7- mavzu: Induktiv, transformatorli, fotoelektrik datchiklar. Reja

7- Mavzu: Induktiv, transformatorli, fotoelektrik datchiklar.
Reja:

1. 
   . Induktiv, transformatorli datchiklar
   
2. 
   . Fotoelektrik datchiklar.
   

Tayanch so‘z va iboralar :induktsiya, induktiv, transformator, fotoelektrik, ion, diod,
Induktiv va transformator datchiklari
Elektromagnitli datchiklar sodda tuzilishi va puxtaligi bilan avtomatika tizimlarida keng miqyosda qodlanib kelinmoqda. Elektromagnitli datchiklar kirish kattaligini o‘zgarishi bo‘yicha induktiv, transformator va magnitoelastik turlariga bodinadi.
Induktiv va transformator datchiklarning (8.1 - rasm) ish printsipi podat yakorning holati o‘zgarganda podat o‘zakli chodg‘amning induktivligi
o‘zgarishiga asoslangan.
Induktiv va transformator datchiklari o‘zgaruvchan tok zanjirlarida ishlab, mikronning o‘ndan bir qismidan to bir necha santimetrgacha bodgan harakatlarni odchaydi va ularni nazorat qiladi.
Oddiy induktiv datchikning sxemasi va uning statik tavsifnomasi (8.1.,a)- rasmda ko‘rsatilgan. Datchikning kirish kattaligi havo boⁱshligⁱi bo⁽lib, chiqish kattaligi I_a. ikkilamchi asbobdagi tok bo⁽ladi. I_a qiymati chodg‘amning induktiv qarshiligi hamda odchov asbobining aktiv qarshiligiga bogdiq. Chodg‘amning induktivligi ikkita havo bo‘shligdni hisobga olgan holda quyidagi tenglama orqali ifodalanadi:
(7.1)
chiqishdagi tok esa: (7.2)
bu erda: R=R_ch+R₀‘_Zg cholg‘amning va odchov asbobi qarshiliklarining yigdndisi, Om;
𝛚L - cholg‘amning induktiv qarshiligi, Om;
𝛚 - chodg‘amning o‘ramlar soni;
S - magnit odkazgichning kesim yuzasi, m ;
δ - havo bo‘shligd, m.
Datchikning sezgirligi quyidagi tenglama orqali ifodalanadi: Kd=dIhzg/d5=U-10⁷/2rc𝛚²𝛚S (7.3)
Differentsial datchiklarda kirish signalining belgisi o‘zgarilganda chiqish signalining belgisi ham unga mos ravishda o‘zgaradi.
Transformator datchiklarda (7.1 - rasm) kirish signali plunjer yoki yakorning harakati bo ‘lib, chiqish signali esa I₁ -1₂ toklarning geometrik ayirmasi bo ‘ladi. Yakorning neytral holatida I_j -I₂, demak o‘lchov asbobida tok yo‘qligini bildiradi. Yakorning holati o‘zgarilishi bilan cho‘lg‘amlarning induktivligi o‘zgaradi va I_j ,I₂ toklarining muvozanatlari o‘zgaradi. Natijada o ‘lchov asbobidan AI=I_J-I₂ toki oqib o ‘tadi. Ushbu tokning fazasi yakorning harakatlanish yo ‘nalishiga bog ‘liq bo ‘ladi.
Transformator datchikning sxemasi 7.1d - rasmda ko‘rsatilgan. Bu erda kirish kattaligi burchak harakati a bodib, chiqish kattaligi esa ikkilamchi asbobdagi tok bodadi. Yakorning neytral holatida, ya’ni a_j=a₂ o‘rta o‘zakda EYUK hosil bo‘lmaydi, chunki chetlardagi cho‘lg‘amlar qarama-qarshi yo ‘nalishda o ‘ralgan va ular o ‘zaro teng. Yakorning harakatlanishi bilan cho‘lg‘amlardan birining magnit qarshiligi kamayadi, ikkinchisiniki esa oshib ketadi. Natiiada o ‘rta cho ‘lg ‘amda EYUK hosil bo ‘lib, ikkilamchi asbobdan tok oqib o‘ta boshlaydi.
Ko‘rib chiqilgan printsip asosida amalda ko‘pgina odchov asboblari, jumladan misol sifatida, induktiv manometr shu printsip asosida ishlaydi (7.2-rasm).
Induktiv manometr sezgir element 3, unga biriktirilgan yakor 6 va podat o‘zakli chodg‘amdan iborat. Odchanayotgan bosim quvurcha 1 orqali bo‘shliq 2 ga kelib, membrana 3 ni bukadi, natijada o‘zak 6 chodg‘am o‘zagi 4 ga qarab harakatlanadi. Demak chodg‘amning induktivligi odchanayotgan bosimga proportsional o‘zgariladi. Chiqish signali esa klemmalar 5 dan olinadi. Bunday datchiklarning statik tavsifnomasi kichik qismda chiziqli bodganligi tufayli ular qishloq va suv xo‘jaligi ishlab chiqarishida juda kam qodlaniladi. Bunday kamchiliklar differentsial datchiklarda bartaraf qilingan. Bundan tashqari differentsial datchiklarda kirish signalining belgisi o‘zgarganda chiqish signalining belgisi ham unga mos ravishda o‘zgaradi.



7.1- rasm. Induktiv va transformator datchiklarining sxemalari va ularning tavsifnomalari




7.2.-rasm. Induktiv manometrning sxemasi.

Elektromagnit datchiklar quydagi afzalliklarga ega: konstruksiyaning soddaligi va arzonligi, mexanik mustaxkamligi, yuqori ishonchliylik, o‘zgaruvchan tok tarmog‘ida ishlash imkoniyati, kata quvvatni xosil qilishi imkoniyati v ax.k.

L

W²
R_n + 2S \(p₀* S_M)

W- cho‘lg‘am o‘ramlar soni,