9-mavzu: yer maydonchalarida bolalar mehnatini tashkil qilish

9-MAVZU: YER MAYDONCHALARIDA BOLALAR MEHNATINI TASHKIL QILISH

1.Bolalarni poliz ekinlarini parvarishlashda mehnat qurollaridan foydalanishga o`rgatish .

2.Poliz ekinlarining urug‘ va mevalari bilan tanishtirish.
3. Gullarni parvarish qilishga o‘rgatish.
Tayanch tushunchalar: mehnat qurollari, urug‘ va mevalari bilan tanishtirish, yer maydonchasi, bolalar bog’chasi, gulzorlar, mevali va manzarali daraxtlar, sabzavot ekinlari.
Bolalarni poliz ekinlarini parvarishlashda mehnat qurollaridan foydalanishga o`rgatish

Yer maydonchasini shunday tashkil qilish kerakki, bolalarning kuzatishlari va parvarish qilishlari oson bo’lsin. Shuning uchun turli yosh guruh bolalari maydonchalari oldida gulzorlar, mevali va manzarali daraxtlar, sabzavot ekinlari ekilishi kerak, o’tzor bo’lsa yana ham yaxshi bo’ladi. Yer maydonchasini to’g’ri tashkil etish tarbiyachidan yuksak mahorat talab qiladi. Har bir guruh bolalari bir biridan jonli devor bilan ajratib qo’yiladi. Bu yer maydonchasini bezaydi, shamoldan, changdan va tashqaridan keladigan shovqindan bolalarni asraydi. Bularga shox devorlar yaxshi natija beradi. Daraxt va butalarni o’stirib yetishtirish uchun bir necha yil kerak bo’ladi. Bu bolalarni uzoq muddatli kuzatishga o’rgatib boradi. Yer maydonchasini chiroyli qilib bezatish uchun o’simliklarni to’g’ri tanlash, manzarali o’simliklardan o’tqazish va undan estetik zavq olishni o’rgatish kerak bo’ladi. Mevali daraxtlardan zarar keltirmaydiganlari o’stirib yetishtiriladi. Bularga olma, nok, olcha, olxo’ri daraxtlari misol bo’ladi. Yer maydonchasining atrofi past, chiroyli o’simliklar bilan o’raladi. Bularga navro’zgul, kapalakgul, yer tuti, past bo’yli astra kiradi. Ular yer maydonchasini bezatib turadi va shamoldan, changdan, shovqindan asraydi. Yer maydonchasida daraxt va butalarni o’stirish uchun bir necha yil kerak bo’ladi. Ular bolalarga estetik zavq, soyasalqin berib turadi. Ayrim hollarda daraxtlar binoga keragidan ortiq soya solib, zax qilsa yoki kasallikka chalinsagina olib tashlanadi. Ekinzorlarga shunday joy tanlash kerakki, u shimol tomondan o’ralgan bo’lishi kerak bo’ladi. Yer maydonchasi yo’lkasining kengligi 1-2 metr bo’lishi kerak, bu o’simliklarni bosib ketishdan saqlaydi. Gullar uchun ariqchalarning orasi 50-60 sm bo’lishi kerak. Yer maydonchasida mehnat qilish uchun lopatkachalar temirining qalinligi 1-2 mm, chelakcha yoki chilopchinlar, cho’nqirroq va ichki, ustki tomonlari kraska bilan bo’yalgan, axlatlarni tashishga esa kichkinagina doskacha yoki chelakcha bo’lishi kerak.

Barcha ishlar qilib bo’linganidan so’ng mehnat qurollarini yaxshilab yuvib, quritib, joyiga osib qo’yish zarur. MTTva oilada bolalarning boshlang’ich mehnat malakalarini hosil qilish tarbiyachi va ota-onalar zimmasiga yuklatiladi. Bunday malakalarni yer maydonchasidagi va tabiat burchagidagi mehnat vaqtida amalga oshirish mumkin. Yer maydonchasida tashkil etilgan mehnat katta ta’lim tarbiyaviy ahamiyatga egadir. Bolalarning yoshiga mos tashkil etilgan jismoniy mehnat bolalar organizmining umumiy rivojlanishiga foydali ta’sir qiladi. Yer maydonchasida o’simliklarni o’stirish uchun yerni tayyorlash bog’cha xizmatchilariga va ota-onalar zimmasiga yuklatiladi, ular sabzavot ekinlari va gulzor qilish uchun yerni chopib egat olib beradilar. Bolalar esa maydonchani tozalashda va o’simliklarni ekib o’stirish ishlarida ishtirok etadilar. Maydonchani tozalash vaqtida kichik guruh bolalari mayda toshlarni, to’kilgan barglarni terib, chelakka tashlaydilar, tarbiyachi yordamida piyoz o’tkazadilar, yirik urug’larni ekadilar, suv quyadilar hamda hosilni yig’ib olishda ishtirok etadilar. O’rta, katta, tayyorlov guruhlarda bolalar ancha faol qatnashishlari mumkin. Ular xaskashlar bilan axlatlarni hamda to’kilgan barglarni sidiradilar va chelaklarga solishda tarbiyachiga yordam beradilar. Bolalar tarbiyachi yordamida no’xat, loviya, lavlagi, bodring va boshqa o’simliklarning yirik urug’larini ekadilar. Gulpushta va egatlarni sug’oradilar, yerni yumshatadilar, pishib yetilgan sabzavotlarni yig’ishtirishda ishtirok etadilar. «Ilk qadam » davlat o`quv dasturi asosida har bir guruhda bolalarni o’simliklar dunyosi bilan tanishtiriladi. Kichik guruhda sabzavot (sabzi, piyoz, karam, pomidor, bodring) va mevalar (olma, uzum, o’rik, olcha va gilos) nomi, ta’mi, rangi va shaklini bilishga, ularni o’zaro farqlashga o’rgatiladi. O’rta guruhda sabzavotlar (baqlajon, karam, sholg’om, turp, piyoz) va mevalar (anor, anjir, behi, uzum, o’rik) bilan tanishtirish davom ettiriladi. Bolalarni sabzavot va mevalarning nomlari, rangi, shakli, ta’mi, ovqatga ishlatilishining (xomligicha, pishirilgan, tuzlangan va quritilgan holda) xarakterli belgilari, sabzavotlar, polizda va daraxtda o’sadigan mevalar bilan tanishtiriladi. Bolalarga sabzavotlar har yili ekilishini, mevalar esa ko’p yillik o’simlik hisoblanishi haqida qisqacha tushuncha beriladi.