4. испытания при динамических нагрузках

4. ИСПЫТАНИЯ ПРИ ДИНАМИЧЕСКИХ НАГРУЗКАХ
Metalın qırılmazdan əvvəl məruz qaldığı plastik deformasiyanın miqdarı təkcə bu metalın təbiətindən deyil, həm də bir sıra digər amillərdən asılıdır: yükün tətbiqi sürəti, sınaq temperaturu və nümunənin forması. Yükün tətbiqi sürəti nə qədər yüksək olarsa, plastik deformasiya bir o qədər az olar və materialın məhsuldarlığı bir o qədər yüksək olar. Materialın kövrək qırılma meylini müəyyən etmək üçün ən çox istifadə edilən zərbə özlülüyü üçün dinamik sınaqdır. Materialın dinamik müqaviməti aşağıdakı kimi müəyyən edilən xüsusi təsir müqavimətinin ан dəyəri ilə qiymətləndirilir:

Burada,
А_Н- nümunənin sınmasına sərf olunan təsir işidir,

Р- nümunənin kəsişmə sahəsidir.
Metalın kövrək qırılma meyli də temperaturdan asılıdır. Kritik kövrəklik temperaturu metalın özlülüyü kövrək qırılmaya və əksinə keçid temperaturuna uyğundur. Bu temperaturu müəyyən etmək üçün müxtəlif temperaturlarda bir sıra zərbə sınaqları aparılır və nəticə olaraq göstərilən qrafik şəklində təqdim olunur. (şək1) 2 ci əyridə kövrəklik kritik temperatur intervalına uyğundur, intervalın yuxarı həddindən (Т_ъ) yuxarı olan temperaturlarda metal özlülü, aşağı həddə olduqda isə (Т_п) kövrək olacaqdır.


Şəkil 1. Temperaturdan asılı olaraq zərbə özlülüyün dəyişməsi:
а — kəskin; б — tədricən; 1 —- özlü qırılma;
2 — təsadüfi sınma; 3 — kövrək qırılma

77