6-bob polimerlarning suyuq fazali tizimlari

polimer-polimer aralashma polimer-polimer kompleks
Makromolekulalarni qutbli guruhlari orqali vodorod bog„lari hosil qilib
o„zaro birikishi shakllangan polikompleksni (polimer-polimer kompleksni)
tuzilishni (zarrachani) gidrofobligini (erichanligini yomonlashishiga)
oshishiga va kompakt g„ujanak bo„lib o„ralishiga olib keladi. Bunday
hajmiy shakllanish aralashmani qovushoqligini o„zgarishi bilan amalga
6.6.4-rasm. Polielektrolitlar
aralashmasida o„zgarishlar darajasini
(

) muhit pH ga bog‟liqligi:
1 – polikislota va poliasos tuzi
o„rtasida almashish reaksiyasi;
2 – poliasos va polikislota tuzi
o„rtasida almashish reaksiyasi.
PMAK 
PEO 

---

---

130
oshadi va kinetik tavsifga ega bo„ladi. PMAK ni suvli eritmasiga PEO 

eritmasi qo„shib borilsa, dastlab qovushoqlik (

kel
) sezilarli darajada keskin
pasayib boradi va ekvimol nisbatda minimumga erishadi. Keyingi
bosqichda PEO ulushining yanada oshib borishi bilan qovushoqlik
nisbatan jadal tarzda ortib boradi (6.6.5-rasm). Demak, polikompleks
shakllanishi hajmni kichrayishi bilan amalga oshib boradi va kompleks
hosil bo„lish nihoyasiga yetgandan so„ng ham polimerni qoshib borish
davom ettirilsa aralashmada makromolekulalarning ulushi oshib borishi
hisobiga qovushoqlik ko„rsatgichining miqdori ham ortib boradi.
Bunda
polikompleksning
barqarorligi
o„zaro
ta‟sirlashayotgan
makromolekulalarning uzunligiga jiddiy bog„liq bo„ladi va bu holat
quyidagi umumiy reaksiya ko„rinishida ifodalanishi mumkin:
Matritsa + Oligomer Polikompleks
bu yerda matritsa va oligomer – komplimentar makromolekulalar bo„lib,
ular tarkibida o„xshash guruhlar mavjuddir. Bunda reaksiyaning
muvozanat doimiysi zanjir uzunligi oshishi bilan keskin ortadi. Polimer
bilan oligomer ta‟sirlashi n ga ortsa entalpiya parametri bo„yicha
shunchaga yutuqqa erishiladi n

H
zv 
va entropiya shunchaga pasayadi n

S
z
.
Bu holat muvozanatni polikompleks hosil bo„lish sohasiga siljishiga olib
keladi. Haroratni yoki erituvchi tabiatini o„zgarishi kompleks hosil
qilishning Gibbs energiyasiga ta‟sir ko„rsatadi va bu o„z navbatida
kompleksning mustahkamligiga ham ta‟sir qiladi.
Polimer komplekslari ichida polimer-ion yoki polimer-metal
komplekslar ham muhim tuzilishlarga va noyob fizik xossalarga ega
bo„ladi. Bu borada ionogen polimerlarni metal ionlari bilan hosil qilgan
komplekslari amaliy keng qo„llanadi. Polimer-metal komplekslar noyob
tibbiy-biologik faollik va elektromagnitik xususiyatlarni namoyon qilishi
bilan katta amaliy ahamiyatga ega bo„ladi.
6.6.5-rasm. Polietilenoksid (P
1
) va
polimetakril kislota (P
2
) aralashmasi
uchun keltirilgan qovushoqlikni (

kel
)
tarkib nisbatiga (P
1
/P
2
) bog„liqligi.

---

---

131