4-Amaliy mashg’ulot Yorug’lik difraksiyasi

B.B.B. texnikasi

№	Mavzu savoli	Bilaman	Bilishni xohlayman	Bildim
1	Interfirensiya ifodasini yozib bering.
2	Difraksiya hodisasini xarakterlovchi kattaliklarning aytib bering;
3	Dispersiya hosil bo’lish sabaini tushuntiring.
4	To’lqin optikasiga doir formula yozib bering;

Asosiy formulalar
Dopler prinsipiga ko’ra qayd qiluvchi asbob qabul qiladigan yorug’lik chastotasi:

bu yerda υ- yorug’lik manbai yuboradigan chastota, - qayd qiluvchi asbobning manbaga nisbatan nisbiy tezligi, c- yorug’lik tezligi.
<
Ekrandagi ikki kogerent yorug’lik manbalariga parallel joylashgan interferensiya yo’llari o’rtasidagi masofa:
,
λ- yorug’lik to’lqin uzunlgi, L- bib-biridan d masofada turgan uorug’lik manbalaridan ekrangacha bo’lgan masofa; bunda L>>d deb hisoblanadi .
Yassi – parallel plastinkalarda interferensiya:
a) yorug’lik kuchayishi: (k=0,1,2,….)
b) yorug’lik susayishi: (k=0,1,2,….)
bunda h-plastinkaning qalinligi, n- sindirish ko’rsatgichi, r- nurning sinish burchagi, λ- yorug’lik to’lqin uzunligi.
O’tuvchi yorug’likda Nyutonning:
a) yorug’ halqalari radiuslari: (k=0,1,2,….)
b) qorong’i halqalari radiuslari: (k=0,1,2,….)
R- linzaninng egrilik radiusi
Parallel nurlar dastasi normal tushganda tirqish difraksiyasida
a) yoritilganlik minumumlari:
(k=0,1,2,….)
b) yoritilganlik maksimumlari:
(k=0,1,2,….)
a-tirqishning eni,d-panjara doimiysi, φ-difraksiya burchagi, λ-to’lqin uzunligi va k-spektr tartibi.
Panjara doimiysi yoki davri , bunda N0-panjaraning uzunlik birligiga mos keluvchi tirqishlar soni.
Difraksion panjaraning ajrata olish qobiliyati:
,
N-panjara tirqishlarining umimiy soni.
Difraksion panjaraning
a) burchak dispersiyasi:
,
b) chiziqli dispersiyasi:
D=FD
F-ekranga spektr proyeksiyasini tushirayotgan linzaning focus masofasi.


Masala yechish namunalari


1-masala. Yung tajribasida to’lqin uzunligi =6∙10^-5 sm bo’lgan monoxramatik yorug’lik bilan yoritilgan teshiklar o’rtasidagi masofa 1mm va teshikdan ekrangacha bolgan masofa 3m. Uchta birinchi yorug’ yo’llarning vaziyati topilsin.
Berilgan:
=600∙10^-9 m
d= 1mm=10^-3m
L=3m
l₁=? l₂=? l₃=?
Yechilishi: Ekrandagi ikki kogerent yorug’lik manbalariga parallel joylashgan interferensiya yo’llari o’rtasidagi masofa bunda, -yorug’lik to’lqin uzunligi, L- bir-biridan d masofada turgan yorug’lik manbalaridan ekrangacha bo’lgan masofa
;
;