Güresin; s. 74–76

108^ Akşin; Şeriatçı Bir Ayaklanma 31 Mart Olayı, s. 236-237, (Abdülhamit’in Hatıra Defteri, s. 136-7)

109^ Güresin; s. 94

110^ Baydar; s. 35

111^ Karal; IX. Cilt, Ankara 1996, s. 120.

112^ Baydar; s. 34

113^ Güresin; s. 69- 71

114^ Baydar; s. 37-38

115^ Ordinaryüs Prof. İsmail Hakkı Uzunçarşılı; Büyük Osmanlı Tarihi, V.Cilt, 6ncı Baskı, 1975, s. 204-210.

116^ Tr. wiki.pedia.org/wiki/Patrona Halil İsyanı

117^ Prof. Dr. Enver Ziya Karal; Osmanlı Tarihi, V. Cilt, 6. Baskı, Nizam-ı Cedit ve Tanzimat Devirleri (1789-1856), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 2011, s. 77-79.

118^ Karal; V. Cilt, Ankara 2011, s. 82-83.

119^ Karal; V. Cilt, Ankara 1988, s. 88-89.

120^ Karal; V. Cilt, Ankara 1994, s. 61-73.

121^ Mustafa İslamoğlu; Şeyh Sait Ayaklanması, Denge Yayınları 97, İstanbul Şubat 1998, s. 81

122^ Gnkur. ATASE Bşk.lığı Arşivi; Klasör No: 35, Dosya No: 2, Fihrist: 2-1.

123^ Gnkur. ATASE Bşk.lığı Arşivi; Klasör No: 35, Dosya No: 2, Fihrist: 11-2.

124^ Gnkur. ATASE Bşk.lığı Arşivi; Klasör No: 45, Dosya No: 1, Fihrist: 9,9-1. İle İzzettin Çopur ( E.Alb.); Şeyh Sait İsyanı’nın (13 Şubat-31 Mayıs 1925) İrtica ile İç ve Dış Etkenler açısından Değerlendirilmesi. Gnkur. ATASE Bşk.lığı Yayınları. Stratejik Araştırma ve Etüt Bülteni, Sayı:1, Ankara Eylül 2001 Yıl: 1, s.137. Ayrıca www.izzettin çopur.com.tr.’de bulunmaktadır.

125^ Hikmet Çetinkaya; Kubilay Olayı ve Tarikat Kampları, Çağdaş Yayınları, İstanbul Mart 1995, s. 18-20 ve İzzettin Çopur (E. Alb.); Menemen (Kubilay) Olayı ve Bu Olayda Güvenlik Güçlerinin Hareket Tarzları, Gnkur. ATASE Bşk.lığı Yayınları, Stratejik Etütler Bülteni, Sayı: 94, Eylül 2000, Yıl: 34, s. 108. ayrıca www. İzzettin çopur.com.tr.