Shpengler Osvald (1880.29.5, Blankenburg , Gars — 1936.8.5, Myunxen) — nemis faylasufi, tarixchi, hayot falsafasi namoyandasi. Asosiy asari “Yevropaning soʻnishi” (1918—22) katta muvaffaqiyat qozongandan soʻng tanilgan.
20-yillarda fashizmga yaqin yoʻnalishdagi publitsistik chiqishlar qilgan, ammo 1933-yil natsistlarning hamkorlik qilish toʻgʻrisidagi takliflarini rad etgan. Shahriga Nitsshe falsafasi hal qiluvchi taʼsir koʻrsatgan. Shpengler Oʻz qarashlarida cheksiz kengayib ketgan organik hayot tushunchasiga tayanadi. Madaniyatni u “organizm” sifatida talqin qiladi va yagona, umuminsoniy madaniyat yoʻq va boʻlishi ham mumkin emas, deb hisoblaydi. Shpengler 8 ta madaniyatni: Misr, Hind, Bobil, Xitoy, “apollon” (yunonrum), “afsungarlik” (vizantiya-arab), “faust” (Gʻarbiy Yevropa) va mayya madaniyatini ajratib koʻrsatadi; russibir madaniyati paydo boʻlishi kutilyapti, deb uqtiradi.
Gʻarbiy dunyoning tanazullga uchrashi
1918 yilda Shpenglerning “G’arbiy dunyoning tanazzul” nomli mashhur asari birinchi jildi nashr etildi. Unda muallif G‘arbiy Yevropa va Amerika tsivilizatsiyalarining o‘limini bashorat qilib, tarixni sakkizta “organik” madaniy va tarixiy turlarning kaleydoskopi sifatida taqdim etgan: Misr, Hindiston, Bobil, Xitoy, Yunon-Rim, sehrli (Vizantiya-Arab), G‘arbiy. Yevropa va Mayya madaniyati. To’qqizinchisi – kelajak madaniyati, rus-sibir.
