6-variant – topshiriq

Kuzatish — psixik xususiyatlarni uzoq vaqt davomida, rejali,biror maqsad asosida o‘rganish. Kuzatish — universal metod bo‘lib, turli vaziyatlarda ishlatiladi. Ilmiy kuzatish hayotiy (ilmiy bo‘lmagan) kuzatishdan tubdan farq qiladi. Hayotiy kuzatish — kundalik hayotda, rejasiz amalga oshirilib, turli tasodiflarga bog'liq bo‘ladi. Kuzatish ilmiy bo‘lishi shu bilan bir qatorda

psixologik-pedagogik kuzatish bo‘lishi uchun bir qancha talablarga amal qilishi lozim:

1. Maqsadga yo‘nalganlik. Umuman o‘quvchini emas, balki uning shaxsiy sifatlaii konkret namoyon bo‘lishini turli vaziyatlarda va faoliyatning har xil turlarida — o‘yin, o‘qish, mehnat,muloqot jarayonida kuzatish.

2. Reja. Kuzatishni boshlashdan oldin muayyan vazifalar belgilanishi (nimani kuzatish), reja tuzilishi (vaqti va vositalari),ko‘rsatkichlarni aniqlab olishi (nimani qayd etish), bo'lishi mumkin bo‘lgan xatolar va ularni oldini olish yollari, taxmin qilinayotgan natijalarni o‘ylab olishi lozim. Bunda kuzatilayotgan xususiyat aniq belgilanishi lozim (ular ko‘p bo‘lmasligi zarur).

Kuzatishdan maqsad xulq-atvordagi topilgan kamchiliklarni to‘g‘rilash yo‘llarini ishlab chiqish bo‘lmog‘i lozim.

3. Mustaqillik. Kuzatish yo‘l-yo‘lakay qilinishi lozim bo'lgan emas, balki mustaqil ravishda o‘tkazilishi kerak bo‘lgan vazifa bo‘lmog‘i lozim.

4. Tabiiylik. Psixologik-pedagogik kuzatish o‘quvchilar uchun tabiiy sharoitlarda o‘tkazilishi lozim. U o'qituvchining ishtirokisiz o‘tkazilishi zarurki, o‘quvchi kuzatilayotganini sezmasin.

5. Tizimlilik. Kuzatish o‘qituvchining xohishi bilan emas, balki doimiy reja asosida, tizimli ravishda yoki rejalashtirilgan ma’lum oraliqdan so‘ng o‘tkazilishi zarur.

6. Obyektivlik. Kuzatish jarayonida o‘z taxminlarini emas, obyektiv fakt, harakat, o‘quvchilar xulq-atvorining obyektiv xususiyatlarini qayd etish va shu asosda xulosa chiqarish lozim.

7. Qayd etish. Olingan barcha ma’lumotlar ma’lum tizimda qayd etilishi lozim. Olingan natijalar kuzatish jarayonida yoki uni o‘tkazilgandan so‘ng darhol qayd qilinishi kerak.

Biroq kuzatish metodining kamchiliklari ham mavjud. Bular:

1. Tekshiruvchining passiv holatni egallaganligi.

2. Qayd etishdagi xatolar.

3. Qaytarish imkonining yo‘qligi.

4. Natijalarni tahlil qilishdagi subyektivizm.

24

Kuzatish metodining ijobiy tomoni shundaki, eksperimental ravishda

o'rganish imkoni bo'lmagan faoliyatni analiz qilish, o‘quvchi

xulq-atvorini tabiiy sharoitda o'rganish imkoniyati mavjud.