6-ma’ruza. Buyruqlar tizimi arxitekturalarini tasniflash

O’nlik sonlar ustida amallar. O'nlik sonlar HMda ikkilik kodlangan shaklda ifodalanadi. Birinchi avlod kompyuterlarida bunday raqamlarni qayta ishlash bo'yicha maxsus buyruqlar berilgan, bu esa asosiy arifmetik amallarning (qo'shish, ayirish, ko'paytirish va bo'lish) bajarilishini ta'minlaydi. Zamonaviy mashinalarning BTAda odatda bunday ko'rsatmalar mavjud emas va tegishli hisob-kitoblar natijani keyinchalik tuzatish bilan butun sonli arifmetik ko'rsatmalar yordamida simulyatsiya qilinadi.
Satrlar bilan ishlash buyruqlari. BTAda satrlar bilan ishlash uchun odatda satrlarni ko’chirish, taqqoslash va qidirishni ta'minlovchi buyruqlar beriladi. Aksariyat mashinalarda bu operatsiyalar oddiygina boshqa buyruqlar hisobiga simulyatsiya qilinadi.
Almashtirish buyruqlari. Almashtirish buyruqlari ma'lumotlar taqdimoti formatini o'zgartiradi. Masalan, o'nlikdan ikkilikka aylantirish yoki 8 bitli belgilar kodini ASCII dan EBCDIC ga o'zgartirish va aksincha.
Kiritish/chiqarish buyruqlari. Ushbu guruhning buyruqlarini periferik qurilmani (PQ) boshqarish, uning holatini tekshirish, kiritish va chiqarish buyruqlariga bo'linishi mumkin.
Команды управления периферийным устройством служат для запуска ПУ и указания ему требуемого действия. Например, накопителю на магнитной ленте может быть предписана перемотка ленты или ее продвижение вперед на одну запись. Трактовка подобных инструкций зависит от типа ПУ.
Periferik qurilmani boshqarish buyruqlari PQ ni ishga tushirish va unga kerakli harakatni ko'rsatish uchun ishlatiladi. Masalan, magnit lenta qurilmasiga lentani bir yozuvga orqaga o'rash yoki oldinga siljitish buyrug'i berilishi mumkin. Bunday buyruqlarning talqini PQ turiga bog'liq.
Kirish/chiqarish holatini tekshirish buyruqlari kiritish-chiqarish moduli va unga ulangan PQ holatini tavsiflovchi turli xususiyatlarni sinash uchun ishlatiladi. Ushbu buyruqlar tufayli protsessor PQ quvvati yoqilganligini, oldingi kiritish/chiqarish operatsiyasi tugallanganligini, kiritish/chiqarish jarayonida xatolar mavjudligini va hokazolarni bilib oladi.
Aslida, PQ bilan ma'lumot almashish kirish va chiqish buyruqlari bilan ta'minlanadi. Kirish buyruqlari kiritish/chiqarish moduliga PQ dan ma'lumotlar elementini (bayt yoki so'z) olishni va uni ma'lumotlar shinasiga joylashtirishni buyuradi, chiqarish buyruqlari esa kiritish/chiqarish modulining ma'lumotlar shinasidan ma'lumotlar elementini qabul qilishiga va uni PQga yuborishiga olib keladi.